Thư viện trong thời tri thức mở

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định đứng trước tình hình mới, muốn phát triển nhanh, bền vững phải dựa vào nguồn nhân lực hội tụ các yếu tố giáo dục, khoa học, văn hóa. Trong đó để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần thì các cơ quan chức năng phải tiến hành đồng bộ các hoạt động trên nhiều lĩnh vực, trong đó có hoạt động thư viện. Với sự tiến bộ nhanh của khoa học công nghệ như hiện nay, thư viện không còn là nơi giữ sách, cán bộ thư viện không thể chỉ là người giữ sách mà còn phải là người hướng dẫn, chuyên gia tra cứu hiệu quả cho người đọc.

Phó Thủ tướng nhận định công nghệ phát triển là thách thức lớn với nhiều ngành, trong đó có thư viện nhưng cũng mang lại thời cơ và đòi hỏi toàn ngành phải chủ động đối mặt với thách thức, từ đó biến thành thời cơ phát triển hiệu quả. Việc số hóa thư viện trên toàn quốc sẽ góp phần thu hút hàng trăm triệu lượt bạn đọc, thậm chí nhiều hơn nữa. Do đó, toàn ngành thư viện phải thay đổi mạnh mẽ, các cán bộ thư viện phải thay đổi, Bộ VHTTDL phải thay đổi cách quản lý, quản trị ngành thư viện… Nếu thực hiện thành công việc số hóa thư viện trên toàn quốc thì đây sẽ là thời cơ lớn để tất cả hệ thống thư viện Việt Nam trở thành thư viện công cộng cho tất cả mọi người dân tiếp cận ở mọi nơi, mọi lúc… “Hiện Đại học Quốc gia đã tiến hành xây dựng và phát triển thư viện số đại học dùng chung. Thời gian tới cần xây dựng mô hình mẫu để nhân rộng ra các thư viện trong hệ thống, để biến thư viện nhỏ thành thư viện chung của Việt Nam” - Phó Thủ tướng đề nghị.

Cũng tại buổi hội thảo, các đại biểu cũng làm rõ vai trò của thư viện trong cuộc sống hiện đại cũng như mô hình thư viện tương lai, phương thức quản lý, vận hành để đổi mới hoạt động, đáp ứng được sứ mệnh của thư viện trong thời kỳ mới.

Theo bà Vũ Dương Thúy Ngà, Vụ trưởng Vụ Thư viện (Bộ VHTTDL) cho biết việc ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ trong thời gian qua đã làm thay đổi phương thức hoạt động trong thư viện. Các thư viện Việt Nam đã và đang chuyển dịch từ mô hình thư viện truyền thống sang thư viện điện tử, thư viện số hiện đại. Sự thay đổi này mang đến nhiều lợi ích cho người sử dụng và các thư viện. Thư viện điện tử đã tạo ra cơ hội tiếp cận vốn tài liệu và nguồn lực thông tin, không bị giới hạn về không gian và thời gian. Người đọc không cần đến thư viện vẫn khai thác được nguồn tài liệu với máy tính/ trang thiết bị thông minh có kết nối internet.

Tuy nhiên, Vụ trưởng Vụ Thư viện cũng thừa nhận công nghệ phát triển cũng đặt ra cho ngành thư viện không ít thách thức phải vượt qua. Điều này đòi hỏi nếu không chủ động đổi mới phương thức hoạt động, các thư viện sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu và gia tăng khoảng cách so với cộng đồng thư viện thế giới. “Việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin tuy đã được tăng cường nhưng hiệu quả chưa cao, trong đó khả năng thích ứng của đội ngũ cán bộ thư viện với sự thay đổi còn hạn chế, thiếu các kiến thức chuyên môn, quản lý, hoạt động trong môi trường hiện đại”- bà Vũ Dương Thúy Ngà nói.

Theo kế hoạch, trong năm 2019, Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hỗ trợ cho sự phát triển của thư viện, trong đó có Luật Thư viện. Ngành thư viện sẽ tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào thư viện, đặc biệt là xây dựng và phát triển vốn tài liệu, hình thành bộ sưu tập số kết nối với “Hệ tri thức Việt số hóa”…