Tìm lối ra cho sân khấu

Ban chấp hành Hội sân khấu TP.HCM khóa VII ra mắt (Ảnh NG.THỊNH)

Lãnh đạo Hội Sân khấu TP.HCM nhìn nhận những thực trạng khó khăn của sân khấu TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung hiện nay. Đó là sự suy thoái kinh tế kéo theo sự suy thoái sân khấu. Sân khấu đang hướng theo xu hướng giải trí. Người xem đã thay thế sự thưởng thức nghệ thuật bằng sự giải trí, tiêu khiển. Kịch giải trí lên ngôi lấn át kịch chính thống do chạy theo thị trường, theo thị hướng công chúng… Từ đó kéo theo sự suy thoái của nhiều loại hình sân khấu như: cải lương, tuồng, hát bội, kịch nói…

Ở lĩnh vực sân khấu cổ truyền, những tuồng tích, sáng tác mới chưa có nhiều nên vẫn phải diễn lại những tác phẩm cũ gây nhàm chán cho khán giả. Tác phẩm sân khấu có chất lượng rất ít do tình trạnh thiếu hụt thế hệ sáng tác kịch bản sân khấu kế cận. Mảng lý luận sân khấu lâu nay cũng bị bỏ ngỏ… Những nhà hát như nhà hát Bội, nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang, nhà hát Kịch TP.HCM đều trong tình trạng thiếu vở diễn, thiếu diễn viên, rạp diễn. Khán giả yêu thích sân khấu cổ truyền ngày càng ít… Ngoài ra, do nhu cầu cuộc sống, nhiều diễn viên sân khấu từ bỏ sàn diễn để chạy show theo phim truyền hình, khiến đội ngũ diễn viên kịch ngày càng thiếu hụt.

Bên cạnh đó, việc thiếu các điểm diễn dành cho sân khấu cũng là vấn đề nan giải, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng và sự phát triển của ngành sân khấu. Nhiều diểm diễn phải di dời, ảnh hưởng đến việc diễn xuất và sự tăng trưởng của sân khấu thành phố. Chẳng hạn như sân khấu Hoàng Thái Thanh phải chuyển về nhà thiếu nhi quận 10 tuy khang trang nhưng chưa phù hợp, sân khấu Nụ cười mới dời về Nhà văn hóa sinh viên là nơi còn xa lạ với việc biểu diễn sân khấu… Cũng như bao nghề khác, có “an cư” mới “lạc nghiệp”, và như thế, với việc thiếu điểm diễn ổn định, phải di dời đến những nơi xa lạ, ít phù hợp, thì sự “lạc nghiệp” vẫn còn là sự hy mọng, mong mỏi của những người làm sân khấu.

Trước thực trạng đó, nhiều nghệ sĩ sân khấu bày tỏ sự trăn trở của mình về sự phát triển của sân khấu. “Sân khấu hiện nay rơi vào suy thoái do nhiều lý do, trong đó có vấn đề kinh tế. Theo tôi, muốn sân khấu phát triển, cần có chính sách đãi ngộ cho nghệ sĩ tốt hơn, từ diễn viên, đạo diễn đến người viết kịch bản, để họ có thể sống với nghề. Nếu không thế, họ sẽ rẽ ngang sang làm phim, vì hiện nay làm sân khấu rất khó sống” – NSND Mạnh Dung bày tỏ.

Những nghệ sĩ khác thì cho rằng cần ưu tiên điểm diễn, phát triển đội ngũ sáng tác trẻ để có nguồn lịch bản mới và dồi dào, hiện đại phù hợp với đa số tâm lý người xem hiện nay. Một số nghệ sĩ sân khấu nêu quan điểm để phục hưng sân khấu thành phố là cần đầu tư vào khâu kịch bản, đầu vào của một vở diễn. Từ sự hỗ trợ của Thành ủy TP.HCM, thời gian qua Hội Sân khấu TP.HCM đã tổ chức nhiều trại sáng tác kịch bản sân khấu cho các hội viên, đặc biệt là những tác giả trẻ. Ban sáng tác của Hội đã chủ động mở rộng nội dung sinh hoạt, tạo điều kiện cho các tác giả trao đổi kinh nghiệm sáng tác, trang bị thêm kiến thức chuyên môn cho các tác giả trẻ. Từ đó các trại viết đã có những tác phẩm có nội dung, đề tài mới lạ, hấp dẫn hơn, chín chắn và có chiều sâu tư tưởng hơn.

Ngoài ra cần tổ chức các hội thảo, tọa đàm về sân khấu giữa các trường đào tạo sân khấu, Viện Sân khấu, Hội đồng lý luận… Về mặt lý luận, cần có những đóng góp liên quan đến bố cục kết cấu tác phẩm, xây dựng hình tượng nhân vật và khai thác các mâu thuẫn xung đột tạo kịch tính và hướng đến xây dựng tính tư tưởng cho tác phẩm. Điều này sẽ góp phần giảm đi những tác phẩm sân khấu nhạt nhẽo, chạy theo tính giải trí đơn thuần.

Cũng trong đại hội Hội Sân khấu TP.HCM đã bầu ra Ban chấp hành Hội sân khấu TP.HCM khóa VII, NSND Trần Ngọc Giàu được bầu làm Chủ tịch Hội. Như thế, vấn đề làm thế nào để ngành sân khấu TP.HCM phát triển đang đặt trên vai của Ban lãnh đạo mới của Hội.