Văn Miếu - Quốc Tử Giám không phải là nơi cầu may

Thời điểm hiện tại, các di tích trên địa bàn TP Hà Nội vẫn đóng cửa để đảm bảo công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Có mặt bên ngoài khuôn viên Văn Miếu - Quốc Tử Giám (VMQTG) trong những ngày này, người dân dễ bắt gặp hình ảnh nhiều học sinh và phụ huynh tay xách đồ lễ ùn ùn kéo nhau về đây để thắp hương, vái vọng cầu xin.

Hàng chục năm trở lại đây, dường như đã thành thông lệ, trong những kỳ thi quan trọng, nhiều phụ huynh lại đưa con em mình đến VMQTG để cầu may mắn, thi đậu. Hương, hoa quả… đồ chay, thậm chí cả đồ lễ “mặn” cũng được chuẩn bị. Nếu như trước đây khuôn viên VMQTG luôn tấp nập người thì năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, các cơ sở thờ tự đang tạm thời đóng cửa nên các bậc cha mẹ và học sinh chỉ có thể vái vọng từ xa.

Nhiều phụ huynh mang theo hồ sơ thi của con để đọc rõ ràng số báo danh, phòng thi với lòng thành kính mong con sẽ vượt qua kỳ thi với kết quả cao. Một số học sinh còn ghi rõ số báo danh, phòng thi để hóa cùng tiền vàng. Cũng có những học sinh mang theo các vật dụng phục vụ cho thi cử như máy tính, bút... để được các vị thần linh chứng giám, phù hộ.

Bạn Nguyễn Ngọc Tâm, nhà quận Long Biên chia sẻ: “Đến thời điểm hiện tại, cơ bản kiến thức em đã ôn tập kỹ để chuẩn bị cho kỳ thi sắp tới. Mặc dù đã ôn luyện kỹ nhưng bản thân em và các bạn cũng muốn tới đây để cầu xin may mắn, một kỳ thi suôn sẻ. Cũng không ai nói trước được điều gì vì học tài thi phận”.

Khi được hỏi về quan niệm tín ngưỡng và vì sao lại tìm đến VMQTG để cầu may mắn cho việc thi cử thì những bạn trẻ này cho biết: “Em chỉ thấy mọi người kháo nhau về việc đến VMQTG thành tâm dâng lễ sẽ được phù hộ cho may mắn trong học hành, thi cử”.

Không chỉ vái vọng trước cổng Văn Miếu, nhiều học sinh và phụ huynh còn đặt lễ, thắp hương tại ngay tấm bia “Hạ mã”. Tại hai tấm bia này lúc nào cũng có đông người đứng để cúng vái, cầu xin. Chứng kiến cảnh tượng trên, nhiều người dân sinh sống nơi đây cũng không khỏi bất ngờ khi hai tấm bia nằm bên khu tiền án của khu di tích VMQTG lại đột nhiên được “sùng bái” trong những ngày gần đây.

Trước tình trạng trên, thông qua mạng xã hội và website, mới đây phía Ban Quản lý di tích VMQTG cũng đã có những thông báo giải thích để người dân hiểu hơn về hai tấm bia: Hai bên khu Tiền án của khu di tích VMQTG có hai tấm bia đề chữ “Hạ mã”, có nghĩa là xuống ngựa. Bia do Thượng thư Bộ công, Tư nghiệp Quốc Tử Giám Nguyễn Hoản cho dựng năm 1771. Bia được đặt trong nhà che bia, bên dưới là bệ, kiến trúc nhỏ nhắn và vuông vắn rất hài hòa với toàn bộ không gian xung quanh. Xưa kia, bia “Hạ mã” cùng với tứ trụ (4 cột trụ) trước cổng Văn Miếu, được xem là mốc giới hạn xác định ranh giới chiều ngang của Văn Miếu. Bia “Hạ mã” được dựng lên để nhắc nhở những người đi qua đây, dù là bậc công hầu hay khanh tướng, dù võng lọng hay ngựa xe, đều phải xuống ngựa đi bộ ngang qua để biểu thị lòng tôn kính với các bậc Tiên thánh, Tiên hiền.

Ban Quản lý di tích cũng khẳng định rõ: “Bia Hạ mã không phải là không gian thờ tự, thờ cúng, thắp hương. Các tấm bia này là một trong những hạng mục của Di tích Quốc gia đặc biệt VMQTG cần được gìn giữ, bảo vệ”.

Ông Tân, người chạy xe ôm ở khu vực này bức xúc cho biết: “Tình trạng thắp hương đặt đồ lễ ở bia Hạ mã này đã diễn ra từ nhiều năm nay. Đã nhiều lần những bát hương được đặt tại đây đã bị cơ quan chức năng bỏ đi nhưng chỉ một thời gian sau lại có người đặt lên. Để xảy ra tình trạng này trách nhiệm thuộc về những người làm văn hóa”.

Theo ghi nhận của phóng viên vào các ngày 5 và 6/7, mặc dù lực lượng công an phường và cán bộ của VMQTG đã nhắc nhở, giải thích về hai tấm bia “Hạ mã” nhưng tình trạng khấn vái, cầu xin vẫn diễn ra.

Những hình ảnh về việc học sinh và phụ huynh cúng vái tại hai tấm bia “Hạ mã” cũng đã được lan truyền rộng trên mạng xã hội kèm với đó là những dòng trạng thái giải thích nguồn gốc của hai tấm bia đá này. Hầu hết ý kiến thể hiện sự bức xúc và cho rằng đây là những hành vi thiếu hiểu biết, mê muội của những bậc làm cha làm mẹ. Cũng có những ý kiến cảm thông, chia sẻ: Thiết nghĩ là do Ban Quản lý không có chỉ dẫn, hướng dẫn nên việc cúng, khấn nhầm là bình thường. Người dân thường ko biết không biết nên không trách. Mà người biết, có trách nhiệm thì nên hướng dẫn hoặc làm biển chỉ dẫn cho người ta.

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Xuân Kiêu- Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học VMQTG khẳng định: Khu vực bia “Hạ mã” không phải là không gian thờ tự để làm lễ. Từ xưa nơi đây chỉ là bia nhắc nhở việc mọi người đến chỗ đó là xuống ngựa. Nhiều người dân, học sinh không hiểu biết thấy người khác làm thì cũng làm theo.

“Từ xưa đến giờ chúng tôi vẫn khuyến khích người dân vào Văn Miếu dâng hương, tưởng nhớ, tri ân các bậc tiền nhân ở đây để cố gắng học tập. Chúng tôi không cổ vũ cho việc cầu may hay xin xỏ trước khi thi. Chúng tôi cũng tuyên truyền để người dân thay đổi nhận thức, thay đổi hành vi để từ sau không còn hiện tượng này. Chúng tôi cũng đã cử người ra trực để nhắc nhở người dân”- ông Kiêu nói.

Theo các chuyên gia, Văn Miếu là nơi thờ Khổng Tử, các bậc tiền hiền nho học. Quốc Tử Giám phía sau là trường học đào tạo về nho học, không có sử sách, tài liệu nào ghi lại về tục tới Văn Miếu để cầu may.

Di dời bát hương đặt trái quy định ở bia Hạ mã

Chiều 6/7, Trung tâm Văn hoá Khoa học Văn Miếu Quốc Tử Giám cũng đã hoàn tất quá trình di dời hai bát hương mà người dân đã tự ý đặt tại bia Hạ mã. Đồng thời, tiếp tục đặt biển khuyến cáo để người dân được biết.

H.Minh