Vì sao vẫn khó di dời?

Báo cáo của Bộ Xây dựng cho biết, Bộ đã thực hiện rà soát 36 cơ quan Trung ương thuộc đối tượng quy hoạch, gồm 18 bộ, 4 cơ quan ngang bộ, 8 cơ quan thuộc Chính phủ, 6 cơ quan đoàn thể Trung ương để xây dựng các phương án quy hoạch cụ thể. Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý chủ trương bố trí hệ thống trụ sở bộ, ngành theo đề xuất của Bộ Xây dựng, trong đó chỉ đạo tập trung phát triển tại khu Tây Hồ Tây (khoảng 35 ha) và một phần tại khu vực Mễ Trì.

Phương án di dời gồm 2 nhóm. Nhóm 1 là các cơ quan đã xây dựng trụ sở tại vị trí mới và cải tạo chỉnh trang tại chỗ, bao gồm 23 cơ quan. Nhóm 2 gồm các cơ quan đề xuất di dời gồm 13 đơn vị.

Dù đã có phương án nhưng Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế, trong đó công tác di dời đòi hỏi nhu cầu vốn ngân sách rất lớn.

Việc di dời trụ sở các bộ, ngành ra khỏi khu vực trung tâm nội đô trên thực tế cũng không phải chỉ riêng của Hà Nội, mà cũng là đòi hỏi thực tiễn của nhiều thành phố lớn trong cả nước. Trước kia, việc các cơ quan chính quyền, trường đại học, cao đẳng, kể cả các xí nghiệp, nhà máy thường được đặt trong những khu phố trung tâm. Nhưng rồi khi các đô thị phát triển, việc tồn tại của các cơ sở này trong nội đô đã bộc lộ những điểm yếu, trước hết là việc thâm dụng quỹ đất và tính sinh lợi. Cùng đó dẫn tới việc người và phương tiện giao thông dồn vào nội đô, gây tắc nghẽn, ùn ứ và kể cả ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn.

Vì vậy, việc di dời các cơ sở này ra khỏi nội đô được đặt ra, nhằm đáp ứng thực tiễn cũng như nhu cầu phát triển của các đô thị.

Tuy nhiên, bên cạnh vấn đề đó lại cũng phát sinh vấn đề mới. Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Mạnh (Đoàn Vĩnh Phúc), thì việc bố trí trụ sở làm việc của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp theo Nghị quyết 288 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV đối với 45 tỉnh, thành thuộc diện có đơn vị hành chính cần sắp xếp lại còn nhiều bất cập. Ông Mạnh cho biết, một số cơ quan ngành dọc của địa phương sau khi đã được tỉnh bố trí xây dựng trụ sở mới nhưng không bàn giao trụ sở cũ cho địa phương quản lý, sử dụng nhiều khu đất có vị trí đắc địa giá trị lớn ở khu vực trung tâm nhưng lại bỏ hoang nhiều năm, gây lãng phí nguồn lực. Ông Mạnh cũng cho rằng nguyên nhân là do công tác quản lý nhà nước bị buông lỏng trong thời gian dài và nhiều tổ chức, cá nhân cố chây ì tiếp tục đề xuất giữ lại cơ sở nhà, đất để sử dụng không đúng mục đích.

“Tuy nhiên, việc thiếu quyết liệt, quyết tâm trong chỉ đạo, điều hành của các cấp có thẩm quyền vẫn là chủ yếu” - ông Mạnh nói.

Trở lại với Hà Nội, vì sao thành phố chậm giãn dân phố cổ, di dời các bộ, ngành và kể cả các cơ sở ô nhiễm ra khỏi nội đô? Như đã nói, đây là một công việc đồ sộ, quy mô lớn, tốn nhiều kinh phí và đòi hỏi thời gian. Nhưng, quan trọng vẫn là sự thiếu quyết liệt, nể nang nên dẫn đến tình trạng “án binh bất động” từ năm này sang năm khác.

Xin nêu một ví dụ, quyết định về chủ trương di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp không còn phù hợp với quy hoạch và gây ô nhiễm môi trường, được UBND thành phố Hà Nội ban hành từ năm 2003. Nhưng chuyển biến rất chậm. Cho đến năm 2015, UBND thành phố Hà Nội chính thức thành lập Ban chỉ đạo di dời các cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm môi trường và cơ sở phải di dời theo quy hoạch xây dựng đô thị. Đồng thời triển khai kế hoạch di dời 117 cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn 12 quận ra khỏi nội thành của thành phố với lộ trình dự kiến phấn đấu đến hết năm 2020 sẽ cơ bản hoàn thành. Tuy nhiên, cho đến nay, việc này không phải đã “mỹ mãn”, kể nhà đối với nhà máy bia hay thuốc lá.

Vậy, lần này với quyết tâm từ Bộ Xây dựng cũng như lãnh đạo Hà Nội, liệu việc di dời có “xuôi chèo mát mái”?