Xử lý quy hoạch treo

Hậu quả của quy hoạch treo xấu tới mức các chuyên gia phải than rằng “thà không có quy hoạch còn tốt hơn có quy hoạch … treo”. Điều đó xảy ra tại nhiều địa phương, trong đó TP Hồ Chí Minh tồn đọng nhiều quy hoạch treo kéo dài hàng chục năm, ảnh hưởng xấu tới đời sống của người dân và đang thực sự trở thành gánh nặng cho chính quyền.

Đáng chú ý, có những quy hoạch ở TP HCM “treo” tới gần 40 năm, làm ảnh hưởng tới hàng chục ngàn hộ dân. Nhiều gia đình phải chịu cảnh sống trong các ngôi nhà dột nát, ngập nước, đường sá hư hỏng, công trình công cộng xuống cấp, thiếu thốn… cũng bởi quy hoạch treo.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến “dự án quy hoạch treo”, nhưng có thể tóm tắt một số nguyên nhân chính. Trước hết là do năng lực quy hoạch của các địa phương còn nhiều hạn chế, quy hoạch không phù hợp với yêu cầu phát triển, tính dự báo không chính xác làm cho việc thực hiện quy hoạch khó khăn. Thứ hai, lập quy hoạch nhưng chưa có kế hoạch thực hiện và trong quy hoạch không xác định được rõ nguồn lực đầu tư tương xứng. Thứ ba, trình độ chuyên môn, trình độ quản lý, năng lực tài chính của nhà đầu tư không đáp ứng được yêu cầu.

Ngoài ra, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, các thiết chế về đô thị như hành chính, y tế, giáo dục và chính sách thu hút còn thiếu nên chưa hấp dẫn với chủ đầu tư. Mặt khác, do các cấp chính quyền muốn phát triển đô thị một cách nóng vội, đã áp đặt ý kiến chủ quan dẫn đến không đủ nguồn lực. Các quy hoạch không được đánh giá về mặt xã hội học một cách nghiêm túc nên chưa đáp ứng được yêu cầu dẫn đến khó thực hiện và bị “treo”.

Tuy nhiên, có một nguyên nhân quan trọng đã chi phối và làm lệch lạc rất nhiều quy hoạch ở các địa phương, đặc biệt liên quan tới các dự án đất đai, phát triển đô thị, đó là sự can thiệp mang tính chất lợi ích nhóm của một số cán bộ thoái hóa biến chất. Công tác quy hoạch thời gian qua trên thực tế đã bị chi phối bởi ý kiến chủ quan của một số quan chức lãnh đạo với tư duy nhiệm kỳ và sự ảnh hưởng sâu sắc của tư tưởng lợi ích nhóm, dẫn đến nhiều quy hoạch, công trình, dự án không những thiếu khả thi trong thực tế mà còn gây cản trở tới nhà đầu tư có tiềm năng.

Hiện tượng đó cũng có lý do từ việc nhiều năm qua các quy định của pháp luật về công tác quy hoạch còn nhiều lỗ hổng, dễ bị tranh thủ cho các mục tiêu cá nhân. Các quy định liên quan tới việc công khai minh bạch thông tin quy hoạch còn chưa đầy đủ khiến cho quyền tiếp cận thông tin của người dân, của nhà đầu tư trong lĩnh vực này bị hạn chế. Điều đó đã được tận dụng triệt để cho mục tiêu mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ của những nhóm lợi ích.

Không ít chuyên gia cho rằng các cấp chính quyền, mà đặc biệt bắt đầu từ Chính phủ, cần rà soát các dự án quy hoạch treo và tìm nguyên nhân khắc phục. Nếu chủ đầu tư không đủ năng lực thì tìm chủ đầu tư khác đủ năng lực thực hiện. Nếu vì các lý do khác thì cần kiên quyết thu hồi đất giao lại cho dân lấy đất sản xuất hoặc phải quy hoạch lại và điều chỉnh chức năng sử dụng đất. Bên cạnh đó cần có phân kỳ đầu tư, công khai minh bạch quy hoạch. Ngoài ra, rất cần cơ quan có đủ thẩm quyền kiểm tra, giám sát triệt để loại trừ lợi ích nhóm trong công tác quy hoạch

Việc TP HCM mới đây bắt đầu xem xét thu hồi hàng trăm dự án quy hoạch treo đang thực sự tạo nên niềm hy vọng cho hàng chục ngàn hộ gia đình mà nhiều thế hệ phải sống trong cảnh nhà dột, nước ngập mà không thể làm gì được. Tuy nhiên, giải quyết hàng ngàn dự án quy hoạch treo là chuyện không dễ thực hiện được trong một sớm một chiều. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các cấp chính quyền, các địa phương, các ngành liên quan với một quyết tâm thật sự vì lợi ích của nhân dân.