Xuất khẩu gạo 6 tháng cuối năm có khởi sắc?

Thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan cho biết, 5 tháng đầu năm 2022 cả nước xuất khẩu gần 2,77 triệu tấn gạo, tương đương trên 1,35 tỷ USD, giá trung bình đạt 489 USD/tấn, tăng 6,6% về khối lượng. Riêng tháng 5/2022 xuất khẩu 710.371 tấn gạo, tương đương 347,14 triệu USD, giá trung bình 488,7 USD/tấn. Trong đó Philippines vẫn đứng đầu về tiêu thụ gạo của Việt Nam, chiếm 45,9% trong tổng lượng và chiếm 43,6% trong tổng kim ngạch gạo xuất khẩu của cả nước. Thị trường Trung Quốc đứng vị trí thứ 2, chiếm trên 14% trong tổng lượng và chiếm 15% trong tổng kim ngạch. Đứng thứ 3 vẫn tiếp tục là thị trường Bờ Biển Ngà chiếm 9,7% trong tổng lượng và chiếm 8,7% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước.

Theo nhận định của Bộ Công thương với nhu cầu mua gạo của các thị trường đang tăng, dự báo những tháng cuối năm xuất khẩu gạo sẽ khởi sắc hơn, đặc biệt tại thị trường Philippines và Trung Quốc. Lý do là sản lượng gạo Trung Quốc bị giảm sút do ảnh hưởng của lũ lụt và nguồn gạo dự trữ của Philippines cũng đang giảm mạnh. Dự báo, xuất khẩu gạo cả năm nay sẽ đạt trên 6,4 triệu tấn, cao hơn khoảng 200.000-300.000 tấn so với năm 2021.

Hiện trên thị trường thế giới, giá chào bán gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn ổn định, ở mức khá lạc quan. Hiện, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam ổn định ở mức 423 USD/tấn, gạo 25% tấm giữ nguyên mức 403 USD/tấn và gạo 100% tấm ổn định ở mức 378 USD/tấn.

Các doanh nghiệp cho biết, nguồn cung trong nước đang tăng nhờ sản lượng từ vụ thu hoạch Hè Thu. Tuy nhiên, nhu cầu cũng đang tăng lên. Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong thời gian từ tháng 1-5/2022 tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2021. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, những ngày đầu tháng 6/2022, giá gạo xuất khẩu tiếp tục tăng 10 - 15 USD/tấn so với tháng 5. Thị trường xuất khẩu gạo khá ổn định, nhu cầu mua vẫn ở mức cao.

Giá gạo khởi sắc một phần nhờ nhu cầu nhập khẩu gạo Việt Nam của các thị trường tăng trở lại, đặc biệt ở 2 thị trường lớn là châu Á và châu Phi. Xung đột Nga - Ukraine kéo dài khiến cho nhiều nước quan tâm hơn tới việc dự trữ lương thực. Mặt khác, tác động giá lương thực thế giới tăng sẽ ảnh hưởng đến giá gạo xuất khẩu. Ngoài ra, còn phải kể đến giá vật tư nông nghiệp đầu vào tăng.

“Từ đầu tháng 6/2022 đến nay, giá gạo xuất khẩu chất lượng cao có xu hướng tăng, từ 10 - 15 USD/tấn so với tháng 5. Cụ thể, gạo trắng thông dụng 430 - 440 USD/tấn; gạo Jasmine 540 - 550 USD/tấn; gạo trắng 5451 giá 480 - 490 USD/tấn; gạo Nhật 580 - 590 USD/tấn” - Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam Đỗ Hà Nam thông tin.

Mặc dù xuất khẩu gạo có nhiều tín hiệu khả quan, tuy nhiên phản ánh từ các doanh nghiệp cho biết, xuất khẩu gạo trong thời gian tới vẫn còn nhiều khó khăn. Đơn cử như hiện nay, thị trường châu Phi đã chuyển sang mua gạo của Ấn Độ do giá tốt và chi phí vận chuyển rẻ hơn nhiều so với Việt Nam. Bên cạnh đó, chi phí sản xuất cùng với giá cước vận tải ở mức cao khiến gạo Việt bị giảm sức cạnh tranh trên thị trường. Theo phản ánh của các doanh nghiệp cho thấy, hiện giá cước đi các cảng chính tại EU vẫn ở mức 9.000 - 10.000 USD cho mỗi container 20 feet, trong khi tình trạng thiếu container rỗng vẫn xảy ra. Điều này khiến lợi nhuận của doanh nghiệp giảm mạnh.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương Trần Thanh Hải cho rằng, để xuất khẩu gạo có chỗ đứng vững trên thị trường thế giới, các doanh nghiệp lúa gạo Việt Nam nên tập trung sản xuất những dòng sản phẩm gạo thơm, gạo cao cấp để xuất khẩu vào thị trường khó tính. Bên cạnh đó, để tăng giá trị xuất khẩu gạo một cách bền vững, việc xây dựng thương hiệu là hết sức cần thiết. Bởi lẽ, cùng một chất lượng gạo nhưng loại có thương hiệu tốt có thể bán được với giá cao hơn 10 - 20%.

Để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, thời gian qua Bộ Công thương đã liên tục tổ chức nhiều phiên tư vấn xuất khẩu sang các thị trường như ASEAN, Bắc Âu, Kuwait... nhằm giải đáp và tư vấn cho doanh nghiệp quan tâm về thông tin thị trường và cơ hội xuất khẩu. Dự kiến trong năm 2022, Cục Xúc tiến thương mại và các thương vụ Việt Nam tại nước ngoài phối hợp tổ chức 30 phiên tư vấn xuất khẩu tới các thị trường.