Quy hoạch ven sông Hàn: Tránh tổn thương dòng sông
Sông Hàn của Đà Nẵng được giới khoa học - kiến trúc từng đến TP Seoul nói rằng nó giống sông Hàn chảy qua TP này của Hàn Quốc một cách lạ lùng. Từ điển Bách khoa toàn thư mở Wikipedia trước khi dẫn giải về sông Hàn của Đà Nẵng cũng phải chua thêm dòng chữ “xin đừng nhầm với sông Hán (Hàn) của Hàn Quốc”.
Ảnh: Dương Thanh Tùng
Tương đồng về địa lý, địa chí cảnh quan của 2 dòng sông đã khiến việc xây dựng, phát triển 2 bên dòng sông – không hẹn mà gặp, có những nét chấm phá giống nhau. Với người Hàn Quốc, để có được dòng sông Hàn tráng lệ, họ đã phải trải qua nhiều thập kỷ trăn trở. 10 năm trước (2005), bài học kiến trúc của đô thị bên sông Hàn của Seoul đã được các học giả Hàn Quốc chia sẻ với Việt Nam.
Trung tuần tháng 6-2015, Công ty tư vấn thiết kế JiNa của Hàn Quốc (được TP Đà Nẵng đặt hàng xây dựng đề án Quy hoạch tổng thể đô thị ven sông Hàn) đã trình lãnh đạo TP Đà Nẵng bản quy hoạch mà họ thực hiện trong khoảng thời gian 2,5 tháng. JiNa đề xuất quy hoạch lại khu vực từ cầu Thuận Phước đến cầu Trần Thị Lý, tạo thành 4 phân khu gồm Công viên sinh thái, Công viên trung tâm, Khu vực phát triển năng động và Khu vực công viên cổng ngõ.
Các khu vực ven sông tuyến tính sẽ liên kết các “điểm lõi” nói trên thành 1 khu vực tuần hoàn liên tục, hướng đến việc xây dựng một không gian xanh. Yếu tố thiên nhiên sẽ là đặc trưng, tạo nên nét khác biệt của sông Hàn với không gian cây xanh tăng lên 10% so với 5% như hiện nay.
Cũng theo đề án, từ cầu Trần Thị Lý đến cầu Rồng sẽ có công viên sinh thái với không gian xanh rộng lớn. Tại đây sẽ có vòi nước cao hình rồng, khu vườn mùa xuân, các công trình xây dựng không quá 4 tầng, không chắn tầm nhìn ra sông, xây dựng bến du thuyền. Khu vực từ từ cầu Rồng đến cầu sông Hàn, hình thành một công viên năng động, nhiều công trình dịch vụ tiện ích, khu thương mại cao cấp, giải trí…
Từ cầu sông Hàn đến cảng sông Hàn, hình thành một công viên trung tâm, khu công viên trên bờ phía đông, cảng du thuyền, khu vui chơi, biểu diễn nghệ thuật đường phố. Từ cảng sông Hàn đến cầu Thuận Phước hình thành một công viên cổng ngõ;hình thành một khu đảo nhân tạo làm điểm nhấn, xây dựng một công viên nước kéo dài, thân thiện với môi trường sông nước và là nơi trình diễn các sự kiện nổi trên mặt nước.
Với đề án được đưa ra, JiNa đề nghị TP nên phân kỳ thực hiện quy hoạch. Ở giai đoạn 1 sẽ triển khai cảng sông Hàn và công viên trung tâm trên cao để tạo thành điểm lõi của sông Hàn.
Một góc bờ Tây sông Hàn, Đà Nẵng.
Đề án của JiNA, được TP Đà Nẵng tổ chức lấy ý kiến phản biện rộng rãi của dư luận, bắt đầu từ những ngày giữa tháng 7/2015. Phần lớn các nhà khoa học - kiến trúc đều lo lắng cho số phận của dòng sông bởi hiện tại, 2 bên bờ và cả mặt nước đã chằng chịt những dự án bến du thuyền với các khối nhà cao tầng được cấp phép.
Có kiến trúc sư (KTS) còn phẫn nộ khi chứng kiến công trình bến du thuyền có hình dáng con tàu cao bằng tòa nhà nhiều tầng đang được xây trên mặt nước sông Hàn.
Công trình bến du thuyền chiếm dụng mặt nước với chiều dài gần 1 km được vị KTS tâm huyết khẳng định là đang góp phần giết chết sông Hàn của Đà Nẵng. Không một TP văn minh nào cho xây bến du thuyền với nhà hàng, hay khách sạn trên sông như vậy. Bến du thuyền chỉ là những cầu tàu để tàu thuyền neo đậu, đưa khách thăm thú vui chơi, không ai cho xây nhà cao tầng dưới nước như Đà Nẵng – vị KTS kết luận.
Đề án của JiNa đề cập nhiều đến việc xây các bến du thuyền. KTS Huỳnh Tòa (nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn Quảng Nam - Đà Nẵng, nguyên Phó chủ tịch Hội KTS Đà Nẵng) cảnh báo xây dựng dày đặc công trình 2 bờ sông nhất là các bến du thuyền, sẽ không đảm bảo tính nguyên vẹn của dòng chảy tổn thương nghiêm trọng đến dòng sông.
Ông Huỳnh Đức Thơ, Chủ tịch UBNDTP Đà Nẵng nhìn nhận một thực tế “các khu đất đẹp 2 bờ sông Hàn đã có nhà đầu tư (NĐT) đứng tên sở hữu. Phát triển 2 bờ bên sông Hàn lâu nay vừa tự phát, vừa bị chia cắt bởi những dự án riêng lẻ của NĐT vì thế nên lãnh đạo TP Đà Nẵng quyết tâm xây dựng cho được quy hoạch tổng thể biến 2 bờ sông Hàn thành một điểm nhấn cốt lõi, xuyên suốt của kiến trúc TP”.
Chia sẻ của Chủ tịch UBNDTP Đà Nẵng về những manh mún đang tồn tại ở đôi bờ sông Hàn cho thấy, TP sẽ rất khó khăn khi thực hiện quy hoạch mới.
Trường hợp đề án của JiNA với những ưu việt được đúc rút từ quá trình quy hoạch, phát triển không gian đô thị 2 bên bờ sông Hàn của Seoul được dư luận đồng tình thì Đà Nẵng sẽ còn phải mất khá nhiều thời gian để giải quyết hậu quả của sự manh mún trong quá khứ vì ngay ở thời điểm đề án quy hoạch của JiNa được công bố, lấy ý kiến phản biện, công trình bến du thuyền với tòa nhà cao tầng hình con tàu chiếm dụng mặt nước sông Hàn vẫn đang gấp rút hoàn thiện mà không gặp trở ngại nào.
Gìn giữ dòng sông Hàn nguyên vẹn cho muôn đời sau đang là việc khó với chính quyền và người dân Đà Nẵng.