Bài học chớp thời cơ

Đoàn người biểu tình ngày 19 tháng 8 năm 1945 trước cửa Bắc Bộ phủ, Hà Nội.

PV: Thưa ông, nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài không thể lý giải được vì sao một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo toàn dân tộc đứng lên giành chính quyền trước những đối thủ rất sừng sỏ?

Ông Nguyễn Trọng Phúc: Có nhiều lý do dẫn đến thành công của Cách mạng Tháng Tám. Đó là: Đảng đó được xây dựng một cách hết sức công phu theo đúng nguyên tắc: Đảng cách mạng kiểu mới.

Gọi là đảng cách mạng kiểu mới vì Đảng ta đã được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trang bị lý luận tiên tiến của thời đại là chủ nghĩa Mác - Lê nin. Khi về nước năm 1941, Bác đã quán triệt sâu sắc tư tưởng này trong đường lối chính trị của Đảng, đặc biệt là việc hoàn thiện đường lối cách mạng giải phóng dân tộc tại Hội nghị Trung ương lần thứ 8 vào tháng 5-1941 tại Cao Bằng.

Ông Nguyễn Trọng Phúc.

Hội nghị đã hoàn thiện đường lối giải phóng dân tộc đó là, xác định mục tiêu dân tộc là trên hết. Phải giành được độc lập dân tộc. Muốn giành được độc lập phải xây dựng lực lượng cách mạng chính trị và phát triển lực lượng vũ trang. Đồng thời phải xác định hình thức đấu tranh từ khởi nghĩa toàn phần đến tổng khởi nghĩa. Những vấn đề về căn cứ địa, tình thế, thời cơ…và hàng loạt những vấn đề lớn Đảng đã đề cập trong đường lối cách mạng giải phóng dân tộc.

Đường lối ấy tiếp tục được bổ sung tại các hội nghị rất quan trọng, như Hội nghị Thường vụ Trung ương tháng 2/1943, Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, ngày 12/3/1945.

Đặc biệt, Hội nghị toàn quốc của Đảng tại Tân Trào 14-15 tháng 8 năm 1945 đã hoàn thiện đường lối đấu tranh của Đảng. Đường lối ấy đã giải quyết đúng đắn mâu thuẫn xã hội Việt Nam tại thời điểm lúc đó là: lợi ích dân tộc phải được đề cao. Lợi ích bộ phận, giai cấp phục tùng lợi ích dân tộc. Xác định con đường đi là như vậy, Đảng cách mạng kiểu mới phải đảm đương trách nhiệm lịch sử trước đất nước, dân tộc đó là: Đảng phải lãnh đạo thành công công cuộc đấu tranh giành chính quyền về tay nhân dân.

Thứ hai, Đảng rất quan tâm đến vấn đề sự phát triển của tình thế cách mạng. Trước những tình thế cách mạng như vậy, biết chớp thời cơ, phân tích tình hình trong nước, quốc tế đúng thì sẽ có quyết định đúng. Chẳng hạn, thời điểm tháng 8-1945, những vấn đề về thời cơ đã được xử lý rất thành công. Khi Nhật đầu hàng, phong trào cách mạng quần chúng đã phát triển đến đỉnh cao, tổ chức đảng sẵn sàng đưa quần chúng tới hành động cách mạng đúng đắn, cách mạng sẽ thành công.

Thứ ba, đó là vai trò quyết định của Đảng không chỉ cấp Trung ương mà đến tận cơ sở. Nhờ sự lãnh đạo sáng suốt thông qua Mặt trận Việt Minh mà ta chỉ có 5.000 đảng viên nhưng đã lãnh đạo nhân dân đứng lên đấu tranh giành chính quyền.

Ông có thể phân tích rõ về thời cơ mà Đảng ta đã kịp thời chớp lấy để làm nên thành công vang dội của Cách mạng Tháng Tám?

- Thời điểm tháng 8/1945 ấy xuất hiện 2 thời cơ. Có thể lợi dụng sự thất bại của Nhật, Pháp sẽ trở lại áp đặt cai trị như trước 9/3/1945, nhất là sau tuyên bố 24/3/1945, Pháp không từ bỏ Đông Dương. Nếu mình không chớp thời cơ, Pháp sẽ quay lại, áp đặt chế độ cai trị như trước.

Nguy cơ nữa, theo hội nghị các nước Đồng minh vào rải giáp, tước vũ khí quân Nhật, tất cả Đồng minh đều có ý đồ với Đông Dương. Họ có thể lợi dụng danh nghĩa quân Đồng minh để chia cắt đất nước mình. Vì vậy, phải nhanh chóng giành chính quyền, làm chủ đất nước, tiếp tục con đường của mình.

Nếu quân Đồng minh vào giành chính quyền là không ổn. Thời cơ chỉ xuất hiện khi quân Nhật đã đầu hàng, quân Đồng minh chưa kịp vào và mình phải chớp thời cơ này để giành thắng lợi.

Ông vừa nhắc đến vai trò Mặt trận Việt Minh làm nên thành công Tổng khởi nghĩa, ông có thể nói cụ thể hơn về vấn đề này?

- Từ Hội nghị Trung ương Đảng lần 8, Đảng đã quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh. Đây là tổ chức cứu quốc, tập hợp sức mạnh đại đoàn kết các tầng lớp trong xã hội cùng đứng lên giải phóng nước nhà. Có thể nói vai trò của Mặt trận Việt Minh là rất lớn vì đến thời điểm đó, chúng ta mới đang từng bước xây dựng lực lượng (năm 1944 Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân mới thành lập).

Có thể khẳng định, Cách mạng Tháng Tám chủ yếu là lực lượng chính trị vũ trang thô sơ và chủ yếu là quần chúng tự vũ trang dưới sự lãnh đạo của Đảng, Mặt trận Việt Minh khiến Tổng khởi nghĩa thành công.

Cần làm gì để phát huy tinh thần của Cách mạng Tháng Tám trong sự nghiệp đổi mới, thưa ông?

- Đảng phải nâng cao năng lực lãnh đạo sức chiến đấu; nâng cao trình độ trí tuệ, lý luận, tầm chiến lược, đồng thời phải nâng cao năng lực tổ chức thực hiện, không chỉ nói mà phải làm, phải hành động. Đối với mỗi đảng viên, nhất là đảng viên cán bộ chủ chốt phải luôn làm gương. Hiện chúng ta đang tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, điều cần làm lúc này là phải chọn được cán bộ, đảng viên đủ đức, đủ tài lãnh đạo đất nước. Đặc biệt, bài học đại đoàn kết toàn dân tộc còn nguyên giá trị.

Vì vậy, MTTQ Việt Nam trong giai đoạn hiện nay phải vận dụng bài học của Mặt trận Việt Minh trong Cách mạng tháng Tám để làm nên những chiến công mới trong sự nghiệp đổi mới.

Trân trọng cảm ơn ông!

Lục Bình (Thực hiện)