Phát hiện bãi đá cổ ở Mù Cang Chải
Bảo tàng tỉnh Yên Bái cho biết, vừa phát hiện bãi đá khắc cổ nằm rải rác ở các thôn Tàng Ghênh, Hú Trù Lìn, Hồng Nhì Pá, trong đó tập trung nhiều nhất ở thôn Tàng Ghênh thuộc xã Lao Chải, cách thị trấn Mù Cang Chải 13km về phía Lai Châu bên kia dòng Nậm Kim.
Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Yên Bái Lý Kim Khoa cho biết, do nguồn kinh phí có hạn nên hiện mới chỉ khảo sát, thám sát bước đầu, bởi bãi đá cổ Mù Cang Chải nằm rất rộng, xuất hiện trên nương rẫy, trong rừng, quanh các tràn ruộng và những thôn bản; có khối chìm, khối nổi trên sườn dốc cách các khe suối nhỏ khoảng 100-200m. Các nhà nghiên cứu xác định theo trục dọc 1 km chiều Đông - Tây của sườn đông dãy núi thoải, theo dòng suối nhỏ Mí Háng đã phát hiện khoảng 20 khối đá tảng, đá phiến có dạng hình tháp, hình trái núi, hình con rùa, hình mặt phẳng nghiêng, trên đó chạm khắc nhiều hình nhưng nổi bật là hình ruộng bậc thang. Những tảng đá được người xưa chọn khắc là những tảng đá nằm ở vị trí thoáng, đứng trên các tảng đá có thể nhìn ra khắp bốn phương trời.
Hình dạng các tảng đá gồm có hình tháp, hình trái núi, hình con rùa hoặc như một trang giấy mở ra trước thiên nhiên hùng vĩ. Các hình khắc trên các tảng đá phần lớn là ruộng bậc thang, chim hạc, ngựa trời, bản đồ thiên văn, âm dương ngũ hành… cùng rất nhiều ký tự, có thể ngờ rằng đó là chữ viết cổ xưa...
Theo các chuyên gia ở Bảo tàng tỉnh Yên Bái, chủ nhân của những hình khắc trên bãi đá cổ ở Mù Cang Chải là tộc người Mông khắc vào thế kỷ 16-17, cách nay khoảng 300-400 năm. Điều đặc biệt, dường như có mối liên hệ giữa người xưa và người hôm nay nên mặc dù các khối đá cổ đó nằm trên nương rẫy hay quanh các thôn bản nhưng người dân không phá phách hay làm biến dạng các hình khắc.
Hiện tại, Bảo tàng tỉnh Yên Bái đã chọn 6 khối đá có hình khắc tiêu biểu có thể tích từ 2-50 m3 đá liền khối còn nguyên vẹn để nghiên cứu.Việc nghiên cứu phát hiện bãi đá khắc cổ tri thức bản địa đã mở ra tiềm năng nghiên cứu mở rộng, là cơ sở để các nhà hoạch định, quy hoạch phát triển du lịch khám phá, qua đó nâng tầm giá trị Danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải (Yên Bái). Theo nhận định ban đầu của các nhà chuyên môn, đây không phải là ký hiệu cột mốc, không phải là họa địa đồ mà chỉ có thể là bản thông điệp thiết kế ruộng bậc thang của người xưa hoặc họa lại tác phẩm ruộng bậc thang trên đá của người bản địa. Từ thực tế có thể thấy, các bức họa khắc trên đá giống ruộng bậc thang hiện tại của đồng bào Mông đang canh tác và mở rộng.
Việc nghiên cứu phát hiện bãi đá khắc cổ tri thức bản địa đã mở ra tiềm năng nghiên cứu mở rộng. Đây sẽ là cơ sở để các nhà hoạch định, quy hoạch phát triển du lịch khám phá, qua đó nâng tầm giá trị Danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải.