Vai trò Viện Kiểm sát trong tố tụng dân sự

Theo ông Nguyễn Văn Hiện- Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH, hiện vấn đề này đang còn ý kiến khác nhau. Nhiều ý kiến cho rằng, VKS kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự nên VKS là cơ quan tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự.

Một số ý kiến cho rằng, trong tố tụng dân sự VKS thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn kiểm sát hoạt động tư pháp, không trực tiếp tiến hành các hoạt động tố tụng do vậy VKS là cơ quan tham gia tố tụng.

Có ý kiến cho rằng, vị trí, vai trò của VKS trong tố tụng dân sự phải căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân năm 2014, theo đó, VKS là cơ quan thực hiện kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự.

Ông Hiện cũng cho biết, trong tố tụng dân sự, Viện Kiểm sát nhân dân không thực hành quyền công tố, không khởi tố vụ việc dân sự, không chủ trì thực hiện bất kỳ một giai đoạn tố tụng nào mà chỉ kiểm sát hoạt động tư pháp trong tố tụng dân sự.

VKS là cơ quan kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; Kiểm sát viên, Kiểm tra viên là người thực hiện nhiệm vụ kiểm sát. Quy định như vậy sẽ rõ ràng về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân, VKSND, bảo đảm cho VKSND thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mình đã được Hiến pháp, Luật tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân quy định.

Còn ĐB Trần Du Lịch (TP HCM) cho rằng, VKS chỉ nên kiểm soát thủ tục, bảo đảm tuân theo đúng pháp luật chứ không nên làm thay quan hệ dân sự.

ĐB Vũ Xuân Trường (Nam Định) phân tích: Trong giải quyết án dân sự thì tự hòa giải chiếm 40%, VKS hay Tòa án không can thiệp được mà chỉ nhân danh Nhà nước công nhận hòa giải thành công mà thôi, và công nhận kết quả đó bởi hai bên đã thống nhất và thỏa thuận với nhau. Song còn 60% số vụ án dân sự phải mở phiên tòa. Khi đã mở phiên tòa thì phải tranh tụng, cho nên cần có sự tham gia của VKS.

Hiến pháp đã giao cho VKS quyền này để chế ước, giám sát quyền lực, cũng như tăng thêm tính minh bạch. Dân trí ở vùng sâu vùng xa khác khác với dân trí ở thành phố do nhận thức nên cần cơ quan tranh tụng phân tích cho họ. Từ đó, Tòa án chỉ phân xử theo căn cứ pháp luật.

Trong khi đó, ĐB Bùi Trí Dũng- Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh An Giang cho rằng, vai trò của VKS là cần thiết, bởi không tranh luận thì không thấy rõ và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người dân, mà đã có tranh tụng thì cần vai trò của VKS trong phiên tòa.

Giải trình thêm, ông Lê Hữu Thể - Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng, thông qua giải quyết tranh chấp thì Tòa án như trọng tài phán xét trên cơ sở pháp luật. Tòa phán của anh A chứ không phải anh B thì VKS có vai trò bảo đảm cho sự tham gia theo đúng quy trình pháp luật, xem tòa phán có trên cơ sở pháp luật hay không? Bởi tòa không thể lấy nhà của ông A và B đang tranh chấp mà giao cho ông C được.

Có nghĩa là VKS trông nom bảo vệ pháp luật, đúng pháp luật để quyền lợi của người dân được đảm bảo. Khi thấy tòa sai thì VKS có quyền kiến nghị, nếu nhẹ thì yêu cầu, còn nếu không thì có quyền kháng nghị. Như vậy mới có hiệu lực công quyền chứ không vì ý kiến cá nhân ai.

T.Dương