Những cột cờ nổi tiếng ở Việt Nam: Cột cờ Hà Nội
Dọc dài dải đất Việt Nam nơi đâu cũng có những cột cờ thiêng liêng mà khi nhìn thấy, trong ta dâng lên niềm tự hào dân tộc, ý thức về sự độc lập - tự do của Tổ quốc. Nhân kỷ niệm 70 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh mùng 2-9, từ số 34, chuyên đề Dân tộc và Miền núi xin được giới thiệu với bà con một số cột cờ nổi tiếng. Kỳ này, xin bắt đầu từ Cột cờ Hà Nội.
Với bà con đồng bào các dân tộc Việt Nam ở xa lần đầu về Thủ đô, hoặc với những người khách nước ngoài, bước chân khám phá Cột cờ Hà Nội là một trong những điểm đến được đặc biệt ưa thích.
Cột cờ hay còn gọi là kỳ đài (kỳ là cờ, đài là nhà làm cao để có thể nhìn xa, nhìn rộng được). Vẻ đẹp của Cột cờ Hà Nội ngày trước có thể ngắm nhìn từ xa. Khi đó nhà cửa xung quanh chưa mọc lên san sát, các rặng cây cổ thủ như hiện nay cũng chưa xuất hiện.
Cột cờ Hà Nội hiện nằm trên phần đất thuộc quận Ba Đình, là di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng của Thủ đô. Theo nhiều tài liệu lịch sử, công trình này được xây dựng trên phần đất phía nam của Hoàng thành Thăng Long, từ 1805 đến năm 1812 thì hoàn thành. Mặc dù chính quyền đô hộ Pháp tiến hành phá hủy nhiều công trình kiến trúc thuộc khu vực thành Hà Nội trong những năm 1894-1897 nhưng may mắn thay, Cột cờ Hà Nội đã không bị “đụng tới”. Đến nay, đây là công trình còn nguyên vẹn và hoành tráng nhất trong quần thể di tích Hoàng thành Thăng Long.
Những người sống lâu năm ở Hà Nội vẫn còn nhớ rõ, ngày 10-10-1954, lần đầu tiên lá cờ đỏ sao vàng - cờ Tổ quốc tung bay trên đỉnh Cột cờ Hà Nội. Công trình kiến trúc Cột cờ Hà Nội không chỉ được các nhiếp ảnh gia khai thác mà còn xuất hiện trong thơ, nhạc, đặc biệt là hội họa. Nhiều họa sĩ đã thể hiện dáng vẻ lộng lẫy của kỳ đài. Đặc biệt, công trình này còn được đưa vào những con tem bưu chính và được in trang trọng trên đồng tiền của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành lần đầu tiên.
Nằm sát Thành cổ, vào thời nhà Nguyễn, Cột cờ Hà Nội còn có chức năng là vọng canh. Từ trên đỉnh của kỳ đài có thể quan sát cả một vùng khá rộng trong và ngoài khu thành cổ.
| Ít ai biết rằng, trước đây chỉ vào những dịp lễ, lá cờ đỏ sao vàng mới được treo trên đỉnh Cột cờ Hà Nội. Đến năm 1986, cờ Tổ quốc mới được treo thường trực. Để người đân từ xa đã có thể nhìn thấy, lá cờ có kích thước 4x6m, diện tích 24m2, được may bằng vải phi bóng bị rách. Mỗi năm đơn vị quản lý thay cờ khoảng 20 lần. |
Về mặt kiến trúc, Cột cờ Hà Nội gồm những khối lăng trụ xếp chồng nhau, thót dần từ dưới lên trên. Bố cục cân đối ấy đã tạo lên những đường nét thẳng, khoẻ khoắn, vững vàng. Đứng dưới chân Cột cờ Hà Nội ngước lên ta cảm nhận được sự hài hoà, thanh thoát giữa các tam cấp, thân cột và vọng canh. Cái cảm giác nặng nề hoàn toàn không có. Đó là cái sự tài hoa của người thiết kế.
Ở mỗi cấp, tường xây được trang trí bằng những hoa văn khác nhau, tuy đơn giản nhưng lại tạo ra những đường nét mềm mại và vẻ đẹp riêng cho từng cấp. Cột cờ Hà Nội cao hơn 33m. Tính cả trụ treo cờ thì cao hơn 41m, gồm ba tầng đế và một thân cột. Các tầng đế hình chóp vuông cụt, nhỏ dần, chồng lên nhau, xung quanh xây ốp gạch. Theo đó, tầng một mỗi chiều 42,5m, cao 3m, có 2 thang gạch dẫn lên; tầng hai mỗi chiều 27m, cao 3,7m có 4 cửa; tầng ba mỗi chiều 13m, cao 5m; cũng có 4 cửa theo hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Trừ cửa hướng bắc, các cửa khác đều có tên riêng. Cửa hướng Đông trên có đắp hai chữ “Nghênh húc” (đón ánh nắng ban mai), cửa hướng Tây với “Hồi quang” (ánh sáng phản chiếu), cửa Nam với “Hướng minh” (hướng về ánh sáng). Ở cửa hướng Bắc được bố trí hai cầu thang lên sân thượng phía bên phải và trái, mỗi cầu thang gồm 14 bậc, có tay vịn bằng sắt. Sân thượng được bao quanh bằng lan can gỗ cùng với tường hoa trổ những hình lục giác có hình vuông ở giữa, được đan lồng với nhau trông tựa hình mạng nhện.
Còn thân cột cờ hình trụ 8 cạnh, thon dần lên trên, cao 18,2m, mỗi cạnh đáy chừng 2m. Trong thân có cầu thang 54 bậc xây xoáy trôn ốc lên tới đỉnh. Toàn thể được soi sáng bằng 39 lỗ hình hoa thị và 6 lỗ hình dẻ quạt. Những lỗ này được đặt dọc các mặt, mỗi mặt có từ 4 đến 5 lỗ. Nhờ có các lỗ thông hơi chạy xung quanh thân cột nên ánh sáng tự nhiên và không khí lúc nào cũng được thông thóang. Đỉnh Cột cờ (Vọng canh) được cấu tạo thành một lầu hình bát giác, cao 3,3m, có 8 cửa sổ tương ứng 8 mặt, có thể đủ cho 5 - 6 người đứng quan sát. Giữa lầu là một trụ tròn, đường kính 0,4m, cao đến đỉnh lầu, là chỗ để cắm cán cờ (cao 8m). Phần mái giống như hình nón đội, xương mái làm bằng bê tông cốt thép, lợp ngói và giữa đỉnh mái có cột sắt cùng với ròng rọc để treo cờ. Tuy nhiên, không phải bất cứ thời điểm nào du khách cũng may mắn được lên đỉnh cột cờ. Chỉ vào dịp đặc biệt trong năm Bảo tàng Lịch sử Quân sự VN mới mở cửa, và khi đó, khách phải xếp hàng.
Hơn 200 năm đi qua, Cột cờ Hà Nội đã lưu dấu chân hàng triệu triệu lượt người ở nhiều vùng miền của đất nước. Thậm chí, có chuyện kể rằng, Tổng thống Venezuela - ông Hugo Chavez trong một lần đến Hà Nội khi đi qua Cột cờ bỗng yêu cầu dừng xe và ngỏ ý muốn vào thăm. Vị Tổng thống đã trèo lên tận đỉnh và rất cảm kích trước công trình đặc biệt này.
Mỗi khi bước lên những bậc kỳ đài đượm dấu thời gian, những câu chuyện lịch sử lại ùa về, khiến người ta cảm thấy cần phải bước nhẹ hơn trên những bậc thềm lịch sử. Và kìa, đứng trên tầng cao của Cột cờ Hà Nội, ta dõi mắt nhìn thành phố thân yêu, nhìn dòng người xe tấp nập cùng cơn gió mới – gió của mùa thu tháng Tám…