Bệnh do rung chuyển
Rung chuyển là tình trạng cơ thể bị rung động do ngoại lực. Trong lao động và sinh hoạt, nhiều người bị tác động của sự rung chuyển như khi đi ô tô, xe máy, tàu hỏa, ca nô, máy bay..., người làm việc với các loại máy cầm tay như máy khoan, máy bào, cưa máy; Người đeo máy phun thuốc trừ sâu trên vai… Rung chuyển có thể gây bệnh toàn thân hoặc cục bộ, tuỳ thuộc vào tần số và biên độ rung mà người bệnh phơi nhiễm.
Ảnh minh họa
Vì sao rung chuyển gây bệnh?
Các nghiên cứu cho thấy rung chuyển tần số thấp gây bệnh say tàu, xe, do ảnh hưởng chủ yếu ở cơ quan tiền đình; rung sóc bởi xe cộ gây đau lưng, đau cột sống; rung chuyển ở tần số cao gây tổn thương xương khớp, rối loạn vận mạch, tổn thương cơ, thần kinh, bệnh hay gặp ở cân cơ, thần kinh tay, bàn tay, cánh tay, cẳng tay và vai. Bệnh rung chuyển ở tần số cao, thường tăng lên khi kết hợp với lao động nặng nhọc, môi trường lao động quá nóng hoặc quá lạnh, nhiều tiếng ồn và độc hại. Nếu rung chuyển liên tục lâu dài gây vi chấn thương, tác động đến khớp, phát sinh những tổn thương làm bong ra những mảnh xương nhỏ, từ đó xuất hiện những gai xương và những dị vật trong khớp, những lồi xương, vôi hoá…
Trên thực tế, thường gặp 3 dạng bệnh là: tổn thương xương khớp; rối loạn vận mạch (bệnh Raynaud); tổn thương cơ, thần kinh.
- Bệnh tổn thương cơ, xương khớp, mạch máu
Bệnh tổn thương xương và khớp hay gặp ở chi trên, nhiều nhất là cổ tay sau đó giảm dần và ít ở vùng vai với biểu hiện chính là viêm xương và hư khớp. Các khớp đau bất kỳ lúc nào, không đau dữ dội, không biến dạng khớp, không sưng, khó cử động, nhiều khớp đều bị tổn thương. Người bệnh nhân có thể đau nhiều ở khớp vai, khớp gối hay một số khớp khác không liên quan với tổn thương xương, khớp, do một số nguyên nhân như sự căng cơ, tư thế lao động, cách thao tác máy, sự mệt mỏi do gắng sức...
Tổn thương cân cơ thần kinh
Do tổn thương cân cơ thần kinh, người bệnh bị teo cơ ở mô trái bàn tay hay mô út; teo các cơ liên cốt, cơ cẳng tay… Tác động của rung chuyển tần số cao còn gây một số triệu chứng như đau kiểu bỏng rát, kèm theo tê cóng và dị cảm. Da đỏ hay tím, sưng phồng; bị đau ở bàn tay, cẳng tay, cánh tay và bả vai... Có hiện tượng chuột rút, các thớ cơ bị đứt, nhất là cơ delta. Rung chuyển còn gây bệnh Dupuytren, gây co gấp ngày càng tăng, không thuyên giảm ở 4 ngón tay không phải ngón cái.
Điều trị như thế nào?
Việc điều trị các bệnh do rung chuyển rất khó khăn đặc biệt là các tổn thương ở xương khớp. Điều trị phải dùng các thuốc giảm đau chống viêm không steroid. Vật lý trị liệu kết hợp với việc tập luyện thể lực vừa sức, theo hướng dẫn của bác sĩ. Đối với bệnh tổn thương rối loạn vận mạch: chủ yếu là điều trị phục hồi bằng mọi phương pháp có thể như dùng thuốc và vật lý trị liệu. Dùng các vitamin, kích thích làm ấm kết hợp với thuốc giãn mạch. Người bệnh cần có chề độ dinh dưỡng đảm bảo đủ chất và lượng, tăng cường các loại thực phẩm giàu canxi và vitamin D, chống loãng xương.
Trong phòng bệnh cần chú ý các biện pháp an toàn và vệ sinh lao động. Cần định kỳ khám sức khoẻ cho người lao động để phát hiện sớm các tổn thương bệnh lý và điều trị kịp thời. Mọi người tránh đi xe tốc độ cao, nhất là ở những nơi mặt đường gồ ghề để hạn chế sự rung chuyển. Khi làm việc với dụng cụ cầm tay cần nghỉ ngơi định kỳ, tránh làm việc kéo dài để hạn chế tác dụng của rung chuyển đến cơ khớp… Đối với những bệnh nhân nặng, có thể phải chuyển sang làm các công việc nhẹ nhàng, không có rung chuyển.