Tổng thống mới ở nước Áo: 'Giáo sư xanh' Van Der Bellen

Tổ tiên đàng nội của ông Alexander Van der Bellen từng di cư từ Hà Lan sang đế chế Nga La Tư vào cuối thế kỷ XVII và sang thế kỷ XVIII bắt đầu định cư ở tỉnh Pskov. Ông nội của “giáo sư Xanh”, Alexander Fon der Bellen (1859 - 1924) từng đảm nhận những cương vị hành chính khác nhau trong chính quyền thành phố và tỉnh Pskov (thậm chí trong thời gian từ tháng 3 tới tháng 7-1917 đã làm người đứng đầu thay mặt cho chính phủ lâm thời ở tỉnh). Cha “giáo sư Xanh”, Alexander Alexandrovich Van der Bellen (1898 - 1966) sinh ra ở Pskov nhưng sau cách mạng tháng Mười năm 1917 đã chuyển lên ở nước cộng hòa Estonia. Năm 1940, sau khi Estonia sáp nhập vào Liên bang Xôviết, Alexander Alexandrovich Van der Bellen với bằng luật gia trong tay đã cùng vợ, một phụ nữ Estonia, di cư sang Đức. Sau một thời gian tá túc trong trại tị nạn, gia đình đã chuyển về sống tại Vienna…

Alexander Van der Bellen sinh ngày 18/1/1944 tại thành Vienna. Cuối chiến tranh thế giới thứ hai, cậu bé Alexander đã cùng cha mẹ chuyển dịch về phía tây nước Áo và định cư tại công xã Caunertal ở Tirol. Năm 1962, Alexander Van der Bellen tốt nghiệp trung học ở Innsbruck. Tới năm 1970, ông được nhận học vị tiến sĩ về kinh tế học tại Đại học Tổng hợp Innsbruck. Trong giai đoạn từ năm 1968 tới năm 1971, Alexander Van der Bellen làm giảng viên tại trường Đại học quản trị kinh doanh và quản lý ở Berlin. Năm 1975, ông được nhận học hàm HCR (Habilitation à diriger les recherches, tương đương với tiến sĩ khoa học trong khái niệm của giới khoa học Việt) và sau đó một năm, trở thành giáo sư tại Đại học Tổng hợp Innsbruck.

Năm 1977, Alexander Van der Bellen chuyển tới Vienna. Trong giai đoạn từ năm 1977 tới năm 1980, ông giảng dạy tại Học viện Quản trị Kinh doanh và tới năm 1980 đã trở thành giáo sư kinh tế học Đại học Tổng hợp Vienna. Trong giai đoạn từ năm 1990 tới năm 1994, ông từng là trưởng khoa rồi phó khoa kinh tế ở trường này. Những lĩnh vực nghiên cứu tập trung của “giáo sư Xanh” là lập kế hoạch và chính sách tài chính khu vực công, chính sách tài chính trong hạ tầng cơ sở, chính sách thuế, chi phí công, điều tiết công, các xí nghiệp xã hội, chính sách bảo vệ môi trường và giao thông…

Alexander Van der Bellen hiện sống ở Vienna. Ông đã chung sống cùng người vợ đầu hơn 50 năm, có hai người con trai. Năm 2015, ông đã xây dựng gia đình với một phụ nữ khác…

Từ những năm 70 cho tới tới năm 1992, Alexander Van der Bellen đã tham gia đảng Xã hội Dân chủ Áo (SPO). Hai năm sau khi rời SPO, năm 1994, ông được bầu làm nghị sĩ Hội đồng Dân tộc Áo (hạ nghị viện) đại diện cho Đảng Xanh. Năm 1997, Alexander Van der Bellen trở thành thủ lĩnh Đảng Xanh và năm 1999, ông đã lên nắm vị trí chủ tịch nhóm nghị sĩ của đảng. Dưới sự lãnh đạo của ông, Đảng Xanh lần đầu tiên nhận được hơn 10% số phiếu bầu trong các cuộc bầu cử quốc hội: 7,4% (14 ghế trong Hội đồng Dân tộc) năm 1999; 9,5% (17 ghế) năm 2002; 11% (21 ghế) năm 2006. Trong cuộc bầu cử năm 2008, Đảng Xanh nhận được 10,4% số phiếu bầu và bị mất một ghế trong Hội đồng Dân tộc so với nhiệm kỳ trước đó. Vì cái gọi là thất bại này nên Alexander Van der Bellen đã rời khỏi các vị trí thủ lĩnh Đảng cũng như chủ tịch nhóm nghị sĩ. Trong những năm 2012 - 2015, ông là đại biểu trong hội đồng bang và hội đồng thành phố Vienna.

Trong các cuộc thăm dò dư luận, phẩm hạnh cá nhân của Alexander Van der Bellen luôn được đánh giá cao hơn chính uy tín của Đảng Xanh. Ông có tiếng là một chính khách rất lương thiện và hiểu biết sâu rộng.

Tháng 1-2016, Alexander Van der Bellen đã tuyên bố ra ứng cử tổng thống Áo. Vòng một bầu cử đã diễn ra ngày 24-4-2016. Và ông cũng không là ứng cử viên chính thức đại diện cho Đảng Xanh trong cuộc chạy đua này, mặc dù Đảng Xanh tuyên bố ủng hộ ông. Trong giai đoạn đầu, ông đã luôn giữ vị trí hơn hẳn trong các cuộc thăm dò dư luận nhưng dần dà, khoảng cách giữa ông so với các ứng cử viên khác không ngừng bị suy giảm, mặc dù không ai khác vượt lên được trên ông. Trong vòng một bầu cử, Alexander Van der Bellen đã chỉ về được thứ hai, nhường ngôi vị đầu cho ứng cử viên của Đảng tự do (FPO) theo tư tưởng cánh hữu cực đoan mang nặng tính dân túy, kỹ sư hàng không Norbert Hofer. Hofer đã thu được 35,05% số phiếu bầu, trong khi tỉ lệ này ở Alexander Van der Bellen chỉ là 21,34%.

Chính yếu tố đó đã làm cho vòng hai bầu cử đã diễn ra rất hồi hộp ngày 22/5. Cho tới phút cuối cùng vẫn không có được sự đoan chắc về ưu thế của ông Alexander Van der Bellen. Tới gần trưa ngày 23/5, Hofer vẫn tin chắc vào thắng lợi của mình: chẳng gì thì trong vòng một ông đã nhận được một phần ba sự ủng hộ của các cử tri và trong vòng hai, theo thống kê sơ bộ tại các điểm bầu cử, ông cũng vượt lên trên đối thủ tới vài ba phần trăm.

Phải sang chiều 23/5 mới có kết quả chứng minh rằng “giáo sư Xanh” đã giành lại được thế thượng phong và quyền trở thành vị tổng thống mới của nước Áo. Ưu thế chung cuộc mà “giáo sư Xanh” đã có được là nhờ ở 31 nghìn 26 phiếu bầu được gửi tới qua bưu điện Chính số phiếu này đã được nhân viên Bộ Nội vụ Áo đếm và đếm lại vào ngày thứ hai 23-5 để duy trì kịch tính tới cùng! Kết quả là trong số gần 900 nghìn lá phiếu đã có tới hơn 61% ủng hộ “giáo sư Xanh”.

Alexander Van der Bellen đã được 50,03% số phiếu bầu, còn đối thủ của ông nhận được 49,7% - một kết quả quá sít sao! Chỉ vài phút trước khi kết quả chính thức được công bố, Hofer mới lên tiếng công nhận thất bại của mình... Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước Áo từ năm 1945, một ứng cử viên không thuộc hai chính đảng chủ đạo (SPO và FPO) lên ngồi vào ghế nguyên thủ quốc gia.

Những quan điểm mang tính trung tả và trung dung cũng như thái độ ủng hộ quá trình tiếp tục hội nhập châu Âu là những yếu tố chính thu hút sự ủng hộ đối với Alexander Van der Bellen từ phía những người không mong muốn một sự đột biến trong chính sách trị quốc ở Áo. Những con số thống kê cho thấy, Alexander Van der Bellen nhận được nhiều phiếu bầu hơn từ các cử tri nữ và ở các thành phố lớn - 8 trong số 9 thủ phủ của các bang đã bỏ phiếu cho ông. Còn đối thủ của ông, Norbert Hofer, nhận được nhiều phiếu bầu hơn từ các cử tri nam và ở các khu công xã nhỏ. Alexander Van der Bellen đã giành được ưu thế tuyệt đối trước đối thủ tại bang Vorarlberg nằm ở miền cực tây nước Áo, và tại chính thủ đô Vienna.

Trong bài phát biểu đầu tiên với tư cách người thắng cuộc ngày 23-5, Alexander Van der Bellen đã tuyên bố sẽ cộng tác một cách hiệu quả nhất với tất cả các nhánh quyền lực để làm sao cho tới cuối nhiệm kỳ làm tổng thống của ông, mọi công dân Áo đều có thể nó rằng đời sống của họ đã được cải thiện rõ rệt. Cũng trong ngày 23-5, Alexander Van der Bellen đã ngừng vai trò thành viên Đảng Xanh của mình và hy vọng rằng ông sẽ thu hút được sự ủng hộ của những người từng đứng về phía đối thủ Hofer…

Lễ nhậm chức tổng thống chính thức của ông Alexander Van der Bellen sẽ diễn ra vào ngày 8/7 tới. Xã hội và cộng đồng quốc tế đang trông đợi ở vị tổng thống mới một sự liên kết chặt chẽ hơn trong nội bộ nước cộng hòa đang bị chia rẽ sâu sắc hiện nay và những thay đổi quan trọng theo hướng hòa giải trên trường quốc tế, đặc biệt là trong vấn đề thái độ đối với lệnh cấm vận nước Nga mà phương Tây đang duy trì... Tuy nhiên, theo nhiều nhà quan sát, với vị tổng thống mới ở nước Áo cũng sẽ không diễn ra nhiều thay đổi lớn trong cả đối nội lẫn đối ngoại. Alexander Van der Bellen sẽ tiếp tục chia sẻ chính sách chung của Liên minh châu Âu đối với cuộc khủng hoảng dân nhập cư…

Một trong những người đầu tiên chúc ông Alexander Van der Bellen với thắng lợi trong bầu cử là đương kim tổng thống Áo Heinz Fischer, 77 tuổi, người đã ngồi ở vị trí này 12 năm qua. Ông Fischer không chỉ nói lời chúc mừng người sẽ kế nhiệm mình mà còn chúc mừng tất cả các công dân của đất nước vừa diễn ra cuộc bầu cử căng thẳng nhưng đàng hoàng...

Hoàng Thủy