Về với ruộng đồng

Ảnh minh họa - Trần Duy Hưng.

Đời sống nông nghiệp ở nước ta, như đã biết, đã và đang bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Trong đó, tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, tự phát, lạc hậu, thiếu sự liên kết giữa các hộ nông dân hiện nay không thể tạo ra được các sản phẩm nông sản hàng hóa có thể đáp ứng được những yêu cầu không chỉ nhiều mà còn rất khắt khe của thị trường, nhất là thị trường ngoài nước; là lực cản lớn nhất của ngành nông nghiệp nước nhà trên sân chơi hội nhập.

Nói một cách khác, những hộ nông dân ở nước ta hiện nay chẳng khác gì những chiến binh đơn lẻ nhưng lại đang và sẽ phải “đương đầu” với những tập đoàn kinh tế nước ngoài được ví như những binh đoàn, sư đoàn hùng mạnh…

Để khắc phục những hạn chế, bất cập cũng là điểm yếu nói trên của ngành nông nghiệp cần những giải pháp căn cơ, bài bản cả trước mắt và lâu dài. Trong đó, Chính phủ và các bộ ngành liên quan, các địa phương trong cả nước đã và đang tập trung chỉ đạo triển khai đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, với rất nhiều kế hoạch, giải pháp, lộ trình.

Trong đó, thay đổi mô hình sản xuất từ nhỏ lẻ, manh mún hiện nay sang mô hình sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị, nhất là liên kết trong việc tiêu thụ sản phẩm được xem là một giải pháp cơ bản. Và, người có thể đảm nhiệm vai trò liên kết hoạt động sản xuất của các hộ nông dân,vốn đang rất đơn lẻ, tự phát hiện nay không ai khác chính là các HTX nông nghiệp, nơi đã và đang từng bước chuyển đổi theo Luật HTX 2012…

Nói vậy để thấy, trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang rất cần nhiều sự thay đổi, từ tư duy tổ chức đến những bệ đỡ từ chính sách cụ thể, thiết thực, chủ trương đưa các kỹ sư trẻ về làm giám đốc các HTX nông nghiệp, thực chất là tăng cường nguồn lực, mà cụ thể là nguồn lực con người cho những đồng ruộng, dẫu mới chỉ là thí điểm, được xem là một động thái, một tín hiệu đáng mừng.

Đầu tiên, động thái này cho thấy những chủ trương, quyết sách lớn liên quan đến ngành nông nghiệp không chỉ nằm trên giấy mà đã và đang từng bước được cụ thể hóa thành những hành động cụ thể. Đây cũng được xem là giải pháp góp phần giải quyết một khó khăn rất lớn của các HTX NN trong quá trình chuyển đổi hoạt động từ kiểu cũ sang kiểu mới đó là vấn đề con người.

Theo đó, đội ngũ cán bộ quản lý ở hầu hết các HTX vẫn là những con người cũ, nhiều người tuổi đã cao, “sau một đêm ngủ dậy” trở thành Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX, không tránh khỏi việc lẫn lộn giữa cũ và mới trong tư duy, cách làm; chưa nói đến việc vì nhiều lý do nhiều người trong đội ngũ cán bộ HTX nông nghiệp ở nhiều địa phương hiện nay không thực sự gắn bó, tâm huyết với HTX, trong khi việc tìm kiếm đội ngũ cán bộ kế cận, thay thế gặp nhiều khó khăn…

Dẫu vậy, liên quan đến việc đưa các trí thức trẻ về làm giám đốc các HTX nông nghiệp cũng đặt ra nhiều vấn đề cần có những câu trả lời cụ thể, thỏa đáng. Thứ nhất, khác với những trí thức trẻ về làm phó chủ tịch UBND các xã nghèo, vốn được tuyển dụng, điều động theo các quy định hiện hành của công tác cán bộ. Trong khi đó, như đã biết HTX nói chung, HTX nông nghiệp nói riêng, theo luật là một tổ chức kinh tế.

Việc lựa chọn, sắp xếp nhân sự của HTX, theo luật hoàn toàn do các thành viên góp vốn của HTX quyết định, theo quy trình thành viên bầu ra HĐQT, HĐQT lựa chọn và bổ nhiệm giám đốc HTX. Nêu ra vấn đề này để thấy, sau đây, nếu chủ trương thí điểm đưa 1.000 kỹ sư về làm giám đốc HTX NN được triển khai cũng không thể thoát ly mà cần phải theo những quy định pháp lý này

Thứ hai, các HTX NN, cụ thể hơn là ruộng đồng đang cần gì ở những vị kỹ sư trẻ? Như đã biết, kỳ vọng của xã hội đối với những HTX nông nghiệp kiểu mới hiện nay là rất lớn, không chỉ lo làm tốt các khâu dịch vụ đầu vào, tổ chức liên kết sản xuất cho các thành viên mà còn phải lo được cả đầu ra cho họ. Với yêu cầu đó, đứng đầu, điều hành một HTX NN, vai trò, trách nhiệm của giám đốc HTX rõ ràng không đơn giản.

Không chỉ cần có sự tâm huyết, lăn lộn, gắn bó với đồng ruộng như “anh chủ nhiệm” trong bài thơ cùng tên của nhà thơ Hoàng Trung Thông, giám đốc HTX NN ngày nay còn cần phải có nhiều kiến thức, kỹ năng khác, nhất là trình độ quản lý, tổ chức, am hiểu thị trường. Cũng cần phải nói thêm, làm giám đốc HTX nông nghiệp nghĩa là hằng ngày phải làm việc, gắn bó với bà con nông dân, gắn bó với đời sống làng quê. Hiểu biết, hòa đồng với đời sống nông nghiệp, nông dân, nông thôn của từng vùng miền rõ ràng là yêu cầu không thể thiếu đối với những trí thức trẻ…

Có một câu chuyện đã được báo chí đăng tải, đó là trong lúc lo lắng tìm người kế cận, ông Nguyễn Bút Kỳ, người đứng đầu HTX nông nghiệp Nhữ Hán-HTX được đánh giá làm ăn hiệu quả nhất ở tỉnh Tuyên Quang được lãnh đạo liên minh HTX tỉnh gợi ý sẽ giới thiệu cho một người trẻ, có bằng đại học liên quan hẳn hoi. Dẫu đang rất cần người thay thế, kế cận, ông Kỳ vẫn lắc đầu từ chối,vì cho rằng người được giới thiệu nếu chỉ có bằng kỹ sư nông nghiệp hay cử nhân kinh tế vẫn không phải người ông cần.

Mà người ông cần là người phải “có đủ niềm tin vào hợp tác xã, có thể theo đuổi những khát vọng ông đang nuôi giữ, có thể học hỏi, tìm kiếm những kiến thức của thiên hạ để giúp xã viên làm giàu”. Và ông Kỳ sau đó đã được vị lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh khuyên rằng: “Vậy tốt nhất là ông nên đào tạo chính con trai mình”.

Câu chuyện trên không chỉ liên quan mà còn là một gợi ý thiết thực đối với chủ trương đưa 1000 kỹ sư trẻ về làm giám đốc các HTX NN. Nó cho thấy việc này cần phải được nghiên cứu, chuẩn bị một cách kỹ lưỡng, xem xét ở nhiều khía cạnh cả lý luận và thực tiễn, để việc “chọn mặt gửi vàng” sao cho phù hợp, hiệu quả.

Nêu ra những vấn đề trên để thấy việc lựa chọn những kỹ sư, trí thức trẻ về với ruộng đồng không thể bỏ qua những thực tế trên, để việc “chọn mặt gửi vàng” sao cho phù hợp. Cuối cùng, dù có tâm huyết, trách nhiệm đến đâu những trí thức trẻ, những vị giám đốc HTX nông nghiệp cũng khó có thể làm được gì nếu như những khó khăn, vướng mắc nội tại của ngành nông nghiệp nói chung,của các HTX nông nghiệp nói riêng hiện nay không được từng bước giải quyết, tháo gỡ…

Trần Duy Hưng