Người Việt ở New Orleans
Năm đầu học tại Trường đại học Colgate (bang New York, Mỹ), tôi và các bạn đại diện nhà trường đi dự hội thảo thường niên lần thứ 40 của Tổ chức Nghiên cứu về vùng Caribe tại New Orleans, bang Louisiana. Tại đây, chúng tôi đã có cơ hội khám phá một vùng đất rất đặc biệt của nước Mỹ và gặp được những người Việt đang mưu sinh trên mảnh đất này.
Tầu điện, một loại phương tiện phổ biến tại New Orleans.
Độc đáo văn hóa ở New Orleans
Một điều đặc trưng tại New Orleans là ngôn ngữ, nhất là ngôn ngữ sử dụng bởi người gốc Phi. Giống như các đảo Caribe, ngoài tiếng Anh, cộng đồng da màu ở Louisiana cũng nói tiếng Créole. Créole là sự hòa quyện giữa hai nền văn hóa khác biệt này về mặt từ vựng cũng như cấu trúc câu. Ở New Orleans, không khó để tìm được những tài xế gốc Phi cười đùa bằng Créole trong những giây phút giải lao dưới cái nắng chói chang của miền Nam nước Mỹ.
Văn hóa châu Phi còn thể hiện trên các cửa hàng ở đường phố New Orleans, nơi bán rất nhiều đồ lưu niệm liên quan đến voodoo. Voodoo không phải là sự mê tín mà nó đóng vai trò như một loại hình tôn giáo của người Caribe. New Orleans nổi tiếng với nữ pháp sư voodoo Marie Laveau, sống ở thế kỉ 18. Mộ của bà, đặt ở nghĩa địa St. Louis số 1 trên phố Basin thuộc quận Pháp, trở thành địa điểm tham quan cho du khách hiếu kì. Nghĩa địa của bà ở New Orleans nổi tiếng đến mức nhiều tour du lịch tổ chức cho du khách đến thăm Marie Laveau và mong sự linh thiêng của bà sẽ biến điều ước của họ thành hiện thực.
Và nhắc tới người gốc Phi, không thể bỏ qua được khu Tremé, cái nôi văn hóa của người da màu ở New Orleans. Chúng tôi đến thăm bảo tàng Backstreet Cultural Museum và học hỏi thêm nhiều về những lễ hội và trang phục đặc trưng của thành phố này. Cứ hàng năm tới dịp “Mardi Gras” (một ngày lễ của Pháp), người dân New Orleans ăn mừng bằng việc mở carnival, nơi những người da màu khoác lên mình những bộ quần áo sặc sỡ của thổ dân da đỏ. Họ mong muốn tỏ lòng biết ơn tới người da đỏ bởi xưa kia, chính các bộ tộc này đã giúp đỡ nô lệ gốc Phi sống sót khi họ chạy trốn khỏi cuộc sống khắc nghiệt trên những đồn điền do người da trắng cai quản. Nhiều người khác còn tô điểm cơ thể mình cho giống những bộ xương, với nhiệm vụ bảo vệ lễ hội và xua đuổi những điềm xấu.
Công viên Huyền thoại Âm nhạc (Musical Legends Park).
Ẩm thực và nhạc jazz
Sự hòa trộn giữa văn hóa Pháp và châu Phi tạo nên nền ẩm thực phong phú tại New Orleans nói riêng và Louisiana nói chung. Trong gần một tuần, tôi đã khám phá được nhiều hương vị đặc trưng ở nơi đây. Nhiều món ăn bắt nguồn từ đời sống giản dị của nô lệ, những người luôn cố gắng hướng về đất mẹ châu Phi qua những bữa cơm hàng ngày, và sau này dần biến đổi do ảnh hưởng của văn hóa Pháp và khu vực lân cận.
Một món điển hình là cơm và đậu đỏ ninh nhừ, có mặt ở gần như trong tất cả các quán ăn. Du khách không thể bỏ lỡ việc thưởng thức hải sản ở thành phố cảng này. Người New Orleans thường nấu gumbo, một món ăn có nguồn gốc từ châu Phi để ăn cùng cơm. Gumbo được chế biến từ tôm, cua hoặc thịt, ninh với đậu bắp đến khi nhừ và sánh lại.
Đặc biệt, tôi rất ấn tượng với tôm hùm đất Louisiana (crawfish), một món ăn tưởng chừng đơn giản bởi tôm chỉ được luộc với gia vị để tạo vị cay. Tôm hùm đất lớn hơn tôm thường, nhưng chỉ phần thịt ở mình và đuôi là ăn được. Tuy nhiên, sự đậm đà nằm lại hết trong chút thịt này. Chất nóng của ớt cân bằng với cái thanh của khoai tây và ngô luộc, tạo nên một sự kết hợp khó quên và không thể bỏ lỡ.
Nói đến New Orleans, ta phải nhắc đến nhạc jazz, bởi đây là sự chắt lọc những tinh túy của văn hóa châu Phi và châu Âu. New Orleans được mệnh danh là thành phố âm nhạc, và quả thực điều này không hề sai. Ngay từ giây phút đặt chân tới sân bay quốc tế Louis Armstrong, tôi đã nghe thấy vài nhạc công tự do chơi những bản nhạc jazz trứ danh như “It Don’t Mean a Thing (If It Ain’t Got That Swing)” chào đón khách du lịch. Trên phố Bourbon tại quận Pháp, người dân có thể vừa nhâm nhi một ly cà phê vừa nghe nhạc sống miễn phí từ sáng đến nửa đêm tại công viên Huyền thoại Âm nhạc (Musical Legends Park). Thành phố này còn nổi tiếng với sảnh Preservation trên phố St. Peter, nơi khách phải xếp hàng trước một tiếng để kịp mua được vé thưởng thức một đêm nhạc jazz tại đây.
Người Việt ở New Orleans
Tuy vậy, điều làm tôi bất ngờ nhất không phải nền ẩm thực phong phú hay tình yêu âm nhạc của người dân New Orleans, mà đó là một cộng đồng người Việt không nhỏ ở đây. Trong một buổi sáng đi dạo, tôi bất chợt gặp một nhóm người lao động Việt đang tỉa cây cho một đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam.
Cộng đồng người Việt sống chủ yếu ở phía Đông New Orleans, cách quận Pháp hơn 20 km, gần nhà thờ Mary Nữ Vương Việt Nam. Nhiều người di cư sang Mỹ mới chỉ cách đây khoảng 10 năm, chủ yếu từ Vũng Tàu do sự bảo lãnh của gia đình. Họ chỉ làm những công việc đơn giản như quét dọn, cắt tỉa cây cối,… Thế nhưng, với mức lương khiêm tốn và sự tháo vát của người Việt, họ vẫn đảm bảo một cuộc sống yên ổn.
New Orleans được biết đến với café sữa đi kèm với beignet (một loại bánh rán phủ bột đường) và đặc biệt nổi tiếng với quán “Café du Monde” mở 24/7 trên phố Decatur ở quận Pháp. Không chỉ ấn tượng với lượng khách tấp nập, tôi còn để ý rằng phần đông người phục vụ đều là người Việt.
Sở dĩ công việc này phổ biến với người Việt vì sự đơn giản là mức lương thấp (chỉ khoảng 5USD một giờ) khiến người bản địa do dự. Tuy nhiên, ngoài tiền lương, họ còn có thêm chút thu nhập từ tiền “boa” của những khách hàng phóng khoáng nên có thể nói cuộc sống tạm ổn. Người nào biết chắt chiu dành dụm thì còn có thể gửi được một khoản kha khá về cho gia đình mỗi năm.
Trong các câu chuyện, rất nhiều người Việt bày tỏ nỗi nhớ quê nhà nhưng lại không có ý định trở về trong tương lai chỉ vì chi phí đắt đỏ của những chuyến đi nửa vòng trái đất này. Chỉ một số ít người có điều kiện thỉnh thoảng mới về thăm quê hương, họ hàng.
Với một nền văn hóa đa dạng, New Orleans là một nơi khách du lịch không thể không ghé thăm. Chắc chắn một khi du khách đến thăm thành phố này, họ nhất định sẽ muốn quay lại lần thứ hai.