Đình làng Cổ Chế… chờ sập

Đình làng Cổ Chế đang xuống cấp nghiêm trọng.

Theo khảo sát trên địa bàn huyện Phú Xuyên trước đây có 2 ngôi đình xuống cấp trầm trọng. Nhưng hôm chúng tôi đến đình làng Đa Chất (xã Đại Xuyên, huyện Phú Xuyên, TP Hà Nội) đang được trùng tu, xây dựng mới, còn đình Cổ Chế vẫn nằm im chờ ngày đổ sập.

Xung quanh đình là la liệt quán xá, trước mặt có hồ nước trong xanh, bà Nguyễn Thị Loan (50 tuổi), một người bán hàng gần khu vực đình thở hắt: “Đã có rất nhiều đoàn về đây thăm đình, tìm hiểu thông tin nhưng đình của thôn vẫn đang chờ ngày… khai tử. Ngày nào tôi bán quán ở đây cũng lo nơm nớp, cứ đà mưa gió thất thường kiểu này, chẳng hiểu đình có thể trụ vững được bao lâu”.

Nhiều năm nay ngôi đình trở thành địa điểm quen thuộc để người dân thôn Cổ Chế họp mặt mỗi dịp lễ, tết và tổ chức giỗ Thành hoàng làng (12-2 âm lịch hàng năm). Ngôi đình với kiến trúc gồm 2 gian, gian trong thờ Thành hoàng, gian ngoài rộng rãi hơn là nơi tụ họp.

Vài năm trở lại đây, thôn sử dụng đình làm lớp mầm non cho con em trong thôn. Không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa của làng, đình Cổ Chế còn được đánh giá là không gian lưu giữ nhiều giá trị nghệ thuật.

Vì thế, năm 2004, đình Cổ Chế được xếp hạng di tích cấp thành phố. Nhà nghiên cứu mĩ thuật Nguyễn Đức Bình trong một lần về đình làng cho rằng, những mảng chạm khắc ở đình Cổ Chế có kĩ thuật chạm lộng, đề tài chứa đựng những khát vọng của người dân trong công cuộc chinh phục tự nhiên, ca ngợi vẻ đẹp vùng thôn dã.

Do đó những mảng chạm này chứa đựng giá trị về nghệ thuật cũng như văn hóa hết sức độc đáo. Đáng nói hơn nữa là những mảng chạm khắc hình nghê, rồng, các hoạt cảnh sinh hoạt dân gian cực kì tinh xảo như đang bay, đang múa vẫn may mắn tồn tại nguyên vẹn trong ngôi đình.

Hiện trong đình Cổ Chế còn lưu được 5 mảng chạm khắc mang phong cách của nghệ thuật điêu khắc đình làng thế kỉ 17- giai đoạn đỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc và trang trí đình làng Bắc Bộ. Những chạm khắc này có thể sánh ngang với những chạm khắc trang trí ở các đình khác cùng niên đại như đình Chu Quyến, Liên Hiệp, Hương Canh, Phù Lão.

Tuy nhiên, những năm gần đây, toàn bộ hệ thống cột trụ, kèo nối bị mối mọt, mục rỗng gần hết. Cả gian ngoài được chằng kéo bởi hệ thống cây chống đỡ với dây buộc tạm bợ. Hiện tại gian ngoài của đình đóng cửa hoàn toàn do sự xuống cấp, xập xệ nghiêm trọng.

Ông Phạm Văn Ấm, người trông coi ngôi đình 5 năm nay cho biết: “Trước đây đình còn là nhà trẻ, ngày nắng thì không sao nhưng hễ mưa đến khốn khổ. Cả cô giáo và học trò bị dồn vào một góc, phải mang chậu, thau, bát tô ra hứng nước.

Có những buổi họp dân, họp chi bộ tại đình, từ dân đến cán bộ người nào người nấy co chân hết lên ghế vì nước ngập lênh láng khắp cả trong hậu cung. Kể từ ngày ngôi đình xuống cấp nhanh chóng, chính quyền đành phải cho tạm dừng các hoạt động diễn ra tại đình”.

Ông Kiều Đức Mạnh- Trưởng thôn Cổ Chế cho biết: “Do ngôi đình ngày càng xuống cấp nên năm 2015 huyện đã “rót” một nguồn ngân sách khoảng 400 triệu đồng để thực hiện cho việc chống sập, chống dột, chống mối cho ngôi đình.

Bởi việc dùng bạt che phủ bấy lâu nay cũng chỉ mang tình thế tạm thời, về lâu dài thì phải dùng tôn. Trong khi đó, với mức kinh phí hỗ trợ như thế thì không đủ, nếu có thể cũng chỉ mua được những loại tôn rẻ nhất để sử dụng. Không biết đình có thể cầm cự được trong bao lâu, nhất là mùa bão gió đang đến”.

Nhìn ngôi đình Cổ Chế ngày càng xuống cấp những người dân gắn bó không khỏi xót xa. Ông Phạm Văn Ấm nói: “Đã 4, 5 năm nay ngôi đình ngày càng xuống cấp trầm trọng. Mỗi khi mở cửa đình, bản thân tôi cũng cảm thấy vô cùng lo lắng. Hằng ngày, tôi vẫn luôn có mặt tại khu vực gần đình Cổ Chế, thường xuyên nhắc nhở không nên đến gần khu vực gian ngoài của đình, nhất là với đám trẻ con nghịch ngợm”.

Quả thật, không riêng gì người dân Cổ chế mà bất kì ai đến thăm cũng cảm thấy lo lắng trước sự xuống cấp của ngôi đình. Bà Nguyễn Thị Bình, người dân sống gần đình chia sẻ: “Bao năm nay ngôi đình là mái nhà chung của người dân chúng tôi, nhưng cứ vào ngày mưa gió chúng tôi phải chạy ra ngó xem đình có bị làm sao không.

Những người lớn tuổi trong làng còn khuyến khích thanh niên chụp ảnh hiện trạng đổ nát, xập xệ của ngôi đình để nhiều người biết. Chúng tôi hi vọng, cùng với sự đóng góp của toàn dân và đặc biệt có thêm nguồn kinh phí lớn từ Nhà nước để trùng tu tôn tạo ngôi đình chứ để vài năm nữa đình làng chỉ còn là kí ức…”.

Minh Phúc