Tối hậu thư của Thổ Nhĩ Kỳ: Miễn thị thực hoặc thỏa thuận di cư đổ bể

Người di cư Syria tại cửa khẩu Oncupinar nằm ở khu vực biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ. (Nguồn: AP).

Tối hậu thư từ Ankara

Khi được hỏi về việc liệu hàng trăm nghìn người di cư ở Thổ Nhĩ Kỳ có tràn vào châu Âu hay không nếu như EU cấp quyền miễn thị thực nhập cảnh cho Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 10 tới, ông Cavusoglu đã nói với tờ nhật báo Bild của Đức rằng: “Tôi không muốn nói về viễn cảnh xấu nhất. Các cuộc đàm phán với EU đang tiếp tục nhưng rõ ràng là chúng tôi phải áp dụng mọi điều khoản đã ký kết cùng lúc hoặc chúng tôi phải loại bỏ nó”.

Miễn thị thực nhập cảnh đối với công dân Thổ Nhĩ Kỳ khi di chuyển qua các nước trong khôi EU là yêu cầu chính mà chính quyền Ankara đưa ra để đổi lấy việc nước này sẽ giúp đỡ châu Âu trong việc ngăn chặn dòng người di cư tràn vào lục địa này. Kế hoạch này đã nhiều lần bị trì hoãn mà nguyên nhân chính là EU không đồng tình với bộ luật chống khủng bố của Thổ Nhĩ Kỳ và cuộc thanh trừng khốc liệt mà nước này đang thực hiện kể từ sau vụ đảo chính bất thành.

Trước khi thực thi kế hoạch miễn thị thực này, Brussels muốn Thổ Nhĩ Kỳ giảm nhẹ bộ luật chống khủng bố của mình. Đặc phái viên của EU, ông Guenther Oettinger, từng nói rằng ông không muốn thấy EU miễn thị thực cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ trong năm nay bởi không đồng tình với cuộc thanh trừng của Ankara sau đảo chính.

Về phần mình, ông Cavusoglu đã nhấn mạnh rằng tất cả người dân Thổ Nhĩ Kỳ cần phải được miễn thị thực đúng vào tháng 10 tới, thêm rằng: “Không thể có việc rằng chúng tôi đã thực thi mọi thứ tốt đẹp cho EU trong khi đổi lại Thổ Nhĩ Kỳ lại chả nhận được điều gì cả”.

Hồi tuần trước, Đại sứ của Thổ Nhĩ Kỳ tại EU, ông Selim Yenel, cũng nói rằng các nỗ lực nhằm tìm kiếm một thỏa thuận với EU về vấn đề miễn thị thực đang tiếp tục, và ông cho rằng kế hoạch này hoàn toàn có thể được thực thi trong năm nay. Ông cũng bác bỏ ý tưởng cho rằng kế hoạch miễn thị thực có thể sẽ bị dời đến sau tháng 10 tới, sau khi đã một lần lỡ hẹn trong hồi tháng 6 vừa qua.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan từng tuyên bố rằng ông sẽ phê chuẩn phục hồi lại bản án tử hình nếu Quốc hội bỏ phiếu ủng hộ nó, một động thái cực kỳ rủi ro mà có thể khiến cho tham vọng gia nhập tổ chức EU của nước này hoàn toàn lụi bại.

Trong cuộc phỏng vấn với tờ Bild hôm 15-8, ông Cavusoglu còn chỉ trích châu Âu, nói rằng họ đang hành động như thể Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua việc phục hồi bản án tử hình rồi vậy. Ông tuyên bố rằng bản thân ông cũng phản đối điều này, nhưng thời điểm đưa ra ý tưởng đó đã có nhiều người dân Thổ Nhĩ Kỳ có quan điểm khác nhau nên chính phủ không thể phớt lờ.

Ngoài ra, ông Cavusoglu còn cho hay hiện nay có một số tổ chức chống Thổ Nhĩ Kỳ đã tung tin rằng nước này có thể sẽ rời khỏi NATO, trong khi thực tế là đất nước ông là một trong những người ủng hộ lớn nhất đối với khối đồng minh quân sự gồm 28 thành viên này.

“Những rõ ràng là chúng tôi cung cần hợp tác với các đối tác khác để mua bán các hệ thống vũ khí, bởi các đối tác NATO từ chối cho phép chúng tôi bán các hệ thống phòng không hoặc trao đổi thông tin” - ông Cavusoglu nói.

Một thỏa thuận dễ vỡ

Chưa kể đến “tối hậu thư” mà phía Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra với EU, thì thỏa thuận nhằm ngăn chặn dòng người di cư ký kết hồi tháng Ba vừa qua cũng đã gặp rất nhiều vấn đề. Giới lãnh đạo EU từng khẳng định rằng họ sẽ thực hiện thỏa thuận miễn thị thực cho Thổ Nhĩ Kỳ nếu Ankara chứng minh được rằng nước này đang thực hiện các cam kết một cách hiệu quả.

Hiện Thổ Nhĩ Kỳ chưa đáp ứng được toàn bộ 72 điều kiện được đưa ra nhằm thỏa mãn yêu cầu được miễn thị thực vào châu Âu.

Cùng lúc đó, các tổ chức nhân quyền, trong đó có Tổ chức Ân xá Quốc tế, đã tố cáo quân đội Thổ Nhĩ Kỳ nổ súng trái phép vào người Syria tị nạn và buộc họ phải trở về quốc gia đang bị chiến tranh tàn phá. Tổ chức này đã hối thúc phái đoàn châu Âu “đừng làm ngơ trước những vụ chà đạp nhân quyền của người tị nạn” tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo thỏa thuận có trị giá lên tới 7 tỷ USD mà hai bên ký kết, người di cư tới Hy Lạp sẽ được trả về Thổ Nhĩ Kỳ, đổi lại công dân Thổ Nhĩ Kỳ được tới châu Âu mà không cần visa. Ngoài ra, Ankara cũng nhận được nhiều sự hỗ trợ khác từ EU.

Khánh Duy