Thị trường logistics Việt Nam: 'Miếng ngon' của khối ngoại

Thị trường logistics Việt Nam đang bị các nhà đầu tư nước ngoài lấn át.

Câu chuyện Samsung đã chính thức bước chân vào lĩnh vực logistics tại Việt Nam cho thấy lĩnh vực này rất béo bở trong cái nhìn của khối ngoại để đón đầu các cơ hội từ TPP hay các FTA. Trái lại, với sự yếu thế lâu nay của các doanh nghiệp logistics nội địa thì sức ép cạnh tranh xem ra khó khăn càng thêm chồng chất.

Nhà đầu tư ngoại ồ ạt đầu tư vào logistics Việt Nam

Mới đây, khi quyết định liên doanh với Công ty CP Logistics Hàng không (ALS - Aviation Logistics Service) để tham gia mảng kinh doanh logistics tại ga sân bay Nội Bài (Hà Nội), Samsung SDS (một công ty con của Tập đoàn Samsung) giải thích họ đưa ra quyết định này khi nhận thấy tiềm năng của lĩnh vực logistics tại thị trường Việt Nam với mức tăng trưởng 15-20% mỗi năm.

Bước đầu, Samsung SD sẽ phụ trách phần dịch vụ logistics, bao gồm vận chuyển trong nước và quốc tế, kho bãi và tìm kiếm khách hàng. ALS sẽ đóng góp bằng mạng lưới khách hàng nội địa truyền thống và tìm kiếm thêm khách hàng.

Sự tăng trưởng của thị trường logistics ở Việt Nam, như nhận định của đại diện Samsung SD, nó đến từ sự thay đổi gần đây của môi trường thương mại quốc tế liên quan đến TPP và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), các công ty trên toàn cầu đang chuyển cơ sở sản xuất của mình sang Việt Nam, dẫn đến tăng mức đầu tư trực tiếp nước ngoài và khối lượng xuất nhập khẩu.

Thực tế, việc các tập đoàn lớn của nước ngoài rót vốn đầu tư, mở rộng hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực này ở Việt Nam như là một xu hướng hiện nay. Có thể kể vài tên tuổi lớn như DHL Sypply Chain, Maersk Logistics, APL Logistics, Nippon Express, Expeditors, Panalpina, Agility, DHL, Global Forwarding, DGF…

Các báo cáo phân tích gần đây của giới chuyên gia đã vẽ ra triển vọng của ngành logistics ở Việt Nam là cực kỳ lớn. Như nhận định của ông Đỗ Xuân Quang, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), tốc độ phát triển của ngành logistics tại Việt Nam những năm gần đây đã tăng đến 24%.

Hoặc như phân tích của ông Nestor Sherbey, chuyên gia tư vấn của Liên minh Tạo thuận lợi Thương mại Việt Nam (VTFA), hoạt động của logistics đang đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thuận lợi hoá thương mại ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu như hiện nay.

Tuy vậy, chi phí logistics ở Việt Nam hàng năm lên đến 37 - 40 tỷ USD, ở mức cao nhất trên thế giới, chiếm 25% GDP. Điều này cũng làm giảm tính cạnh tranh về chi phí của các DN Việt Nam.

Vấn đề đang lưu ý ở đây là triển vọng lớn của ngành này lại đang phần lớn rơi vào bàn tay của khối ngoại xuất phát từ sự yếu kém của các DN logistics nội địa. Như đánh giá của Viện Nomura (Nhật Bản), các DN logistics tại Việt Nam hiện mới chỉ đáp ứng được 25% nhu cầu thị trường logistics. Ước tính, ở Việt Nam hiện có khoảng 2.000 DN logistics đăng ký kinh doanh dịch vụ logistics (đa số là DN nhỏ và vừa) với khoảng 300.000 khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ này. Trong đó, số DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chỉ khoảng 3 – 4% nhưng đang chiếm đến 80% thị phần logistics tại Việt Nam. Đơn cử như tại TP HCM, các DN nước ngoài chiếm lĩnh đến 80% dịch vụ logistics, từ xây dựng cho đến các đại lý, làm cầu nối dịch vụ logistics, thiết lập mạng lưới vận tải cho hàng hóa xuất nhập khẩu…

(Ảnh: TTXVN).

Khối nội vẫn mạnh ai nấy làm

Giới chuyên gia cho rằng các DN logistics của Việt Nam phần lớn chỉ có quy mô nhỏ, chủ yếu tham gia một số công đoạn cơ bản của hoạt động logistics như dịch vụ cảng, bốc dỡ, mua bán cước đường biển, hàng không, xe container, khai thuê các thủ tục thông quan. Còn thực tế, không nhiều công ty đủ năng lực đảm nhận toàn bộ chuỗi cung ứng bao gồm vận chuyển đường bộ, kho bãi, đóng gói, thuê tàu…Đến nay, vẫn chưa có một DN nội địa nào có năng lực đủ mạnh để tham gia cung ứng dịch vụ logistics hoặc cung ứng dịch vụ vận tải tổng hợp tại nước ngoài hay đủ tầm kinh doanh logistics theo đúng nghĩa của nó. Hơn nữa, các công ty logistics của Việt Nam chưa có hệ thống đại lý ở nước ngoài nên thường xuyên gặp khó khăn khi khách hàng cần dịch vụ tích hợp từ đường biển, hàng không cho tới đường bộ ở nước ngoài. Điều này lý giải vì sao các dịch vụ vận chuyển quốc tế, vận tải container quốc tế, mạng lưới vận chuyển thì thị phần của DN nội rất kém, thiếu đầu tư, thua xa khối ngoại.

Trong khi đó, các DN logistic nước ngoài đã tiến đến đáp ứng dịch vụ logistics bên thứ tư (4PL), hoặc cung ứng dịch vụ logistics bên thứ năm (5PL) để tăng khả năng kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng. Đó là chưa kể, logistics vẫn đang được xếp vào nhóm ngành dịch vụ công nghiệp mà hoạt động mua bán, sáp nhập (M&A) diễn ra khá sôi động ở Việt Nam. Vì vậy, việc các nhà đầu tư ngoại tấn công vào thị trường logistics ở Việt Nam thông qua M&A để thâu tóm thị phần là khó tránh khỏi.

Trước tình trạng các DN logistics trong nước không thể cạnh tranh với khối ngoại, không ít ý kiến đề xuất các DN nội nên liên kết với nhau thành chuỗi cung ứng nhằm tạo ra năng lực cạnh tranh bền vững và phải chủ động liên kết với thị trường logistics quốc tế. Tuy nhiên, việc liên kết giữa các DN logistics nội địa lâu nay vẫn được cho là khá lỏng lẻo, mạnh ai nấy làm, thậm chí còn cạnh tranh với nhau gay gắt. Và đây chính là bài toán nan giải của khối nội nếu muốn cạnh tranh với khối logistics ngoại.

Lam Hồng - Quang Minh