Biến nước lã, cỏ cây thành tiền

Nuôi dê đã giúp nhiều bà con ở Tân Minh có thu nhập.

Từ nhà anh Triệu Chàn Phin (SN 1975) theo lối mòn dẫn lên núi, chúng tôi đi bộ cả tiếng mới tới lán của anh Phin. Dưới cái nắng xiên khoai của miền sơn cước, anh Phin đang ngồi trên mỏm đá, thả hồn theo tiếng sáo. Phía xa, đàn dê hàng trăm con của anh đang nối đuôi nhau đi kiếm ăn. So với các chàng trai bản, anh Phin thuộc diện cao to và ăn nói hoạt bát. Hạ chiếc sáo xuống, anh Phin bảo: “Mấy khi các nhà báo lên đây chơi, để tôi thịt con dê núi đãi nhà báo ăn chơi”. Nói là làm, anh Phin “hạ lệnh” bảo vợ bắt cho được con dê đực phá phách nhất đàn.

Bóng vợ anh Phin vừa khuất sau tán rừng, đã nghe thấy tiếng đàn dê kêu toán loạn. Mất một lúc lâu, vợ anh Phin không lùa được con dê nào. Anh Phin đành tự mình ra tay. Anh Phin đứng bên mỏm đá đưa cái loa tay úp vào nhau và hú lên một hồi. Tựa như một mệnh lệnh của một vị tướng quân, đàn dê đang ăn ở trên đỉnh núi, lao ầm ầm về chỗ chúng tôi đứng. Đàn dê đi đến đâu làm cây rừng ở đó rung lên bần bật. Thoáng sau hơn trăm con dê đã tề tựu đông đủ. Anh Phin vào lán lôi ra cái chai nhựa chứa nước muối. Anh vẩy nước đến đâu là đàn dê bu vào đến đó. Chỉ chờ có thế anh nhanh nhẹn lùa chúng vào chuồng.

Từ lúc gặp anh Phin, tôi đi từ ngạc nhiên này đến bất ngờ khác. Anh đang “quản lý” cả đàn dê nhưng chẳng mấy khi anh phải đi tìm chúng về. Tôi có hỏi bí quyết nào mà anh lại nhàn hạ đến vậy. Anh Phin cười đầy hóm hỉnh và bảo: Sau mấy năm nuôi dê, tôi cũng tự rút ra cho mình nhiều kinh nghiệm lắm. Lũ dê này đi gớm lắm. Núi cao đến đâu chúng cũng trèo được. Do vậy, muốn không phải đi gọi chúng về, mình phải cho chúng ăn muối đều đặn. Cứ chiều tối là tôi “hú” lên vài tiếng, chúng nghe quen khắc về.

Với “bí kíp” đó nên anh Phin nuôi đàn dê này rất nhàn. Có những lúc đàn dê lên tới 120 con. Mỗi năm anh bán được 20-30 con dê, với giá từ 2,5-3 triệu đồng một con. Như vậy, mỗi năm anh Phin kiếm trăm triệu dễ như trở bàn tay. “Số tiền này quả là vượt sức tưởng tượng của tôi. Chưa bao giờ, tôi nghĩ, cái đám dê ăn cỏ uống nước lã lại mang lại cho nhà tôi nhiều tiền đến thế”.

Cái khó ló cái khôn

Đất đai ở Tân Minh rộng mênh mông, rừng Hồ Thầu bạt ngàn, bà con ai cũng chịu khó nhưng cái đói, cái nghèo cứ bám rịt lấy đất này. Hàng ngày bà con bán mặt cho đất, bán lưng cho Trời, ấy vậy mà mỗi năm vẫn thiếu đói 2-3 tháng. Gia đình anh cũng vậy. Bà con đổ mồ hôi sôi nước mắt mới gùi được hạt thóc, hạt ngô từ nương về. Năm nào mưa thuận gió hòa, bà con người Dao có đủ cái ăn trong cả năm là hạnh phúc lắm rồi. Cái ước mơ chỉ dừng lại ở 3 bữa no.

Sau 5 năm nuôi dê, từ một hộ nghèo của bản, giờ anh Phin đã có tiền tỉ trong tay. Từ cách làm của anh Phin, nhiều hộ dân trong bản Tân Minh này đã mạnh dạn làm theo anh. Anh vừa bán giống vừa hướng dẫn kĩ thuật để cho bà con làm theo. Đến giờ bản Tân Minh có tới 600 con dê. “Hộ nào nuôi dê cũng có lãi. Từ một bản đeo mây hút gió, giờ tư thương ngày nào cũng đánh xe máy lên bản mua dê trở về vùng xuôi. Mỗi nhà chỉ cần nuôi được 20-30 con dê là có thể tự đưa mình ra khỏi danh sách hộ nghèo của bản. Bà con nơi đây ơn anh Phin nhiều lắm”- ông Triệu Tà Sơn, Trưởng bản Tân Minh cho biết.

Quả thực đến Tân Minh vào những ngày này mới thấy được sự đổi thay của một vùng đất quá nhiều khó khăn này. Các gia đình mua được ti vi, sắm xe máy, dựng nhà, dựng cửa cũng là nhờ đàn dê. Theo ông Sơn, đất đai của Tân Minh còn rộng lắm. Bản đang cố gắng vận động, các gia đình cố gắng nhân được đàn dê như anh Phin. Ông Sơn cho biết thêm: “Sắp tới, đàn dê của bản có thể lên đến cả nghìn con. Dê nhiều hơn cả lợn con, nhưng chẳng bao giờ thất lạc cả. Học theo cách của anh Phin, dê ăn muối nhà ai, về nhà đó. Chẳng may con nào lẫn đàn, các gia đình gọi nhau đến trao trả”.

Đàn dê sinh sản nhanh, bà con trong bản người Dao này đã để dê con lại nuôi hết. Theo ông Sơn, giống dê này lớn nhanh, 1 năm được 20-25kg, giá bán hiện tại là 120 nghìn đồng/1kg. Có người lên tận bản mua dê. Theo tính toán của ông Sơn, mỗi con dê lãi hơn cả tấn ngô. Trong khi làm được 1 tấn ngô, anh mất tới 50 công.

Phương Nguyên