Nỗ lực bảo tồn điệu hát Trống quân
Sau hơn nửa năm tổng kết dự án giữa Sở Văn hóa- Thể thao (VHTT) Hà Nội với Trung tâm nghiên cứu và phát huy giá trị di sản văn hóa, giờ đây Hà Nội đã và đang thực hiện nhiều giải pháp nhằm nỗ lực đưa di sản hát Trống quân trở lại cộng đồng.
Các nhà nghiên cứu đánh giá, trong kho tàng Di sản văn hóa phi vật thể của nước ta, hát Trống quân từ lâu đã được biết đến là một loại thức của dân ca có mặt tương đối phổ biến ở vùng châu thổ Bắc Bộ và một phần Bắc Trung Bộ.
So với các loại hình nghệ thuật khác, hát Trống quân độc đáo ở chỗ chỉ cần người dân có niềm đam mê và một cái trống đất là có thể hát từ canh này sang canh khác.
Về nội dung, Trống quân là hình thức hát đối đáp trai - gái nên tình yêu nam nữ vẫn là chủ đề nổi bật nhất. Nó biểu hiện ngay từ cách xưng hô anh - em, chàng - nàng, ta - mình giữa các cặp hát. Ngoài tình yêu đôi lứa, nội dung lời ca còn phản ánh tình yêu thiên nhiên, đất nước, cuộc sống lao động của con người.
Ở Hà Nội, di sản hát Trống quân hiện được nhận diện còn lưu truyền ở ba huyện: Phú Xuyên, Thường Tín và Phúc Thọ. Chính vì vậy, từ năm 2015 đến nay, Sở VHTT Hà Nội đã đưa di sản vào danh mục các di sản cần bảo vệ khẩn cấp và ưu tiên đầu tư mọi nguồn lực để cứu di sản.
Tại Lễ tổng kết Tổng kết dự án Nghiên cứu, bảo vệ nghệ thuật trình diễn hát Trống quân Hà Nội vào cuối năm 2015, dự án đã đánh giá: Từ chỗ mỗi địa phương chỉ còn 6 người cao tuổi có thể thực hành di sản, đến nay các địa phương có di sản Trống quân ở Hà Nội là xã Khánh Hà (Thường Tín), Phúc Tiến (Phú Xuyên), Hát Môn (Phúc Thọ) đã thành lập được CLB hát Trống quân, gồm các nghệ nhân và lớp trẻ, đồng thời mở được hai lớp truyền dạy. Các địa phương đã tạo điều kiện để các nghệ nhân giới thiệu, trình diễn Trống quân tại những thiết chế văn hóa quan trọng… Nhờ đó, hát Trống quân từ chỗ chỉ còn vài người biết đến với những hồi ức đứt đoạn, nay đã và đang trở lại với cộng đồng.
Qua công tác thực hiện đề án Tổng kiểm kê Di sản văn hóa phi vật thể TP Hà Nội, những nhà nghiên cứu nhận thấy hát trống quân là một trong những di sản cần có chính sách ưu tiên bảo vệ khẩn cấp.
Các chuyên gia, nhà nghiên cứu và các nhà quản lý văn hóa cũng xác định: hát Trống quân là một trong những di sản phi vật thể tiêu biểu của Thủ đô, thuộc loại hình nghệ thuật truyền thống và được chọn làm đề án bảo tồn mang tính thí điểm đầu tiên.