Tham nhũng là hệ quả của quyền lực bị tha hóa

Đại biểu của 38 tỉnh, thành từ Thanh Hóa trở vào tham gia Hội nghị. Ảnh: Hồng Phúc.

Ngày 7/11, tại TP HCM, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa Bình đã chủ trì Hội nghị lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Đề án Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí” khu vực phía miền Trung và miền Nam (từ Thanh Hóa trở vào).

Chống tham nhũng có chuyển biến

Các ý kiến góp ý tại Hội nghị đã chỉ ra những mặt được, cũng như chưa được trong công tác phòng chống tham nhũng (PCTN). Ông Phạm Anh Tuấn, Thành viên Ban Chỉ đạo Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (viết tắt là NQ-3, khóa X) cho biết, sau khi NQ-3 được ban hành thì một chương trình hành động, kế hoạch thực hiện đã được ban hành và điều phối hoạt động giữa các cơ quan chức năng PCTN, lãng phí, đặc biệt là chỉ đạo xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, được dư luận xã hội quan tâm xảy ra trên cả nước.

Ông Phạm Anh Tuấn cũng nhìn nhận, trong 10 năm qua, cả nước có 918 người đứng đầu và cấp phó bị xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng; chuyển đổi vị trí công tác đối với gần 310.700 lượt cán bộ, công chức, viên chức; có 4.859 trường hợp được xác minh bản kê khai tài sản, thu nhập cá nhân; hầu hết các bộ ngành đã giao chỉ tiêu thực hiện chế độ tự chủ về tài chính đến các cơ quan, đơn vị trực thuộc.

Chỉ tính riêng trong nhiệm kỳ Đại hội XI của Đảng, Ủy ban kiểm tra các cấp đã kiểm tra 2.957 đảng viên có dấu hiệu vi phạm về tham nhũng, thi hành kỷ luật 1.143 đảng viên vi phạm liên quan đến tham nhũng; cấp ủy các cấp thi hành kỷ luật 3.730 đảng viên.

Cơ quan điều tra đã khởi tố 3.337 vụ án/7.789 bị can; Viện Kiểm sát nhân dân đã truy tố 2.270 vụ/6.480 bị can; Tòa án nhân dân đã xét xử 2.536 vụ án/5.749 bị cáo về các tội danh tham nhũng. Đến nay, riêng các vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo theo dõi đã đưa ra xét xử sơ thẩm 19 vụ/220 bị cáo, với 8 án tử hình/7 bị cáo (1 bị cáo bị tuyên 2 án tử hình), 12 án chung thân, 5 án tù 30 năm, 183 án tù có thời hạn từ 2 đến 25 năm.

Thiệt hại do các vụ án, vụ việc tham nhũng, kinh tế gây ra được phát hiện cũng được đánh giá là rất nghiêm trọng, với khoảng 59.750 tỷ đồng và trên 400 héc ta đất. Tuy nhiên, số tiền đã khắc phục và thu hồi chỉ vào khoảng 4.676 tỷ đồng và trên 219 héc-ta đất.

Không thể chống tham nhũng chỉ bằng lời nói

Các ý kiến góp ý tại Hội nghị cho rằng, những kết quả đạt được trong PCTN, lãng phí 10 năm qua vẫn còn rất khiêm tốn; tham nhũng vẫn còn và thậm chí rất tinh vi, trong khi đó những chế tài, luật pháp chưa đủ tính nghiêm khắc để răn đe, cảnh tỉnh.

Theo TS Trần Du Lịch- nguyên Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP HCM, tham nhũng là hệ quả của quyền lực bị tha hóa. Hầu hết các vụ án tham nhũng được phanh phui thời gian gần đây đều có liên quan đến lợi dụng quyền lực, lợi dụng chức vụ trong thi hành công vụ. Và, rõ ràng phải có cơ chế để xử lý cái gốc nêu trên của nạn tham nhũng. TS Lịch cho rằng, để kiểm soát tham nhũng vì thế không thể nói bằng lời được.

Nguyên Chánh tòa hình sự TAND tối cao Đinh Văn Quế cho rằng: Các bộ luật về PCTN, lãng phí hiện nay vẫn chưa có sự thống nhất cao, nên gây khó khăn cho cơ quan chuyên trách khi thực hiện nhiệm vụ, nhất là trong việc xác định phạm tội.

Các ý kiến tại Hội nghị cũng nhìn nhận, do thể chế về quản lý kinh tế - xã hội trên nhiều lĩnh vực vẫn còn thiếu chặt chẽ, sơ hở, dễ bị lợi dụng để tham nhũng, lãng phí. Nhiều quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn chậm sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn xã hội; một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng còn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao, nhưng vẫn chậm sửa đổi.

Công tác giám sát về phòng, chống tham nhũng, lãng phí của Quốc hội và HĐND các cấp chưa thường xuyên và có lúc, có nơi còn hình thức; cơ chế giám sát thiếu cụ thể nên vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội đối với phòng chống tham nhũng, lãng phí không được phát huy; chưa huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, nhất là sự tham gia của người dân.

Ông Trần Đức Lượng, nguyên Phó Tổng Thanh tra Chính phủ nói: Muốn chống tham nhũng hiệu quả phải chủ động và chịu trách nhiệm trong xử lý; đòi hỏi những người làm công tác này có phẩm chất đạo đức, trình độ, năng lực cao. Đặc biệt, phải có chế tài về công khai, minh bạch, bởi đây là khắc tinh của tham nhũng; ở đâu có tham nhũng thì người đứng đầu ở đó phải chịu trách nhiệm...

Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nhấn mạnh, phòng chống tham nhũng, lãng phí là một công việc đặc biệt quan trọng, vừa cấp bách vừa lâu dài, liên quan đến sự phát triển bền vững của đất nước, đe dọa sự tồn vong của chế độ. Tuy nhiên, tham nhũng, lãng phí hiện vẫn còn nghiêm trọng, biểu hiện rất tinh vi, phức tạp, xảy ra ở trên mọi lĩnh vực, nhiều cấp, nhiều ngành làm suy giảm uy tín của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước.

Do đó, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu thời gian tới, các cấp ủy đảng, chính quyền và người đứng đầu phải coi công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí là một nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng; biểu dương, khen thưởng thích đáng, kịp thời những người tố giác, phát hiện tiêu cực, tham nhũng. Các cơ quan truyền thông cần đăng tin, bài, định hướng đúng đắn dư luận xã hội về phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

Xây dựng thể chế, pháp luật để bảo đảm phòng, chống cho tốt với phương châm: Cán bộ không thể tham nhũng, không dám tham nhũng, không muốn tham nhũng. Ngoài ra, cần tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí; tập trung vào các lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng.

Thành Luân