Thoải mái mua bán thuốc không đơn

Riêng lượng thuốc kháng sinh đã chiếm tới 1/4 số thuốc được bán ra mỗi ngày ở hầu khắp các hiệu thuốc. Điều đáng lo ngại là tình trạng kháng kháng sinh đang ngày một gia tăng…

Tự làm bác sĩ cho cả gia đình

Thói quen mua thuốc mà không có đơn thuốc, tư vấn của bác sĩ hiện là vấn đề nan giải ở Việt Nam. Nhiều người dân khi bị các bệnh thông thường vẫn thường xuyên mua thuốc ở các hiệu thuốc gần nhà mà không cần đơn của bác sỹ do ngại đến các cơ sở y tế để khám và điều trị.

Có mặt tại một hiệu thuốc trên đường Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội trong suốt một buổi sáng, chúng tôi chỉ thấy lác đác vài người, chủ yếu đi ra từ bệnh viện mang theo đơn, phần đông số khách đến mua thuốc, đều tự mua các liều kháng sinh như ampicillin, ammoxicilin, cephalexin, azithromycin…

Người thì nói cho hai liều dạ dày, người thì cho ba ngày viêm họng, lại có người hỏi uống thuốc gì để chữa dị ứng, đau răng. Một số người cao tuổi vì không nhớ tên thuốc thì mang theo vỏ hộp thuốc hoặc vỉ thuốc cũ đã hết ra quầy mua. Tất cả những đề xuất của người bệnh khi vào hiệu thuốc đều được những người bán thuốc đáp ứng.

Chị Hà (Lạc Trung) mang đến hiệu thuốc một tờ đơn cũ cho biết, con gái mình 10 tuổi và đơn thuốc này chị dùng suốt 3 năm nay. “ Đi khám bác sĩ kê đơn. Lần sau con ho, ngại đi khám, lấy đơn cũ ra mua, con uống thấy khỏi thì tôi cứ lưu lại. Hai đợt trước người bán thuốc bảo tăng liều lên vì con đã tăng cân, tăng tuổi. Tôi đồng ý và thấy con uống vẫn khỏi, nên yên tâm” - chị Hà chia sẻ.

Chị Hà cũng thật thà cho biết: Vài năm nay tôi thường mua thuốc cho con ở tiệm thuốc gần nhà. Trước đây, lúc cháu còn nhỏ, mỗi lần con ho, tôi vẫn thường cho cháu đi khám ở bệnh viện hay các phòng khám. Nhiều hôm khám xong mất nửa ngày.

Sau này, ngại đông, mỗi lần con ho tôi lại mang đơn cũ ra mua, mình cứ kể tuổi con và cân nặng cho người bán thuốc là họ tự tăng liều. Uống 3 ngày không hết, tôi mua thêm ba ngày nữa là khỏi.

Hỏi chị Hà về chuyện kháng thuốc về nguy cơ quá liều hoặc phản ứng phụ, chị bảo lần nào đưa con đi khám lại cũng thấy bác sĩ làm thế cả. Cũng có lần mua theo đơn nhưng nhân viên bán thuốc bảo không có loại trong đơn mà bán cho loại có tính chất tương tự, thì cũng được có sao đâu. Còn chuyện kháng thuốc, nhờn thuốc thì chịu…

Trò chuyện với một số phụ huynh tự đi mua thuốc, đặc biệt là kháng sinh vể điều trị cho con, thì đa số đều không hề biết gì về dược lý của thuốc. Ít người đọc hết tờ hướng dẫn sử dụng về thành phần thuốc hay những cảnh báo về tác dụng phụ khi sử dụng quá liều, quá ngày… Quầy thuốc bán sao, họ sử dụng vậy, chỉ cần hết bệnh là được.

“Vào bệnh viện khám vừa chờ đợi mệt mỏi, vừa tốn tiền, nhiều khi bị bắt làm đủ thứ xét nghiệm, mỗi lần con cảm sốt ho hắng thông thường thì lấy đơn cũ ra mua, nếu không cứ kể tình trạng bệnh, nhân viên bán thuốc cũng bán cho đủ cả. Uống vào thấy đỡ là ổn rồi”, chị Diệp ở Đê La Thành chia sẻ.

Còn theo chị Phương ở Linh Đàm, những người trong gia đình chẳng may đau đớn nặng phải mổ xẻ mới phải đến bệnh viện, chứ cảm sốt, đau đầu, đau răng, nhức mỏi chân tay…thì ra hiệu thuốc mua là xong. Người bán thuốc sẽ tư vấn cho mình dùng thuốc phù hợp.

Đến nhiều quầy thuốc rải rác ở các đường phố, khu dân cư, ngõ ngách trong khắp thành phố, chúng tôi đều chứng kiến tình trạng vô tư mua các loại thuốc mà không cần đơn.

Ở hầu hết các nhà thuốc, các loại thuốc kháng sinh được bán nhiều là Ampicillin, Ammoxicilin, Cephalexin, Azithromycin… Các loại kháng sinh này thường được kết hợp với các loại thuốc khác như thuốc giảm đau, cảm ho, vitamin...

Về phía các nhà thuốc thì nhân viên thường ít hỏi đơn, gần như không hỏi người mua về tiền sử dị ứng thuốc, không tư vấn cho bệnh nhân đi khám ở bệnh viện khi bệnh nặng hơn.

Bất chấp hậu quả

Tại hội thảo khoa học truyền nhiễm do Bộ Y tế tổ chức tại Hà Nội mới đây đã nêu lên thực trạng bán kháng sinh không đơn, bán cho cả các bệnh nhân không cần điều trị bằng kháng sinh.

Hầu hết các nhà chuyên môn đều cho rằng, việc tuân thủ quy định, quy chế kê đơn thuốc của các nhà thuốc tư bộc lộ nhiều sai sót và nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, hiệu quả thì việc mua, bán sử dụng thuốc kháng sinh sẽ rất khó để kiểm soát.

Một số loại thuốc mới đưa vào thị trường Việt Nam chưa được 10 năm đã giảm nhanh về độ nhạy cảm với các vi khuẩn và làm giảm hiệu quả điều trị với thuốc rất lớn.

Chia sẻ tại hội nghị “Mối nguy hiểm kháng thuốc” do Sở Y tế TP HCM tổ chức mới đây, bác sĩ Phạm Văn Hoàng, Trưởng Khoa Khám Bệnh, Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết, nhiều người Việt có thói quen tự ra hiệu thuốc mua kháng sinh trị bệnh để tiết kiệm thời gian, tiền bạc thay vì đến bác sĩ.

Thực tế thăm khám bệnh nhi cho thấy nhiều phụ huynh có thói quen dùng lại toa thuốc cũ. Nhân viên y tế thường cho kháng sinh theo kinh nghiệm và không phải ai cũng thường xuyên cập nhật, có hiểu biết về kháng thuốc để chỉ định hợp lý. Tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh, sử dụng tràn lan không theo đơn bác sĩ… góp phần khiến tỷ lệ kháng thuốc tại Việt Nam ở mức báo động so với thế giới.

Còn theo Tiến sĩ Phạm Thị Ngọc Thảo, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy vấn đề đáng lo ngại hiện nay là sự phát triển của kháng thuốc nhanh hơn sự ra đời của thuốc mới.

Nói về sự nguy hiểm của việc sử dụng đơn cũ mua thuốc, bác sĩ Bùi Văn Khánh, Trung tâm Dị ứng miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: Việc tự ý mua và bán các loại thuốc điều trị có thể dẫn tới các tai biến nguy hiểm.

Ngay cả với những loại thuốc đơn giản, thông thường cũng có thể xuất hiện các phản ứng phụ không mong muốn. Người bệnh nên dành thời gian đi khám để được biết chính xác tình trạng bệnh của mình. Nếu uống thì loại gì phù hợp với thể trạng, liều dùng và thời gian uống bao lâu.

Lo lắng trước tình trạng kháng thuốc ngày càng gia tăng, cuối năm 2015, Bộ Y tế đã tổ chức Lễ ký cam kết sử dụng kháng sinh có trách nhiệm giữa lãnh đạo Bộ Y tế với đại diện Tổ chức Y tế thế giới. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thừa nhận, tại Việt Nam, người dân mua thuốc rất dễ dàng tại bất kỳ hiệu thuốc nào mà không cần đơn của bác sĩ.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh, trước mắt thầy thuốc và cán bộ y tế bắt buộc phải chỉ định kê đơn dùng thuốc kháng sinh hợp lý.

Luật Dược sửa đổi cũng quy định cấm mua bán thuốc không có toa của bác sĩ đối với các loại thuốc thuộc danh mục phải kê đơn.

Thủy Hương