Bất cập quản lý di tích chùa Tiên
Quần thể hang động chùa Tiên, xã Phú Lão, huyện Lạc Thủy, Hòa Bình được Bộ VHTT&DL xếp hạng Di tích, danh thắng cấp Quốc gia năm 1989 và 2011, với 18 điểm di tích từ nhiều năm nay đã được giao cho người dân địa phương trông coi. Tuy nhiên, đầu tháng 12/2016, UBND huyện Lạc Thủy đã có Quyết định thu hồi 16 điểm di tích khiến người dân chưa đồng thuận.
Lối lên chùa Tiên, Lạc Thủy, Hòa Bình.
Theo tìm hiểu của phóng viên, nguyên nhân UBND huyện Lạc Thủy có Quyết định thu hồi 16 điểm di tích là quần thể danh thắng này chưa phát huy đúng giá trị của nó.
Đặc biệt, UBND huyện nhấn mạnh: Vấn đề trao quyền cho đơn vị nào quản lý đang gặp phải những ý kiến trái chiều. Các điểm di tích phần lớn do hộ gia đình, cá nhân, thủ nhang, thủ từ hợp đồng trông coi đầu tư xây dựng làm biến dạng, biến tướng.
Nhiều điểm di tích có dấu hiệu mê tín dị đoan, thần thánh hóa, thương mại hóa, không giữ đúng giá trị văn hóa và mục đích của di tích.
Vì vậy, mục đích của việc thu hồi nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các di tích được Bộ VHTT&DL xếp hạng và UBND tỉnh Hòa Bình đã ban hành Quyết định bảo vệ.
Dẫu vậy người dân ở đây cho hay từ việc thông báo đến thu hồi nói trên, họ không hề hay biết. Các thủ nhang khẳng định mọi quy kết sai lệch trên hoàn toàn không có cơ sở.
Ông Đào Văn Tri - thủ nhang động Tam Tòa cho biết, chính quyền UBND huyện thu hồi di tích không hề có buổi tổ chức, đối thoại nào với ông và gia đình. Còn theo ông Trịnh Thanh Hiền- Phó thôn Lão Ngoại thì lệ xưa, người dân địa phương được giao quản lý di tích.
Thậm chí, ở 2 điểm đền Trình và đền Mẫu đã có 14 đời người dòng họ Bùi làm thủ nhang. Những người đảm nhận đều là người già, người cao niên và do dân làng đề cử ra làm.
“Nếu bây giờ giao cho huyện quản lý, cắt cử những người ở địa phương khác đến quản lý rất khó để người dân địa phương chấp nhận” - ông Hiền nói.
Về việc này, ông Dương Văn Hào - Phó Chủ tịch UBND huyện Lạc Thủy, Hòa Bình lý giải: UBND huyện không tước bỏ quyền lợi của dân, mà đây là phát triển du lịch cần đi đúng hướng, đúng trọng tâm và quan điểm của Nhà nước là phát triển lâu dài và bền vững. Ngoài ra, theo khảo tả ban đầu sự sắp đặt tượng thờ tại các điểm thờ tự hiện nay là không đúng.
Ông Hào ví dụ, động Tam Tòa là động khảo tả đầu tiên của hồ sơ di tích có 3 điểm thờ, nhưng bây giờ là 76 điểm thờ theo đó là 76 bát hương, thu tiền công đức.
“Như vậy là thần thánh hóa, tâm linh hóa mọi vấn đề. Về lâu dài cần chấn chỉnh lại. Trên cơ sở kết luận của đoàn Thanh tra tỉnh, huyện thấy cần phải xác định lại việc quản lý”- ông Hào khẳng định.
Cũng theo UBND huyện Lạc Thủy, quyền lợi thủ từ chỉ được hưởng theo quy định. Việc sắp xếp lại cho phù hợp, có tâm linh, có thắng cảnh, tuy nhiên phải phù hợp với hồ sơ di tích. Việc giao khoán chi là tiền công đức phục vụ cho việc trùng tu, tôn tạo, nhưng đang bị thất thoát.
Chính vì vậy, năm 2017 sẽ không cho giao khoán nữa. Ông Hào cho biết huyện sẽ có những cuộc đối thoại với dân để tìm ra hướng giải quyết “hợp tình, hợp lý”.
Chỉ có điều, mới đây trong cuộc gặp gỡ giữa UBND huyện với bà con xã Phú Lão, câu chuyện quản lý di tích Quần thể hang động chùa Tiên vẫn đang bế tắc. Xem ra việc hài hòa lợi ích cộng đồng trong câu chuyện phân cấp quản lý di sản vẫn còn nhiều chuyện phải bàn.