Lên xứ mai anh đào

Mai anh đào soi bóng hồ Xuân Hương.

Đà Lạt đang là thời điểm giao mùa, mọi cư dân của thành phố hoa rộn ràng chuẩn bị đón Tết. Trước và sau Tết Nguyên đán là thời gian đất trời Đà Lạt đẹp nhất trong năm - mùa khô cao nguyên gắn với mùa du lịch và mùa lễ hội văn hóa, các lễ hội dân gian của cộng đồng cư dân các dân tộc bản địa sống trên cao nguyên Lâm Viên hùng vĩ và giàu đẹp này…

Bây giờ, mai anh đào đang rực hồng hai bên đường dọc theo dãy biệt thự cổ kiến trúc Pháp Cadasa. Đường Lê Đại Hành ngay trung tâm thành phố đường ven hồ Xuân Hương và Thiền Viện Trúc Lâm. Hay khu du lịch hồ Tuyền Lâm, Cầu Đất (xã Xuân Trường), xã Tà Nung…trong khuôn viên một số biệt thự, trên các đồi thông, dốc núi, bên các hồ, thác… đâu đâu mai anh đào cũng bừng lên. Những năm gần đây, mai anh đào được chính quyền và nhân dân Đà Lạt tích cực trồng thêm nhiều trên các con đường, tại các khu vực công cộng…

Đặc biệt, trên thành phố Đà Lạt đã có một con đường được đặt tên - đường Mai anh đào (thuộc phường 8 - lối đi về Thung lũng Tình Yêu). Tuyến đường từ Đà Lạt xuống Trại Mát, những cây Mai Anh Đào cổ thụ dọc ven đường cũng khá nhiều, nhưng nhắc đến con đường hoa Mai Anh Đào đẹp thì không thể bỏ qua con đường dốc Đa Quý (Xuân Thọ, Trại Mát), khi mà dọc hai bên đường, những gốc Mai Anh Đào mọc san sát nhau, bừng sắc như thể đang lạc bước chân vào công viên hoa anh đào ở Tokyo, Nhật Bản.

Có một địa chỉ ngắm hoa có lẽ ít người biết tới là trường THPT chuyên Thăng Long - Đà Lạt, nằm cùng cung đường với nhà thờ Con Gà nổi tiếng. Trường THPT chuyên Thăng Long có 2 khu vực trồng cây mai anh đào, một khu vườn mai anh đào bên trong cổng trường với hơn 50 cây, do khu vực này trồng quá dày đặc nên ít ra hoa. Khu thứ hai trồng phía sau văn phòng trường có 3 cây cho ra hoa rất đẹp. Và trong thời điểm những cây mai anh đào của trường nở rộ đẹp nhất, thầy giáo Lê Văn Thành, người đã có 18 năm găn bó giảng dạy môn Địa lý tại trường, đã ngẫu hứng chụp lại một bộ ảnh kỷ niệm và đưa lên mạng xã hội.

Bộ ảnh của thày Thành có lẽ cũng là một cách quảng bá về du lịch Đà Lạt, bởi trót ngắm những bức cảnh đó mà chúng tôi đã cất công một lần lên Đà Lạt ngắm mai anh đào. Đứng dưới mái trường này ngắm hoa cho du khách không ít xúc cảm về một Đà Lạt thanh bình, nơi mà những cô cậu học học trò được hưởng thụ một không gian thật đẹp trong quãng đời cắp sách.

Mai anh đào của Đà Lạt có phải xuất xứ từ hoa anh đào Nhật Bản, của các nước khác hay có nguồn gốc bản địa hiện chưa có tư liệu chính thống khẳng định chính xác. Có ý kiến cho rằng, mai anh đào là giống mai địa phương độc nhất của Đà Lạt, chỉ có Đà Lạt mới có giống mai này. Đây là một loài hoa thân mộc, vừa đẹp vừa quý hiếm mà các nhà khoa học chưa được biết nhiều về nó.

Gần đây, có người dẫn một số tư liệu và qua một số nhân chứng đã từng sống, công tác lâu năm ở Đà Lạt cho biết, hơn 50 năm trước, hoa anh đào Nhật Bản đã được trồng ven bờ hồ Xuân Hương - Đà Lạt; nhưng sau đó, một cuộc đảo chính quân sự do tướng Dương Văn Minh cầm đầu đã nổ ra (ngày 1/11/1963) lật đổ chế độ Tổng thống Ngô Đình Diệm, quân đảo chính đã cho chặt phá hết những cây anh đào (Nhật Bản) trồng quanh hồ Xuân Hương…

Với cư dân Đà Lạt, tên gọi của loài hoa này có thể được hiểu theo cách: thân giống cây hoa đào, màu hoa phớt hồng giống đào, nhưng hoa có 5 cánh và nhụy nhìn giống hoa mai nên người ta đặt cho cái tên là mai anh đào. Cũng có người nói mai anh đào do người Pháp đưa giống sang Việt Nam, do thời cuộc nên bị lãng quên. Sau đó được người Việt lại phát hiện, nhân giống và trồng rộng rãi khắp Đà Lạt.

Còn theo nghiên cứu của ông Nguyễn Thái Hai, một Việt kiều người gốc ở Đà Lạt, cha của ông là ông Nguyễn Thái Hiến lúc sinh thời được chính quyền cũ giao việc chăm sóc cây cảnh ở các khuôn viên và các khu biệt thự. Trong một lần đi thực địa, ông phát hiện ở ấp Tân Lạc có một loài hoa vừa giống đào vừa giống mai rất đẹp nên đã xin được trồng dọc các con phố ở khu trung tâm TP Đà Lạt bây giờ. Đó là cây hoa mai anh đào. Cây mai anh đào sau này được ươm thành công bằng bằng hạt, được trồng tập trung trên nhiều tuyến đường.

Chiều cuối năm trên miền đất lạnh, thả lỏng người bên ly cà phê nóng, nghe du dương những khúc tình ca êm dịu, bỗng thấy cuộc sống thi vị biết nhường nào. Và nghe câu hát “Ai lên xứ hoa đào, dừng chân bên hồ nghe chiều rơi…” của nhạc sĩ Hoàng Nguyên, người ta có cảm giác ru hồn vào cõi mơ cùng bóng dáng mai anh đào nơi phố núi mờ sương.

Hoài Dương