Những tấm ảnh hiếm hoi
Nhân kỷ niệm 70 năm kết thúc “trận chiến 60 ngày đêm” (17/2/1947-17/2/2017), được sự cho phép của gia đình các tác giả, Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam phối hợp với Ban Quản lý khu vực Hồ Hoàn Kiếm sẽ tổ chức triển lãm với chủ đề “Hà Nội sau 60 ngày đêm huyết lệ”.
Theo đó, triển lãm sẽ chính thức khai mạc vào 16h ngày 17/2 tại Trung tâm Thông tin văn hóa Hồ Gươm. Cuộc triển lãm sẽ giới thiệu một số tấm ảnh may mắn còn được lưu giữ mà tác giả là những người dân Hà Nội trở lại với ngôi nhà của mình ngay sau khi chiến trận vừa chấm dứt kể từ lúc những chiến sĩ quyết tử đã thực hiện một cuộc “rút quân thần kỳ” vào đêm 17 rạng 18/2/1947 để bảo toàn lực lượng lên chiến khu tiếp tục cuộc kháng chiến lâu dài với niềm tin mãnh liệt sẽ khải hoàn trở về giải phóng Thủ đô.
Đây là những tấm ảnh của 3 nhà nhiếp ảnh đã có tên tuổi của Hà thành trước Cách mạng Tháng Tám 1945 là Trần Văn Nhung (1905-1952) cùng Trần Văn Vẻ (1930-1988) và Nguyễn Duy Kiên (1911-1979).
Đó là những tấm ảnh chụp khung cảnh một Hà Nội bị tàn phá vì bom đạn và cũng là một Thủ đô bất chấp mọi hy sinh “quyết không chịu làm nô lệ một lần nữa”.
Sự đổ nát đến mức nhiều tấm ảnh không còn nhận dạng và định vị được trên tấm bản đồ phố phường Hà Nội. Cuộc trưng bày này không chỉ cho người xem chứng kiến một chứng tích của quá khứ gắn với “60 ngày đêm huyết lệ” mà còn giúp chúng ta, nhất là các bạn trẻ hình dung một Hà Nội đã trải qua những thử thách to lớn của lịch sử trong quá khứ và những thay đổi to lớn của Hà Nội đổi mới và Hội nhập thông qua một số hình ảnh đối sánh xưa và nay của tác giả Nguyễn Hữu Bảo...
Có một cách nói “rất Hà Nội” về cuộc chiến đấu 60 ngày đêm diễn ra vào cuối năm 1946 đầu 1947, được coi là sự kiện mở đầu cho cuộc Kháng chiến toàn quốc diễn ra vào đêm ngày 19/12/1946, được gọi là “Thủ đô 60 ngày đêm huyết lệ”.
“Huyết lệ” không hề ủy mị khi sánh với tính chất hào hùng của cuộc đương đầu giữa những con người Hà Nội lần đầu cầm súng, gươm, gậy gộc đã thề “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” với đạo quân viễn chinh nhà nghề của thực dân Pháp.
“Huyết lệ” lại nói lên được tính chất ác liệt của cuộc chiến giành giật từng thước đường, từng căn nhà, con phố... như ca từ trong “Trường ca Người Hà Nội” của Nguyễn Đình Thi mô tả: “Hà Nội cháy! khói lửa ngợp trời... Hà Nội ầm ầm rung”.
Hà Nội đã thực sự là chiến địa. Nhưng cho đến nay, ngoài những lời kể của các nhân chứng, dấu tích của chiến trường Hà Nội, đặc biệt là khu vực Liên khu một mà trung tâm là địa bàn Quận Hoàn Kiếm ngày nay hầu như không còn gì nữa.
Những nhân chứng tham dự sự kiện 70 năm trước đến nay như lá mùa thu... May mắn chỉ còn những tấm ảnh rất hiếm hoi ghi lại...