Báo cáo Thủ tướng bất cập trong xét tặng 2 giải thưởng lớn về VHNT
Chiều 1/3, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2017, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về công tác xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh” và “Giải thưởng Nhà nước” về văn học nghệ thuật năm 2017.
Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện cho biết sau quá trình làm việc của các cơ quan liên quan (Hội đồng cấp cơ sở, Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước, Hội đồng cấp Nhà nước, Ban Thi đua-Khen thưởng Trung ương…), ngày 5/1/2017, Chủ tịch nước đã có các quyết định tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh” cho 10 tác giả (đồng tác giả) có cụm tác phẩm đặc biệt xuất sắc và “Giải thưởng Nhà nước” cho 67 tác giả (đồng tác giả) có tác phẩm, cụm tác phẩm xuất sắc về văn học, nghệ thuật, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc.
Trong số các tác giả được nhận giải, không có tên tác giả Nguyễn Thị Xuân Quỳnh và Hà Đức Trọng (bút danh Thu Bồn).
Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện đã báo cáo Thủ tướng về những bất cập trong lần đầu tiên thực hiện xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật theo Nghị định số 90/2014/NĐ-CP của Chính phủ về "Giải thưởng Hồ Chí Minh", "Giải thưởng Nhà nước" về văn học, nghệ thuật.
Cụ thể, hiện nay có 7 hồ sơ, trong đó có nhà thơ Thu Bồn (tên thật là Hà Đức Trọng) và nhạc sĩ Thuận Yến chưa được xem xét vì không có giải thưởng trong các cuộc thi hay liên hoan chuyên nghiệp do trong điều kiện chiến tranh nên không tổ chức được các cuộc thi.
Trước đó, ngày 14/2/2017, Bộ VHTT&DL đã có Tờ trình số 31/TTr-HĐGT trình Thủ tướng Chính phủ xét trình Chủ tịch nước xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh” về văn học, nghệ thuật cho 2 cố tác giả: Nguyễn Thị Xuân Quỳnh và Hà Đức Trọng (Thu Bồn), do có hồ sơ đủ điều kiện và tỉ lệ phiếu bầu đồng ý từ 90% trở lên của tổng số thành viên Hội đồng cấp Nhà nước.
Hồ sơ này tuy thiếu giải thưởng theo quy định tại Khoản 3 Điều 9 Nghị định số 90/2014/NĐ-CP của Chính phủ nhưng các tác phẩm của họ được Hội đồng Giải thưởng đánh giá có giá trị rất cao về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật; có tác dụng to lớn phục vụ sự nghiệp cách mạng, ảnh hưởng rộng lớn và lâu dài trong đời sống xã hội, tác dụng giáo dục và định hướng thẩm mỹ cao cho thanh, thiếu niên; góp phần quan trọng vào việc thay đổi nhận thức của nhân dân trong sự nghiệp phát triển văn học, nghệ thuật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tiếp đó, ngày 23/2/2017, bà Lưu Khánh Thơ (đại diện gia đình của cố tác giả Nguyễn Thị Xuân Quỳnh) đã gửi đơn đề nghị Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan liên quan xem xét hồ sơ đề nghị xét tặng "Giải thưởng Hồ Chí Minh" cho tác giả Nguyễn Thị Xuân Quỳnh do gia đình đã nhận được Giấy xác nhận của “Hội Nhà văn Việt Nam về việc tập thơ thiếu nhi “Bầu trời trong quả trứng” của tác giả Xuân Quỳnh được Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1982-1983.
Sau khi nghe ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã giao Bộ VHTT&DL nghiên cứu sửa đổi Nghị định về Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, trong đó bổ sung quy trình để Hội đồng xét tặng các danh hiệu này báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét các trường hợp đặc biệt trước khi trình Chủ tịch nước quyết định.
Các trường hợp đặc biệt này là các tác giả, tác phẩm không có giải thưởng trong các cuộc thi hay liên hoan chuyên nghiệp do điều kiện chiến tranh hoặc tác giả đã mất nhưng có những tác phẩm nổi tiếng được xã hội tôn vinh.
Thủ tướng nhấn mạnh: “Không được để các quy trình máy móc cản trở việc tôn vinh các tác giả có các tác phẩm văn học nghệ thuật nổi tiếng và có những đóng góp to lớn cho dân tộc”.