Nhọc nhằn ra rạp

Cảnh trong phim “Cha cõng con” của đạo diễn Lương Đình Dũng.

1. Nhắc đến những nhà làm phim độc lập ở Việt Nam có thể kể nhiều. Trong số đó, có người thành công, có người thất bại. Nổi lên trong số ấy là đạo diễn Phan Đăng Di - một tên tuổi thu hút sự quan tâm của cả giới làm phim độc lập trong nước lẫn quốc tế. Tên tuổi của anh gắn liền với những bộ phim như: “Sen”, “Bi, đừng sợ!”, “Chơi vơi”; bên cạnh đó là “Khi tôi 20”, ”“Cha, con và...”.

Nhiều phim đã chu du qua các liên hoan phim (LHP) thế giới, thậm chí cả ở LHP Quốc tế Cannes. Giải thưởng mang về từ những bộ phim độc lập của Phan Đăng Di cũng kha khá. Nhưng khi ra rạp trong nước cũng không dễ ràng. Ngay cả khi tìm được con đường ra rạp rồi, thì lượng khách mua vé vào xem cũng rất ít.

Như “Bi, đừng sợ!”- dù có “visa” đi qua 30 nước và gặt hái nhiều giải thưởng quốc tế, khi ra rạp, phim trụ rạp được 2 tuần, tiền thu về chỉ đủ trả cho đơn vị phát hành, còn với đạo diễn thì đây là bộ phim doanh thu bằng 0. Với dự án phim “Cha, con và...” đã được phát hành tại Pháp, Ba Lan, Đài Loan (Trung Quốc)…

Riêng tại Pháp, phim bán được 50.000 vé, trụ rạp 3 tháng, tuy nhiên câu chuyện ra rạp ở Việt Nam lại thật sự khiến đạo diễn Phan Đăng Di đau đầu khi mà kinh phí làm phim mất 600.000 EUR, trong đó chiếm một nửa là do các đối tác trong nước đầu tư.

Theo đạo diễn Phan Đăng Di, phim độc lập phổ cập tới công chúng không dễ. Ở Việt Nam, nếu chọn làm phim thương mại thì đạo diễn không bị căng thẳng trong việc đi tìm tài chính hay việc tự tổ chức, vận hành cả guồng máy rạp chiếu, phát hành… Khi ấy, nhà sản xuất lo tất cả, đạo diễn được mời đến để thực hiện bộ phim và nhận thù lao.

Ngược lại, với dòng phim độc lập, ngay từ đầu, nhà đầu tư đã không hào hứng vì cho rằng dòng phim này kén khán giả và khó phát hành nên khả năng thu hồi vốn khó. Ở những nước có công tác giáo dục điện ảnh tốt thì phim độc lập còn có vị trí quan trọng. Như ở châu Âu, phim độc lập vẫn sống tốt vì khán giả có một nền tảng về điện ảnh.

Còn ở Việt Nam, nhiều người không xem vì không hiểu. Một số khác có thể hiểu hoặc thích nhưng không có thói quen đến rạp, nên lại tìm đĩa lậu. Trường hợp phim “Bi, đừng sợ!” không “ăn thua” khi chiếu rạp nhưng giới kinh doanh đĩa lậu lại kiếm được kha khá là ví dụ.

Cảnh trong phim “Cha và con và…” của đạo diễn Phan Đăng Di.

2. Một dự án phim vừa nhọc nhằn mới tìm được đường ra rạp đó là phim “Cha cõng con”. Dù chưa ra rạp nhưng phim đã dự nhiều LHP quốc tế và đoạt nhiều giải thưởng, như giải thưởng như “Phim truyện xuất sắc nhất” tại LHP Canada và giải “Quay phim xuất sắc nhất” tại LHP Barcelona Planet - Tây Ban Nha.

Đạo diễn cho biết, vào tháng 4 tới “Cha cõng con” được chọn trình chiếu và tranh giải tại LHP Quốc tế Boston (BIFF) lần thứ 15, rồi chính thức có tên trong danh sách trình chiếu và đề cử tranh “Giải Remi” tại LHP quốc tế Houston lần thứ 50 tại bang Texas, Mỹ.

Tuy nhiên, phải đến giữa tháng 3 vừa qua, sau rất nhiều nỗ lực, đạo diễn Lương Đình Dũng mới mở được cánh cửa để “Cha cõng con” đến với công chúng Việt Nam. Trước đó, anh đã phải than thở rằng, phim đang gặp khó khăn trong phát hành.

Thậm chí, hồi cuối tháng 2 vừa qua, trò chuyện với chúng tôi, đạo diễn Lương Đình Dũng vẫn còn thở dài: “Làm phim đã khó rồi, bây giờ phát hành lại khó khăn, dù tôi biết sẽ khó nhưng khó quá mức tôi ngờ tới”. Lúc đó, Lương Đình Dũng đã trao đổi với một đơn vị phát hành là không đòi hỏi gì ở % chia sẻ mà cứ làm theo quy định của họ, anh sẵn sàng chấp nhận, miễn sao phát hành rộng nhất tới khán giả.

May mà đã có một cánh cửa khác mở ra. Đó là hợp tác với nhà phát hành của cụm rạp Lotte Cinema để phim chính thức ra rạp từ ngày 5/4 tới. Đến lúc này, đạo diễn “Cha cõng con” chỉ mong khán giả hãy đến rạp, “xem phim và đón chờ những điều bình dị nhất như vậy họ sẽ tìm thấy nhiều điều trong đó”.

Chưa biết khán giả Việt Nam sẽ đón nhận bộ phim chất chứa nhiều tâm huyết của đạo diễn Lương Đình Dũng thế nào, khi phim bom tấn “Kong: Đảo đầu lâu” đang “rút” tiền trong ví khán giả (sau 2 tuần ra mắt tại Việt Nam, phim đã lập kỷ lục phòng vé trong lịch sử phát hành phim tại Việt Nam với 150 tỉ đồng).

Tuy vậy, đạo diễn Lương Đình Dũng vẫn tin rằng, “Cha cõng con” sẽ giữ chân khán giả ở trong rạp tới phút cuối. Bởi bên cạnh câu chuyện xúc động về tình phụ tử thiêng liêng, phim còn có nhiều cảnh đẹp về thiên nhiên, con người, mà cụ thể, là vùng đất Bắc Mê - Hà Giang…

3. Phim độc lập còn được gọi là phim vị nghệ thuật (art film), do một người hoặc một nhóm người tự sản xuất không vì lợi nhuận, không có công ty chủ quản, với chi phí thấp, công nghệ đơn giản. Ở phương Tây, phim độc lập bao gồm cả phim ngắn, phim tài liệu… Mặc dù gặp khó khi chinh phục “khán giả nhà” nhưng dòng phim này gần đây thu hút nhiều gương mặt mới. Có thể kể đến Nguyễn Hoàng Điệp, Phạm Ngọc Lân, Lê Bảo, Nguyễn Phương Anh, Lương Đình Dũng, Đào Thanh Hưng…

Lý giải vì sao phim độc lập có sức hút này, một chuyên gia trong lĩnh vực điện ảnh cho rằng, nó phù hợp với những dự án mang đậm tính cá nhân. Bên cạnh đó, cũng là cách để các đạo diễn trẻ khẳng định tài năng của mình. Cụ thể, mỗi phim độc lập như một tấm danh thiếp để giới thiệu.

Quả vậy, mặc dù ai cũng biết khó khăn khi ra rạp, và không phải dễ để thành công như phim “Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng”, nhưng các đạo diễn trẻ vẫn dấn thân, và không lo đơn độc. Bởi phía trước họ, là rất nhiều LHP quốc tế đang chờ đón.

Và nhiều giải thưởng cao đã thuộc về các đạo diễn trẻ. Như hồi cuối năm ngoái, “Một thành phố khác” của đạo diễn trẻ Phạm Ngọc Lân đã giành giải trong hạng mục phim ngắn của LHP Quốc tế Phim Độc lập IndieLisboa, tại thủ đô Lisbon - Bồ Đào Nha.

Tiếp đó, phải kể tới Nguyễn Phương Anh giành Giải thưởng lớn (trị giá 20.000 USD) từ Diễn đàn Tài chính Điện ảnh châu Á (thuộc LHP QT Hong Kong) với dự án “Người vợ thứ ba”; Đào Thanh Hưng đạt Giải nhất (trị giá 10.000 USD), hạng mục Dự án châu Á xuất sắc tại Chợ dự án phim tài liệu châu Á ở Incheon (Hàn Quốc) với “Tiếng hót sau những chấn song”; Lê Bảo giành Giải Dự án phim truyện xuất sắc tại Chợ dự án LHP quốc tế Singapore với “Vị”…

Dương Quỳnh