Xử lý nghiêm tội phạm gây ô nhiễm môi trường

Nhiều ý kiến cho rằng, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi ngoài việc phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng thì còn phải chịu trách nhiệm hình sự cả về tội phạm ít nghiêm trọng và nghiêm trọng đối với “tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác”, “tội hiếp dâm”, và “tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản”. Cũng tại Hội nghị, các đại biểu đã cho ý kiến về tội gây ô nhiễm môi trường.

Xả thải trực tiếp - hiểm họa môi trường.

2 phương án

Xuyên suốt quá trình thảo luận, nhiều đại biểu băn khoăn về phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi đối với tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; tội hiếp dâm và tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản. Do còn ý kiến khác nhau, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin ý kiến ĐBQH về 2 phương án.

Phương án 1: Giữ như Dự thảo Luật do Chính phủ trình, theo đó người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng đối với 3 tội danh trên.

Phương án 2: Giữ như quy định của BLHS năm 2015, theo đó người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi ngoài việc phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng thì còn phải chịu trách nhiệm hình sự về cả tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng đối với 3 tội: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134), tội hiếp dâm (Điều 141) và tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169).

Hạ mức định lượng và số lần xả thải

Về tội gây ô nhiễm môi trường, nhiều ý kiến đề nghị cần thiết phải hạ các mức định lượng xả thải cũng như số lần vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường để bảo đảm tính răn đe và phòng ngừa vì tình hình vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường đang diễn ra hết sức phức tạp, ảnh hưởng đến nhiều vùng dân cư và dư luận xã hội thời gian qua rất bức xúc về tình trạng này.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, bà Lê Thị Nga - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết: Qua tổng hợp ý kiến các vị ĐBQH, các chuyên gia, các bộ, ngành, địa phương, Ủy ban Tư pháp cũng đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm về vấn đề này cho thấy việc định lượng về mức xả thải, tỷ lệ chất nguy hại vượt quá quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường được quy định trong Bộ luật này quá cao, chưa phù hợp với thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường đang diễn ra nghiêm trọng, phức tạp như hiện nay và có khả năng khó áp dụng trên thực tế.

Vì vậy, để bảo đảm người dân được sống trong môi trường sống trong lành và bảo đảm tính khả thi của các quy định trong điều luật, nghiêm trị các hành vi gây ô nhiễm môi trường, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực môi trường, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với việc cần phải hạ mức vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với nước thải có thông số môi trường nguy hại và khí thải có chứa hàm lượng bụi hoặc khí vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) cho rằng, không nên quy định về khối lượng hay mức xả thải vì thực tế ta không xác định được. Ví dụ như trong vụ Vedan, hay Formosa xả ngầm ở dưới làm sao ta xác định được?

Cho nên Luật này cần quy định xả thải ra môi trường có thông số môi trường nguy hại vượt chuẩn kỹ thuật quốc tế từ 3 đến 5 lần chứ không nên quy định xả thải từ 1.000 m3/ngày, 5.000m3/ngày, bởi quy định như thế nếu người ta xả thải vào đêm thì ai tính được?

Theo ĐB Nguyễn Văn Sơn (Hà Tĩnh) thực tiễn cho thấy, gây ô nhiễm môi trường trong hoạt động sản xuất công nghiệp đang diễn biến hết sức phức tạp, trên diện rộng ở khắp các địa bàn và hầu hết các loại hình sản xuất, đã và đang gây hậu quả nghiêm trọng tới cuộc sống của nhân dân.

“Như vụ Formosa, qua 2 kỳ họp Quốc hội các đại biểu đã có nhiều trăn trở và đưa ra nhiều giải pháp nhưng hậu quả của nó đặc biệt nghiêm trọng. Việc xử phạt không chỉ phạt tiền mà còn nhiều yếu tố vì hậu quả về môi trường lớn. Việc xử lý nghiêm loại tội phạm này không chỉ định lượng tội gây ô nhiễm môi trường mà còn căn cứ vào tính chất và mức độ hành vi và quan trọng nhất là căn cứ vào hậu quả thực tế xảy ra để xử lý hình sự”-ông Sơn nói, đồng thời đề nghị xem xét các quy định này theo hướng điều chỉnh lại thông số theo hướng giảm số lần đối với hành vi xả thải ra môi trường đối với chất thải rắn, chất thải nước, xem xét nâng mức chế tài của hình phạt để có tính răn đe vì có khi chỉ 1 lần xả thôi nhưng đã gây hậu quả lớn.

Quy định này phải tính làm sao để vừa tạo tác động một cách rõ nét, vừa có căn cứ khoa học để thực hiện. Trong luật cần có định lượng, làm sao để hành vi về môi trường có đủ yếu tố cấu thành tội phạm đều phải điều tra, truy tố và xét xử hình sự một cách nghiêm minh để tạo tính răn đe, phòng ngừa và ngăn chặn.

Cùng chung quan điểm, ĐB Tô Văn Tám (KonTum) cho rằng, ô nhiễm môi trường là vấn đề gây bức xúc trong nhân dân và xã hội. Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung việc xử lý hình sự đối với pháp nhân. Đây là một thay đổi lớn trong chính sách hình sự. Quyền sống trong môi trường trong lành của con người được ghi trong Hiến pháp 2013 có nguy cơ bị xâm hại nên việc xử lý nghiêm hành vi này là cần thiết.

Việt Thắng