Cuộc đời hào hùng của huyền thoại du hành Nga Viktor Gorbatko
Nhà du hành vũ trụ Viktor Gorbatko, một trong những nhà du hành đầu tiên của Liên Xô từng có 3 chuyến du hành vào không gian, đã qua đời hôm thứ Tư vừa qua ở tuổi 82, Cơ quan Vũ trụ Nga (Roscosmos) nói trong một tuyên bố chính thức trên website của họ.
Viktor Gorbatko trong bức ảnh chụp cùng anh hùng Phạm Tuân trên trạm không gian Salyut 6 năm 1980. (Nguồn: Roscosmos).
“Roscosmos bày tỏ lòng tiếc thương sâu sắc tới gia đình và bạn bè của ông viktor Vasilyevich” - Cơ quan Vũ trụ Nga nói trong tuyên bố chính thức trên trang chủ.
Nguyên nhân mà ông Gorbatko qua đời được cho là do bệnh tình chuyển nặng. Theo hãng thông tấn nhà nước TASS, ông Gorbatko đã được chuyển tới một bệnh viện ở thủ đô Moscow và được chăm sóc tăng cường sau khi sức khỏe chuyển biến xấu trong nhiều tuần qua.
Hơn một tháng ngoài không gian
Vào tháng 3/1960, ở độ tuổi 26, ông Gorbatko được lựa chọn để huấn luyện để gia nhập nhóm phi hành gia đầu tiên của Liên Xô, cùng với Yuri Gagarin và 18 phi công thuộc lực lượng quân đội khác. Sau sự ra đi của ông Gorbatko. Hiện chỉ còn 3 trong số 20 nhà du hành đầu tiên của Liên Xô còn sống - Valery Bykovsky, Alexei Leonov và Boris Volynov.
Dù được lựa chọn trong đợt tuyển đầu tiên, nhưng chuyến bay ra ngoài không gian của ông Gorbatko phải 9 năm sau đó mới đến - tức 8 năm sau khi Gagarin trở thành người đầu tiên bay vào không gian và 3 tháng sau khi Mỹ đánh bại Liên Xô trong cuộc đua đưa con người đặt chân lên Mặt Trăng.
Được lên chuyến bay ra ngoài không gian vào ngày 12/10/1969 trên tàu Soyuz 7 với nhiệm vụ kỹ sư nghiên cứu, ông Gorbatko cùng 2 thành viên khác, Anatoly Filipchenko và Vladislav Vilkov, đã cùng tham gia nhiệm vụ kéo dài 2 ngày 22 giờ được cho là câu trả lời của Liên Xô đối với việc hạ cánh trên Mặt Trăng: 2 tàu neo tại quỹ đạo Trái Đất và tàu thứ 3 ở gần đó để chụp ảnh.
“Chuyến bay như vậy không chỉ cho thấy khả năng của chương trình vũ trụ Liên Xô trong việc thực hiện các nhiệm vụ phức tạp trong không gian, mà còn cho thấy sự táo bạo của họ” - sử gia Asif Siddiqi viết trong cuốn “Thách thức với Apollo: Liên Xô và cuộc đua vũ trụ”, được NASA xuất bản năm 2000.
Sau chuyến du hành đó, Gorbatko còn tiếp tục tham gia thêm 2 chuyến khác, trên tàu Soyuz 24 vào tháng 2/1977 và Soyuz 37 vào tháng 7/1980. Trong chuyến bay thứ hai của mình, ông cùng Yuri Glazkov đã hoàn thành nhiệm vụ kéo dài 18 ngày tới Salyut 5, đánh dấu chuyến thăm cuối cùng tới trạm không gian này trước khi nó rời khỏi quỹ đạo 6 tháng sau đó. Gorbatko và Glatzkov đã thực hiện nhiều thí nghiệm vật chất và sinh học cũng như các hoạt động quan sát.
Trong chuyến bay thứ ba và cuối cùng của mình, Gorbatko đã du hành không gian cùng với Phạm Tuân, người đầu tiên của Việt Nam và châu Á bay vào không gian. Chuyến bay kéo dài 8 ngày này đã đánh dấu lần thứ 13 tới thăm trạm không gian Salyut 6. Gorbatko cùng Phạm Tuân trở về Trái Đất trên tàu Soyuz 36 vào ngày 31/7/1980.
Tính tổng công, ông Gorbatko đã bỏ ra hơn một tháng trong cuộc đời mình ở ngoài không gian - 30 ngày, 12 giờ và 47 phút - trong 3 nhiệm vụ du hành.
Hai lần được phong Anh hùng
Viktor Vasilyevich Gorbatko sinh ngày 3/12/1934, tại ngôi làng Ventsy-Zarya ở Krasnodar Krai. Lấy cảm hứng trở thành một phi công từ những câu chuyện về phi công thời Thế chiến II mà ông nghe được từ các anh chị em mình, ông đã gia nhập quân đội Liên Xô vào năm 1952 và chỉ một năm sau đó, đã tốt nghiệp Trường Không quân số 8 tại thị trấn Pavlograd ở Ukraine.
Gorbatko sau đó theo học tại Trường Hàng không Quân sự Bataysk và tốt nghiệp với quân hàm Trung úy trong lực lượng không quân Liên Xô.
Trong khoảng thời gian giữa các chuyến bay đầu tiên và thứ hai ra ngoài không gian, vào ngày 9/6/1970, Gorbatko đã trở thành người đầu tiên trên thế giới chơi một ván cờ vua ngoài không gian, cụ thể là với các phi hành gia cùng đoàn trên tàu Soyuz 9 gồm Andrian Nikolayev và Vitaly Sevastyanov. Gorbatko sau đó trở thành thành viên danh dự của CLB Cơ vua Trung ương của Liên Xô.
Ngoài các nhiệm vụ không gian của mình, ông Gorbatko còn đóng vai trò đội ngũ hỗ trợ cho Voskhod 2, lần đầu tiên có chương trình phi hành gia hoạt động bên ngoài tàu vũ trụ, cùng 4 chuyến bay khác của tàu Soyuz (số 5, 21, 23 và 31).
Ông rời khỏi đội phi hành gia 2 năm sau nhiệm vụ không gian cuối cùng của mình vào ngày 28/8/1982 để trở thành Phó chủ tịch một ủy ban thể thao của Bộ Quốc phòng Liên Xô. Sau đó, ông tham gia giảng dạy tại Học viện Kỹ sư Không quân và là Giám đốc điều hành của công ty AA&AL tại Moscow.
Từng 2 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng của Liên Xô và được trao 3 Huân chương Lenin, Gorbatko cũng nhân được rất nhiều huân chương ở đất nước ông và cả nước ngoài, trong đó có Việt Nam.
Một buổi lễ tưởng niệm và tang lễ đưa tiễn nhà du hành Gorbatko về nơi an nghỉ cuối cùng sẽ được tổ chức vào ngày 19/5 tại một nghĩa trang ở Mytischi, theo Roscosmos.