Hạn chế tình trạng tảo hôn: Cần thiết xây dựng hương ước

Trẻ em vùng cao.

Những hệ lụy đáng buồn

Cũng giống như nhiều huyện miền núi khác, Hướng Hóa và Đakrông tỉnh Quảng Trị vẫn còn tình trạng tảo hôn. Theo số liệu báo cáo của hai địa phương này thì trong năm 2016 trên địa bàn huyện Hướng Hóa có 68 cặp tảo hôn; đầu tháng 12/2016, tại huyện Đakrông phát sinh 11 trường hợp trẻ em kết hôn sớm, trong đó riêng xã Đakrông có 8 trường hợp.

Kết quả khảo sát của Tổ chức Plan tại Quảng Trị cho thấy tại 8 xã trong vùng dự án với 66 thôn và 4.470 trẻ em được khảo sát thì có 240 trẻ (73 nam, 168 nữ) kết hôn.

Tuổi nhỏ nhất kết hôn là 12 tuổi, độ tuổi kết hôn trung bình là 16 tuổi, đặc biệt ở xã Thanh (Hướng Hóa) độ tuổi trung bình là 14,9 tuổi. Gần như 100% trẻ sau khi lấy vợ lấy chồng đều không tiếp tục đi học.

Tình trạng tảo hôn qua các năm không giảm mà tăng dần. Những cặp vợ chồng tảo hôn và hôn nhân cận huyết đa số đều có kinh tế khó khăn, con cái của họ khi sinh ra dễ mắc bệnh tật, để lại gánh nặng, hệ lụy cho gia đình, xã hội.

Tuy nhiên, những con số trên chỉ là tương đối, trên thực tế số trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vẫn lớn hơn báo cáo của xã. Lý do một số thôn bản không báo cáo lên do lo sợ về thành tích, mặt khác chính quyền địa phương cũng không nắm chắc số liệu thực tế trên địa bàn do không có điều kiện để đi khảo sát.

Trước thực trạng trên với mục tiêu nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật, chuyển đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào dân tộc thiểu số, giảm thiểu tình trạng kết hôn trẻ em, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân trên địa bàn hai huyện Hướng Hóa và Đakrông, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội phối hợp với Tổ chức Plan Việt Nam tại Quảng Trị tổ chức hội thảo giới thiệu và triển khai dự án phòng chống kết hôn trẻ em trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2016-2019.

Dự án thực hiện tập trung tại 8 xã của hai huyện Hướng Hóa và Đakrông, với các hoạt động: Hỗ trợ thiết lập, kiện toàn Ban bảo vệ trẻ em các cấp, kết nối với các tổ chức địa phương liên quan; tổ chức giao ban nắm bắt tình hình thực tế của từng địa phương để có những chỉ đạo kịp thời trong công tác phòng, chống kết hôn sớm ở trẻ em; tổ chức các lớp tập huấn về sức khỏe sinh sản vị thành niên, quyền trẻ em và pháp luật liên quan đến kết hôn sớm; truyền thông cho trẻ em về sức khỏe sinh sản vị thành niên và hậu quả kết hôn sớm;...

Tùy theo đặc điểm tình hình của từng địa phương đã thành lập mạng lưới Cộng tác viên, Nhóm trẻ em nòng cốt để hỗ trợ các hoạt động.

Cần sự quyết liệt của cả xã hội

Theo đánh giá của Sở LĐTB & XH tỉnh Quảng Trị sau gần 8 tháng triển khai dự án bước đầu có những tác động không nhỏ đến nhận thức của người dân cũng như đội ngũ cán bộ trong vùng dự án.

Đáng ghi nhận so với các xã chưa được dự án hỗ trợ thì bước đầu tại các xã thuộc vùng dự án đã có những diễn biến tích cực. Các hoạt động đã dấy lên trong đội ngũ cán bộ và một bộ phận không nhỏ những người dân, đặc biệt là các nhóm học sinh tuổi vị thành niên nhận thức được về tác hại, nguyên nhân của kết hôn sớm.

Khái niệm kết hôn sớm, kết hôn trẻ em bắt đầu phổ biến. Tuy nhiên tại những địa bàn có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, việc kết hôn sớm vẫn được cha mẹ và họ tộc cho phép, chính quyền rất khó khăn trong việc can thiệp khi xảy ra các vụ việc vi phạm.

Từ thực tế đó, bên cạnh việc đổi mới các hoạt động tuyên truyền, truyền thông thì vấn đề mà những người thực hiện Dự án trăn trở đó là việc tạo ra được sự đồng thuận trong cộng đồng thôn, bản đối với công tác phòng chống kết hôn sớm.

Theo Phó giám đốc Sở LĐTB&XH Bùi Văn Thảng công tác phòng chống kết hôn trẻ em đòi hỏi phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể, địa phương, đặc biệt là ở cấp cơ sở.

Bên cạnh việc đổi mới các hoạt động tuyên truyền, truyền thông, hỗ trợ sinh kế, tạo việc làm; tăng cường sự cộng tác giữa nhà trường và cộng đồng... thì vấn đề quan trọng đó là thực hiện các quy ước chung dành cho cộng đồng thôn, bản tại các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số căn cứ trên quy định của pháp luật đóng vai trò vô cùng quan trọng.

“Hương ước, quy ước là những nguyện vọng do người dân tự đặt ra, được thảo luận, bàn bạc và nhất trí thông qua, phù hợp với pháp luật và phong tục tập quán tốt đẹp của nhân dân nên sẽ được toàn thể nhân dân tự giác chấp hành vì vậy Dự án xác định việc xây dựng quy ước về phòng chống kết hôn sớm tại các thôn, bản là một giải pháp quan trọng”. - ông Bùi Văn Thảng nhấn mạnh.

Có thể thấy để thay đổi nhận thức và tập quán kết hôn sớm của đồng bào dân tộc thiểu số không thể một sớm, một chiều mà làm được. Do đó, cần có sự chung tay vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền, trong đó có vai trò quan trọng của cán bộ làm công tác dân tộc, công tác chính quyền, đoàn thể ở cơ sở nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức pháp luật cho đồng bào.

Khanh Lê