Vắng bóng người đàn bà khởi sinh phố sách Đinh Lễ

Bà Mão khi còn khỏe bán sách trên gác 2 phố Đinh Lễ.

Nhắc đến sách, nhất là được mua sách rẻ, người ta nghĩ ngay đến Phố Đinh Lễ, con phố nhỏ nằm khiêm tốn lặng lẽ bên bờ Hồ Hoàn Kiếm. Hơn chục năm nay, nơi đây đã là trung tâm của văn hoá đọc, đặc biệt khi nơi đây lại trở thành khu phố đi bộ những ngày cuối tuần ở Thủ đô. Nhiều người đã coi nơi đây là “thiên đường” của văn hoá đọc, của sách, mảnh đất vàng của các nhà xuất bản trong cả nước.

Đến Hồ Hoàn Kiếm, phố Đinh Lễ những ngày này, nhất là cuối tuần quả là thật nhộn nhịp. Nhất là với phố Đinh Lễ san sát các cửa hàng sách, đèn điện đủ mọi sắc màu, soi bóng các loại sách. Người người chen chân bên những trang sách mở. Ít ai còn nhớ vài chục năm trước, phố này tối đến đìu hiu, lặng lẽ, ít người lại qua.

Cũng vào hơn hai chục năm trước, khởi nguồn nơi bờ hồ, bên chân Tháp Hoà Phong, rồi vỉa hè cạnh bưu điện Bờ hồ, có cái xe đẩy với vài chục cuốn sách của một đôi vợ chồng. Đó là bà Phạm Thị Mão và ông Lê Luy.

Ông là giáo viên, cán bộ công an về hưu, bà là cán bộ của Tổng công ty Phát hành sách Trung ương. Cái sạp sách nhỏ ấy đã là cần câu cơm của cả gia đình, khởi sinh cho những giá sách vỉa hè, cửa hiệu sách trên phố Đinh Lễ, Nguyễn Xí ngày nay.

Là cán bộ phát hành sách, có kiến thức, từ cái sạp với mấy chục cuốn sách nhỏ, tiền thu được cùng số vốn bán nhà cũ ở Ngũ Xá, ông bà mua lại một căn phòng trên gác 2 ở số 5 Đinh Lễ rồi lập nên Nhà sách Mão.

Những năm 90 thế kỷ trước, Nhà sách Mão ra đời, phát hành, như báo hiệu sự nở rộ, phát triển xã hội hoá trong việc phát hành sách tư nhân. Cái ngõ số 5 Đinh Lễ dần trở nên náo nhiệt, nườm nượp khách, bạn đọc gần xa.

Các công ty, trung tâm phát hành sách các tỉnh cũng về đây đặt hàng. Từ những số sách ít ỏi trên cái xe đẩy, Nhà sách Mão đã có những kho sách với số đầu sách xuất bản lên đến 500 đầu sách. Sách của Nhà sách Mão, phát hành tại gác 2 số 5 Đinh Lễ đã có mặt trên giá sách của nhiều bạn đọc.

Đặc biệt vào năm 1996, bà Mão in, phát hành cuốn Almanach - những nền văn minh thế giới. Với độ dày 2000 trang, sách được biên soạn bởi hàng chục tác giả lớn trên thế giới, cuốn sách “Almanach - những nền văn minh thế giới” là một kho tàng trí tuệ lớn về nhiều mặt, nhưng ít NXB nào dám nhận in.

Chỉ có ông bà Mão- Luy, từ kinh nghiệm của mình, dám vay 35 triệu đồng, tương đương 10 cây vàng thời điểm đó để in và phát hành. Và rồi cuốn sách đó đã giúp ông bà mua thêm được mấy căn hộ bên cạnh để mở rộng nhà sách của mình.

Nói về kinh nghiệm làm sách, đương thời, bà Mão tâm sự: rằng, ở đâu có sách hay, sách tốt bà đều săn tìm mua cho kỳ được, thậm chí phải đi nước ngoài. Có những cuốn biết rằng in sẽ lỗ, nhưng vì nhu cầu bạn đọc, cần thiết cho xã hội bà cũng vẫn in…

Có lẽ vì hết lòng, tận tâm với nghề mà rồi bệnh tật sớm đến với bà Mão. Bà tuổi Mão, ra đi khi mới ở tuổi 67. Bà để lại không ít nỗi buồn, trống vắng với nhiều bạn đọc. Và rồi, với làng sách, người đọc sách, người ta sẽ mãi còn nhớ đến bà, người truyền lửa, giữ nghề.

Anh Thư