Shangri-la 2017: Nỗ lực tìm tiếng nói chung
Từ ngày 2 đến 4/6, Hội nghị cấp cao An ninh châu Á (Đối thoại Shangri-la) lần thứ 16 diễn ra tại Singapore, với sự tham dự của các Bộ trưởng và các quan chức quốc phòng cấp cao đến từ 27 quốc gia. Một trong những vấn đề được quan tâm lần này tại Đối thoại Shangri-la là chính sách châu Á - Thái Bình Dương của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis tham dự Shangri-la 2017. (Ảnh: Reuters).
Những vấn đề nóng
Theo lịch trình, sẽ có 6 phiên thảo luận về các chủ đề: Mỹ và an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương; duy trì trật tự trong khu vực dựa trên các quy định; thách thức mới đối với quản lý khủng hoảng ở châu Á - Thái Bình Dương; thay đổi địa chính trị và chính sách quốc phòng; xây dựng nền tảng chung về an ninh khu vực; các mối đe dọa toàn cầu và an ninh khu vực.
“Làm sao duy trì một trật tự dựa trên việc tuân thủ các luật lệ quốc tế, đồng thời trật tự này cũng bảo vệ hữu hiệu những lợi ích chủ chốt của các nước trong khu vực. Đó là quan tâm của tất cả các quốc gia trong khu vực. Nhưng lời giải chưa rõ ràng”- Philippe Moravid, nhà quan sát chính trị Đông Nam Á nói với Reuters. Vẫn theo chuyên gia này, Biển Đông cũng sẽ là một chủ đề được thảo luận, “cho dù những căng thẳng đã có phần lắng dịu khi Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc gần đây đã đạt được nhất trí về nội dung dự thảo khung Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC)”.
Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng tình hình căng thẳng tại bán đảo Triều Tiên khi chỉ trong vòng 3 tuần Bình Nhưỡng đã liên tiếp tiến hành 3 vụ thử tên lửa đạn đạo sẽ là tâm điểm được bàn thảo. Liên quan đến vấn đề này cũng là việc Mỹ triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tại Hàn Quốc, bất chấp việc Chính phủ mới của nước này thông báo sẽ xem xét lại kế hoạch triển khai THAAD. Đáng chú ý, Bắc Kinh cho rằng, hệ thống radar của THAAD sẽ do thám các hoạt động quân sự của Trung Quốc.
Một vấn đề cũng sẽ gây nóng Shangri-la lần này là nguy cơ khủng bố, đặc biệt tại khu vực Đông Nam Á. Những ngày qua, xung đột tại miền Nam Philippines giữa lực lượng quân đội Chính phủ với nhóm phiến quân Maute ủng hộ tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS (bắt đầu từ ngày 23-5) vẫn chưa chấm dứt. Cùng đó, vụ đánh bom liều chết tại Indonesia ngày 24-5 đòi hỏi các quốc gia trong khu vực cần phải có những biện pháp mạnh mẽ và nhanh chóng để giải quyết. Mới đây nhất, Chính phủ Singapore đã lên tiếng về khủng bố đến từ những kẻ cực đoan hoàn toàn có thể nổ ra tại quốc đảo này bất kể lúc nào.
Ẩn số từ Hoa Kỳ
Nhiều năm qua, Đối thoại Shangri-La là nơi để Mỹ khẳng định cam kết chiến lược của mình ở châu Á, đưa ra các chính sách nhằm củng cố sự lãnh đạo của Mỹ tại khu vực, trấn an các đồng minh trước các quan ngại an ninh, trong đó bao gồm cả những động thái tranh chấp trên Biển Đông.
Vì vậy, lần này, mọi sự chú ý tại Đối thoại sẽ đổ dồn về bài phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis vào chiều tối 3/6. Các nước trong khu vực, trong đó có không ít đồng minh Mỹ đều có chung một sự hồi hộp, chờ đợi giải mã từ bài phát biểu của ông Mattis những chính sách an ninh của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump.
Tuy nhiên, với một số động thái gần đây, giới quan sát cho rằng cũng có thể “đoán” được thái độ của Hoa Kỳ tại khu vực này. Tuần qua, tàu khu trục USS Dewey thuộc đội tàu sân bay tấn công USS Carl Vinson đã thực hiện sứ mệnh tuần tra “tự do hàng hải” trên Biển Đông lần đầu tiên dưới thời Tổng thống Trump. Tuy nhiên theo cựu phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách Đông Á Abraham Denmark, chỉ khi Tổng thống Donald Trump làm rõ chính sách với khu vực mới giúp phá tan bầu không khí e dè và lo lắng của các đối tác đối với Washington.
Trong khi đó, Hãng tin Reuters dẫn lời một số quan chức Mỹ khẳng định cam kết của chính phủ Mỹ với khu vực vẫn rất mạnh. Bằng chứng là chuyến công du đầu tiên của Bộ trưởng Mattis đã chọn điểm đến là châu Á, tiếp theo sau là lần lượt các chuyến công du của Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence và Ngoại trưởng Rex Tillerson.
Xây dựng lòng tin, tăng cường hợp tác an ninh
Đối thoại Shangri-la gồm 27 quốc gia thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có 10 nước thành viên ASEAN và các nước: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Mỹ, Nga, Canada, Anh, Pháp, Đức, Australia, New Zealand… Đây là sáng kiến hợp tác giữa Chính phủ Singapore và Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) của Anh, trên cơ sở ý tưởng từ Hội nghị an ninh Munich trước tình hình an ninh có nhiều chuyển biến phức tạp và khó lường.
Diễn đàn sẽ là nơi các nhà lãnh đạo, các nhà hoạch định chính sách về quốc phòng, an ninh và các chuyên gia cùng các học giả các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương có thể ngồi lại với nhau, xây dựng lòng tin và tăng cường các hợp tác an ninh một cách thực chất và hiệu quả.
Được tổ chức lần đầu vào năm 2002 tại Shangri-la (Singapore), qua 15 lần tổ chức, Đối thoại Shangri-la đã trở thành một sự kiện được tổ chức thường niên có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh khu vực và quốc tế. Những năm qua, thông qua diễn đàn, nhiều đề xuất đã được đưa ra nhằm thúc đẩy các sáng kiến về những vấn đề an ninh quan trọng. Tới nay, Đối thoại Shangri-la đã và đang khẳng định được uy tín của mình với danh nghĩa là một diễn đàn an ninh quan trọng bậc nhất khu vực.