Tiến sĩ Tâm lý Trần Thành Nam: Ấu dâm - cần giám định pháp y tâm thần

TS Trần Thành Nam.

PV: Theo anh, một tội phạm ấu dâm, có phải bắt nguồn từ bệnh tâm lý không?

TS Trần Thành Nam: Chứng ấu dâm được nêu trong y văn như một bệnh tâm thần với thuật ngữ “loạn dục với trẻ em”. Chứng bệnh này đặc trưng bởi việc “thường xuyên xuất hiện những ham muốn, bức xúc và huyễn tưởng tình dục với đối tượng là trẻ nhỏ hoặc trẻ vị thành niên”. Những ham muốn, huyễn tưởng này phải gây ra những trở ngại đáng kể trong mối quan hệ xã hội cũng như gây stress cho người bị bệnh.

Tuy nhiên cần phân biệt rõ chứng bệnh ấu dâm với những hành vi tội phạm xâm hại tình dục trẻ em. Biểu hiện hành vi có thể giống nhau nhưng ranh giới giữa bệnh rối loạn loạn dục với trẻ em và tội phạm cần xác định rõ. Bằng chứng xác nhận của giám định pháp y tâm thần là nguồn chính thức để kết luận một người có bị bệnh ấu dâm hay không.

Biểu hiện của một kẻ mắc bệnh ấu dâm, và nguyên nhân dẫn đến nó là như thế nào thưa anh?

- Với những người mắc bệnh ấu dâm, hành vi xâm hại thường không có giao cấu. Một số người chỉ thích nhìn mà không đụng chạm vào trẻ. Một số khác chỉ thích ve vuốt hoặc cởi quần áo của trẻ. Nếu có hoạt động tình dục thì thường là quan hệ tình dục đường miệng hoặc sờ mó bộ phận sinh dục của trẻ.

Về nguyên nhân, nhiều tội phạm tình dục trẻ em kể rằng đã từng bị lạm dụng tình dục thời thơ ấu hoặc bị tổn thương nặng nề do gãy vỡ các mối quan hệ trong gia đình.

Thứ hai là sự thất bại, yếm thế trong quan hệ tình dục với người lớn. Nhiều người có hành vi xâm hại trẻ em không thỏa mãn trong đời sống tình dục và nói rằng họ rất cô đơn. Tìm kiếm sự gần gũi với trẻ nhỏ vừa giải thoát khỏi cảm giác cô đơn cũng tạo ra cảm giác quyền lực trong quan hệ tình ái.

Giả thuyết thứ ba cho rằng chính trầm cảm và stress cao độ làm cho con người ta buông thả mình vào những tình huống nguy cơ cao. Xâm hại tình dục trẻ em cũng giống như hành vi “đập đá” hoặc “mua dâm người lớn” để giải tỏa cảm xúc tiêu cực.

Thứ tư, tội phạm xâm hại tình dục trẻ em thường có nhận thức méo mó. Chúng thường có niềm tin rằng trẻ nhỏ cũng quan tâm tới tình dục như người lớn, trẻ cũng thích và đạt được lợi ích khi có kinh nghiệm quan hệ tình dục với người lớn.

Để bảo vệ cộng đồng, cần có cách thức can thiệp như thế nào? “Thiến hóa học” đang được đề cập nhiều trong dư luận có phải là một giải pháp tốt?

- Hình thức “thiến hóa học” như bạn nói là dùng thuốc để phong toả sự sản xuất hoặc hoạt năng của androgens, những hormon ảnh hưởng đến đáp ứng tình dục nam giới hiện vẫn được sử dụng ở một số nước trên thế giới. Tuy nhiên, hiệu quả của chúng khá khiêm tốn. Có khoảng 15% tái phạm tội trong quá trình điều trị và hầu hết tái phát sau khi dừng thuốc. Thuốc không giúp thay đổi được niềm tin méo mó về việc trẻ cũng được lợi nên họ muốn dừng thuốc để tiếp tục thực hiện hành vi. Cuối cùng cách trị liệu này chỉ có hiệu quả đối với những người có nồng độ testosterone cao khác thường. Hầu hết những người có hành vi loạn dục với trẻ em đều không nằm trong số này do vậy dù họ có hợp tác uống thuốc cũng không mang lại nhiều lợi ích.

Tuy nhiên, dù có được can thiệp như thế nào thì cũng không thể chắc chắn về việc không tái phạm. Để bảo vệ cộng đồng, những phạm nhân hoặc bệnh nhân tấn công tình dục trẻ em sau khi ra tù cần tiếp tục được giám sát bởi cơ quan công an và người dân. Cần có chính sách bắt buộc họ báo cáo tội trạng/ bệnh trạng cho những người đứng đầu khu vực để có biện pháp quản lý. Cá nhân họ cũng phải được học cách nhận diện các tình huống có nguy cơ tái phạm cao; bản thân tự nhắc mình về tính chất phạm pháp nghiêm trọng của hành vi và kỹ năng để thoát khỏi những tình huống nguy cơ cao.

Xin cảm ơn anh về những chia sẻ này.

Việt Quỳnh (thực hiện)