'Xuất khẩu' lao động trình độ cao
1.300 tỷ đồng là số tiền được Bộ LĐTB&XH tính toán tại Dự thảo “Đề án đưa lao động có chuyên môn kỹ thuật đi làm việc ở nước ngoài từ nay tới năm 2020 và định hướng tới năm 2025”.
Với số kinh phí này Bộ LĐTB&XH đặt mục tiêu đưa 54.000 lao động tốt nghiệp đại học, cao đẳng, trung cấp chưa tìm được việc có nhu cầu đi làm tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức ở một số ngành nghề được phê duyệt. Liệu đây là giải pháp để đưa Việt Nam trở thành nước “xuất khẩu” lao động có kỹ thuật?
“Giải cứu”... cử nhân thất nghiệp?
Đề án được chia làm hai giai đoạn, từ năm 2018 đến năm 2020, dự kiến đưa 14.700 lao động đi Đức trong các ngành điều dưỡng, hộ lý, kỹ sư công nghệ thông tin, điện tử, viễn thông, công nghệ vật lý, sinh học.
Cùng với đó, Đề án cũng dự kiến đưa 1.500 lao động là điều dưỡng viên chăm sóc người già, người bệnh; kỹ sư công nghệ thông tin và cơ khí sang Nhật Bản; đưa 1.800 lao động là kỹ sư các ngành cơ khí, hàn, đầu bếp, công nghệ thông tin và điện tử và nhóm nghề dịch vụ gồm đầu bếp, khách sạn nhà hàng là 150 người sang Hàn Quốc.
Theo Bộ LĐTB&XH, để đảm bảo nguồn cung lao động trong nước, Đề án đề xuất thống kê chính thức số lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật phân theo ngành nghề, lĩnh vực đào tạo trên phạm vi 10 tỉnh có số lao động xuất khẩu lớn để hoạch định chính sách.
“Từ năm 2021 đến năm 2025, Đề án dự kiến tiếp tục đưa hơn 39.000 lao động đi làm việc tại ba nước nói trên và mở rộng ngành nghề tiếp nhận lao động. Thị trường Nhật Bản bổ sung thêm ngành kỹ sư công nghệ thông tin, sinh học; Đức là cơ khí chính xác như tiện phay, bào CNC, hàn trình độ cao; Hàn Quốc thêm công nghệ thông tin, thuyền viên hàng hải.
Cũng theo Dự thảo Đề án, tổng kinh phí thực hiện Đề án là hơn 1.300 tỷ đồng lấy từ ngân sách nhà nước, phân bổ cho giai đoạn đầu gần 432 tỷ, giai đoạn hai là 874 tỷ đồng. Bộ LĐTB&XH chủ trì Đề án sẽ lựa chọn các doanh nghiệp, cơ sở đào tạo nghề phù hợp để tham gia; đồng thời đàm phán với 3 nước nói trên về khả năng tiếp nhận lao động.
Không chỉ dành cho cử nhân, thạc sỹ
Mới chỉ là Dự thảo ban đầu, song ngay sau khi Dự thảo Đề án được Bộ LĐTB&XH đưa ra lấy ý kiến, nhiều người đã kỳ vọng và “mơ” đến một ngày không xa Việt Nam sẽ “xuất khẩu” cử nhân. Tuy chưa có cuộc khảo sát, điều tra nhưng có không ít phụ huynh đã bớt ám ảnh hơn về con số 200 nghìn cử nhân thất nghiệp mỗi năm để lựa chọn cánh cửa đại học cho con mình.
Tuy nhiên trao đổi với báo chí, ông Tống Hải Nam, Cục phó Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐTB&XH) khẳng định: Dự thảo của Đề án có tên đầy đủ là: “Đề án đưa lao động có chuyên môn kỹ thuật đi làm việc ở nước ngoài từ nay tới năm 2020 và định hướng tới năm 2025”. Điều này có nghĩa là cơ hội việc làm cho lao động có tay nghề thuộc nhiều lĩnh vực kỹ thuật, dịch vụ đi làm việc ở nước ngoài sẽ được mở ra, không đơn thuần chỉ hướng tới nhóm lao động cử nhân hay kỹ sư thất nghiệp.
Tính đến hết tháng 3/2017, số người thất nghiệp có trình độ đại học trở lên là 139.000 người, cao đẳng là 104.000 người và trung cấp là 83.000 người. Hiện có khoảng 500.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại nước ngoài, hàng năm gửi về từ 1,7 đến 2 tỷ USD; 50% số đó là lao động phổ thông, có tay nghề thấp, số còn lại là lao động có tay nghề nhưng chủ yếu là đào tạo sơ cấp 3 tháng.
Nhìn vào những con số trên, rất nhiều người đã kỳ vọng Đề án trên sẽ là giải pháp cho bài toán học đại học đi làm bồi bàn. Song theo nhiều chuyên gia, dù cho Đề án trên chỉ dành cho cử nhân, thạc sỹ chưa chắc giải quyết được tình trạng cử nhân thất nghiệp như hiện nay. Lý do phần lớn lao động trình độ cao, cử nhân vẫn chưa theo kịp chuẩn kiến thức đào tạo, kỹ năng giao tiếp ngoại ngữ bằng tiếng Anh kém, thiếu năng động, tự tin.