Chiến binh IS lũ lượt ra đầu hàng người Kurd

Các tù binh IS xếp hàng bên trong trại giam của người Kurd ở Dibis, Iraq. (Nguồn: NYTimes).

Đầu hàng số lượng lớn

Có hơn 1.000 tù nhân được cho là các chiến binh của tổ chức phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã đi qua căn phòng này trong tuần trước sau khi họ trốn khỏi thành trì của IS ở Hawija, Iraq. Tất cả những người này đều tự nguyện đầu hàng và đi tới trung tâm giam giữ của chính quyền người Kurd ở miền Bắc Iraq.

Đối với một tổ chức cực đoan vốn khét tiếng bởi sự tàn bạo, các chiến binh thường lựa chọn tự sát thay vì đầu hàng, thì sự sụp đổ của Hawija được cho là điểm bước ngoặt. IS đã hứng chịu vô số thất bại ở Iraq và Syria, nhưng số lượng chiến binh của chúng đầu hàng để được chuyển tới trung tâm giam giữ ở Dibis đặc biệt lớn, hơn 1.000 người chỉ trong vòng một tuần lễ.

Cuộc chiến tái chiếm Mosul, thành phố lớn thứ hai của Iraq, đã kéo dài tới 9 tháng, trong khi con số chiến binh IS đầu hàng là khá ít. Tal Afar là thành trì tiếp theo của IS bị sụp đổ, nhưng nhanh chóng hơn, chỉ trong 11 ngày và có khoảng 500 chiến binh đầu hàng.

Quân đội Iraq cho hay, họ đã hất cẳng IS khỏi Hawija chỉ trong vòng 15 ngày, thêm rằng cuộc chiến thực chất chỉ mất có 3 ngày và sau đó các tay súng IS bỏ trốn cùng gia đình chúng.

Nếu nhìn vào trại giam này, có thể thấy sự hào nhoáng từng có của các chiến binh IS đã biến mất. Giày của họ bị lấy đi, túi và ví bị tịch thu, đai lưng cũng bị thu giữ và đứng đối diện với bức tường bê tông... trước khi được chuyển tới phòng thẩm vấn.

Các thẩm vấn viên người Kurd cho phép phóng viên nước ngoài phỏng vấn một số chiến binh IS đầu hàng khi họ tới trụ sở địa phương của Asayish - cơ quan tình báo của người Kurd - tại thị trấn Dibis. Các quan chức theo dõi chặt chẽ tất cả các cuộc phỏng vấn kiểu này.

Những chiến binh buông súng

Rất nhiều trong số các tù binh IS chỉ là đầu bếp hoặc nhân viên ngân hàng. Nhiều người cho hay họ chỉ là thành viên của IS trong vòng có 1 hoặc hai tháng, điều khiến các nhà điều tra nghi ngờ. Chỉ trước đó, hàng loạt các đoạn video có cảnh chiến binh IS hành hình tù binh người Kurd, chủ yếu ghi lại ở Hawija, còn khiến cả thế giới bàng hoàng.

Nhưng phần lớn các tù binh ở đây khẳng định rằng họ chưa từng tham gia hay chứng kiến một vụ chặt đầu, hay thậm chí nghe thấy điều đó.

Maytham Muhammed Mohemin, 21 tuổi, một trong số các chiến binh IS đầu hàng, thừa nhận rằng anh đã chiến đấu cho IS trong 2 năm qua, cùng một số thành viên gia đình mình. Dù bị trói tay sau lưng, nhưng 3 sỹ quan người Kurd vẫn rất thận trọng đứng cách xa tù binh này vài thước để tránh trường hợp bị cướp vũ khí.

Maytham cho hay, anh này đến từ Hawija và đã gia nhập lực lượng IS do tin tưởng mù quáng vào tổ chức này và cũng vì khoản tiền lương 100 USD/tháng khó có thể làm gì để kiếm được.

Vào một buổi chiều nọ, Maytham đến Dibis cùng 8 người khác, gồm 7 người Iraq và 1 người Ai cập, sau khi hạ súng để đầu hàng. Kể từ khi quân đội Iraq mở chiến dịch tấn công cách đó 2 tuần, nhóm người này dành phần lớn thời gian ẩn náu trong các hầm cá nhân để tránh các đợt đánh bom do quân đội Mỹ thực hiện và các cuộc pháo kích bởi lực lượng Iraq. Trong nhiều ngày liền, Maytham cùng những người khác sống không có thức ăn.

Cuối cùng, thủ lĩnh đứng đầu IS Hawija đã kêu gọi các chiến binh dưới quyền đầu hàng lực lượng người Kurd - còn gọi là Pesh Merga - và tránh sa vào tay quân đội Iraq cùng các lực lượng dân quân người Shi'ite do Iran huấn luyện có tên là Hashed al-Shaabi, vốn khét tiếng vì tiêu diệt không thương tiếc chiến binh IS và cả thành viên gia đình họ.

"Thủ lĩnh nói với mỗi người chúng tôi rằng hãy tự giải quyết vấn đề của mình, tự tìm ra giải pháp" - Maytham nói - "Ông ta nói rằng hay tự nộp mình cho Pesh Merga và tránh xa Hashed".

Maytham từng một mực khẳng định rằng chưa từng tham gia một cuộc hành quyết kiểu chặt đầu mà IS thực hiện bao giờ, nhưng sau quá trình thẩm tra, anh thừa nhận đã từng tham gia một cuộc do bị lệnh từ cấp trên.

"Lúc đó tôi rất sợ hãi" - Maytham nói - "Tôi chưa từng chứng kiến bất cứ thứ gì như vậy trong cuộc đời mình".

Cuộc đời Maytham giờ hết sức đen tối. Cô vợ đang mang thai của anh đã chạy trốn tới Dibis trước anh khoảng một tuần, và Maytham khó có thể sớm được gặp lại người vợ cùng đứa con chưa chào đời. Người anh trai của Maytham bị tiêu diệt trong một trận chiến, cha và em trai - những người cũng từng thề trung thành với IS - cũng mất tích.

Hồi kết của phiến quân IS?

Đại tá Pisthiwan Salahi, một quan chức tại trung tâm giam giữ, cho hay Maytham không chỉ là một chiến binh IS đơn thuần mà còn là một thành viên của biệt đội đánh bom cảm tử có tên "Những kẻ tử vì đạo". Nếu bị kết án tại tòa, bản án dành cho Maytham sẽ rất khủng khiếp, có khả năng là tù chung thân.

Giới chức người Kurd hiện đang rất vất vả khi phải tiếp nhận số lượng lớn chiến binh IS đầu hàng. Nhiều tù binh nói rằng họ được các thủ lĩnh chỉ thị tự giao nộp mình cho người Kurd - lực lượng vốn nổi tiếng nhân đạo vì bắt tù bình IS thay vì giết họ. Tuy nhiên, không ai hiểu rõ lý do vì sao mà các thủ lĩnh IS lại đưa ra chỉ thị đầu hàng như vậy.

Để xác nhận những kẻ phiến quân, giới chức tình báo người Kurd đã phải mày mò trên khắp các đoạn video ghi hình từ Hawija, như video có chiếu cảnh các tù binh người Kurd bị IS hành quyết, các vụ ném đá nơi công cộng, hay các vụ chặt đầu tù nhân của IS...

Lần lượt các chiến binh IS đầu hàng tại trại giam Dibis đều lần lượt đi vào phòng chờ để thẩm vấn, mỗi người đều kể lại một câu chuyện gần giống nhau.

"Tôi thề trung thành với IS vào tháng 1-2015 nhưng rời khỏi đó vào tháng 3 cùng năm" - Raad Abdullah Ahmad, tù binh 31 tuổi, nói - "Gia đình tôi đã từ bỏ tôi kể từ đó. Tôi đã rời khỏi hàng ngũ IS vì không thích những gì chúng làm đối với người dân".

Một tù bình khác, Hussein Jamal, 21 tuổi, cho hay anh gia nhập IS trong năm 2014 nhưng chỉ trong vòng có 45 ngày.

Cả hai tù binh đều nói rằng họ chắc chắn sẽ bị giết chết nếu rơi vào tay lực lượng Hashed al-Shaabi, nhưng người Kurd thì không làm như vậy. "Họ văn minh hơn chúng tôi. Họ hiểu rằng ai là người tốt và ai là người xấu", tù binh Ahmad nói.

Tù binh Maytham sau cuộc phỏng vấn được đưa trở lại khu vực phòng chờ. Khi được hỏi về gia đình, cựu chiến binh IS này nói rằng anh không thể biết lúc nào sẽ được gặp lại vợ mình và đứa con sắp chào đời.

Các sỹ quan người Kurd trong lúc dẫn giải Maytham đến phòng chờ không hề rời mắt khỏi người này đến một giây. "Chúng chỉ đang lên kế hoạch ẩn thân một thời gian để rồi thiết lập nên các chi nhanh ngầm chờ trỗi dậy", Đại tá Salahi nói.

"Đây là kết thúc thúc của IS" - Maytham nói - "Tôi tin rằng nếu các thủ lĩnh đã chỉ thị chúng tôi đầu hàng, điều đó thực sự có nghĩa là hồi kết".

Phần lớn những tù binh như Maytham đều thề với Chúa trời rằng tất cả những gì họ nói tại trung tâm giam giữ này đều là sự thật.