Chuyện không vặt

Nhiều nơi, trước cổng trường việc bán quà vặt được xem là rất bình thường

Nhộn nhịp hàng quà vặt
Trước mỗi cổng trường thường có vài hàng rong, bán các món quà mà học sinh yêu thích như: nem chua rán, xúc xích, chả viên, cóc dầm, xoài dầm, bánh kẹo, trà sữa Thái Lan các loại nước giải khát... với các mức giá từ 5 đến khoảng 20 nghìn đồng/món. Ở các cổng trường tiểu học thì chủ yếu là bim bim và các loại ô mai. “Mùa hè, tôi bán nước giải khát, cóc dầm, trà sữa, mùa đông thì bán nem chua, bánh khoai, xúc xích rán. Mùa nào cũng bán được ”- chị Hòa, chủ quán cạnh Trường Tiểu học Trung Quỳnh Mai (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) chia sẻ.

Có thể nói quà vặt phổ biến nhất trước các cổng trường là nem chua, xúc xích rán. Trên những chiếc xe lưu động là hàng trăm chiếc que xiên, một can dầu ăn với những túi nilong đựng thực phẩm không có bao bì, nhãn mác. Hiện nay, món ăn được chế biến với đủ chủng loại, đa dạng từ tôm, kẹo hồ lô đến chả mực và chả cá viên,… tất cả được rán ngập trong một thứ dầu khét lẹt đã ngả màu.

Người bán hàng vừa vơ đống que xiên cũ vứt xuống đất vừa chùi vội tay vào khăn để nhận tiền của khách, rồi lại dùng chính chiếc khăn đó lau những vệt dầu mỡ rơi vãi xung quanh bếp rán. Sau đó, tiếp tục thò tay bốc trực tiếp chả cá, xúc xích, chả mực,… cho vào chảo dầu. Dù tất cả đám học sinh quây quanh đều tận mắt chứng kiến những nhưng dường như không một học sinh nào mảy may quan tâm hay gợn lên chút lo lắng, băn khoăn về sự an toàn của món ăn mình đang ăn.

Phía cổng sau Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu (Hai Bà Trưng, Hà Nội) có đến vài quán thịt xiên. Bất kể thời tiết nóng hay lạnh, các em rất chuộng món thịt xiên nướng 5-6 nghìn đồng/xiên. Vì thế quán nào cũng kín đặc học sinh chờ mua. Thức ăn đường phố thì mất vệ sinh nhưng điều đáng nói, không chỉ các bạn học sinh mà nhiều bậc phụ huynh cũng tỏ ra thờ ơ với nguy cơ mất an toàn vệ sinh của thực phẩm bán dạo cổng trường. Dừng chân ở hàng bán nem chua rán gần cổng một trường tiểu học ở Hà Nội thấy không ít phụ huynh vô tư mua cho con những thức đồ rán hoặc nướng.

Chị Hà - một phụ huynh học sinh cho biết: “Quà vặt ngồi ngay cổng trường thì được cái tiện. Nhiều khi đón con, chúng mè nheo đòi ăn cái này cái kia, mua cho xong chứ không để ý nhiều đến chất lượng. Nghe người ta nói khá nhiều về nguy cơ của quà vặt cổng trường cũng thấy sợ nhưng trẻ con thích nhiều khi mình cũng tặc lưỡi cho qua”.

Cũng như chị Hà, nhiều người có thói quen dúi vào túi con một ít tiền lẻ để khi tan học trong lúc chờ đợi bố mẹ tới đón hoặc tan giữa ca học, con ăn tạm món gì đó cho đỡ đói, việc này đã khiến các em nhỏ mua phải đồ ăn mất an toàn vệ sinh. Hậu quả của các loại thực phẩm này có thể chưa phát tác ngay nhưng sẽ ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe, thậm chí là trí tuệ và sự phát triển của trẻ sau này. Một phụ huynh đã chia sẻ rằng chị cũng đã dặn con không mua quà vặt tạp nham ngoài cổng trường nhưng không hiểu vì sao thỉnh thoảng vẫn thấy vài gói ô mai hay thạch chẳng rõ nguồn gốc trong trong cặp.

Đe dọa sức khỏe học sinh
Các chuyên gia về thực phẩm cho biết, thực phẩm đường phố, trong đó có quà vặt cổng trường, gần như không kiểm soát được các loại hóa chất, phụ gia độc hại. Hiện có tới 70 đến 80% thực phẩm đường phố nhiễm khuẩn, trong đó có E.coli - loại vi khuẩn gây tiêu chảy, bệnh đường ruột và khuẩn gây tả. Ngoài ra, thức ăn đường phố thường sử dụng phẩm màu, hóa chất công nghiệp để tạo ra sản phẩm, đây là nguy cơ gây bệnh mãn tính lên gan, thận, thần kinh, gây ung thư.

Thực tế, chỉ nhìn bằng mắt thường, ai cũng thấy những đồ ăn chế biến trước cổng trường khó có thể bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Riêng việc sử dụng các loại dầu ăn không rõ nguồn gốc đã là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây hại đến sức khỏe - PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm - Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết. Các quán hàng rong thường dùng dầu đã qua sử dụng, thường có nhiều chất acrolein, chất này có thể gây hại cho gan, gây kích ứng niêm mạc dạ dày và là một trong những nguyên nhân gây ung thư.

Cũng theo PGS Thịnh, các loại bột dẻo, bột mì được sử dụng để sản xuất bim bim khi làm nóng ở nhiệt độ trên 120 độ sẽ tạo thành chất acrylamide, gây nguy cơ mắc ung thư cao. Chất tạo ngọt Sodium Cyclamate có trong bim bim là chất cấm, không được phép sử dụng trong chế biến thực phẩm, chất acrylamide phổ biến trong tất cả bim bim được cho là nguyên nhân gây ung thư thận, ung thư phổi, ung thư gan,… Mặt khác, các chất độc tích tụ lâu dài trong cơ thể sẽ làm xuất hiện nhiều bệnh lạ.

Theo phân tích của các chuyên gia thực phẩm, lượng dầu mỡ nhiều trong quy trình sản xuất bim bim là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường. Ngoài ra, trong bim bim còn có hàm lượng đường, muối nhân tạo dễ khiến trẻ bị mắc tiểu đường hoặc làm giảm insulin, hạn chế sự phát triển cơ thể của trẻ.

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam có khoảng 150.000 người mới mắc bệnh ung thư và trên 75.000 trường hợp tử vong do ung thư. GS.TS Nguyễn Chấn Hùng- chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam cho biết, việc sử dụng thực phẩm không an toàn dù chưa thể mắc bệnh ung thư ngay. Nhưng nếu dùng trong thời gian dài, tích lũy dần trong cơ thể con người thì nó sẽ gây bệnh. Đặc biệt, dầu rán trong quá trình đun nhiệt sẽ tạo ra chất rất độc hại, vì vậy người ta khuyến cáo dầu không nên dùng rán nhiều lần và rán ở nhiệt độ thấp chứ không nên rán ở nhiệt độ cao. Tất cả các món nướng, món rán đều có nguy cơ gây bệnh cho con người, khả năng gây ung thư rất cao.

Cô Nguyễn Thu Hảo - hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Văn Tám (Hà Nội) cũng tỏ ra lo ngại việc các em học sinh tiểu học thường ăn những món quà vặt không rõ nguồn gốc sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Theo cô Hảo, trong các cuộc họp phụ huynh, nhà trường thường đề nghị các bậc phụ huynh không nên cho các con tiền để tiêu vặt, hướng dẫn con mua hàng tại các căng-tin trong trường (nếu có). Đồng thời, bố mẹ cũng nên giải thích cho các con hiểu về nguyên nhân, tác hại và hậu quả của những đồ ăn vặt không rõ nguồn gốc xuất xứ để các con hiểu và hạn chế mua những thực phẩm này.

Lê Vân