Tìm giải pháp ‘gỡ khó’ cho giáo dục sau Đại học

Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực phát biểu tại hội nghị.

Theo báo cáo của các cơ sở giáo dục đại học, số lượng công trình nghiên cứu của các nghiên cứu sinh tuy nhiều nhưng chất lượng chưa cao. Trên phương diện hội nhập quốc tế về nghiên cứu khoa học, số lượng các công bố quốc tế của Việt Nam còn hạn chế, không đồng đều giữa các chuyên ngành. Lĩnh vực khoa học xã hội có rất ít công bố ra quốc tế.

Giáo sư, bác sĩ, Nhà giáo nhân dân, ông Tạ Thành Văn, Giảng viên trường Đại học Y Hà Nội cho rằng, đào tạo sau đại học của nước ta không gắn kết với nghiên cứu khoa học, kinh phí sau đào tạo đại học không gắn kết với kinh phí nghiên cứu khoa học và công nghệ”.

Các trường đại học không phải là cái nôi của khoa học và công nghệ. Điều này dẫn đến hệ quả là chất lượng đội ngũ các thạc sĩ, tiến sĩ thấp hơn nhiều so với mặt bằng so với các nước trong khu vực gây hâu quả xấu và lâu dài cho nền kinh tế nước nhà.

Cần xem xét lại chức năng, nhiệm vụ của Bộ Khoa học và Công nghệ. Kinh phí nghiên cứu của học viên sau Đại học phải tính đúng, tính đủ và phải chuyển về Bộ GD – ĐT và giao hàng năm cho các cơ sở đào tạo theo chỉ tiêu tuyển sinh.

“Cần thành lập Trung tâm quốc gia dự báo nguồn nhân lực quốc gia. Trung tâm này có chức năng khảo sát, theo dõi nhu cầu và sự biến động về nhân lực theo lĩnh vực ngành nghề, theo bậc đào tạo, theo chuyên ngành và theo địa dư vùng miền.

Trên cơ sở các số liệu hàng năm, nhà nước có chiến lược xây dựng, phân bố chỉ tiêu đào tạo nguồn nhân lực ở các trình độ khác nhau, cho mỗi chuyên ngành khác nhau mà mỗi vùng miền khác nhau”, ông Văn kiến nghị.

GS TSKH Nguyễn Xuân Hãn, Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội): Bậc đại học và sau đại học là bậc tự học. Muốn vậy phải có sách.

Nhớ những năm đầu hòa bình lập lại, tiến sĩ hầu như không có. Tại Đại học Tự nhiên Hà Nội, thầy giáo vừa cầm cuốn sách vừa dịch tiếng nước ngoài cho sinh viên nghe.

Thế mà, chúng ta vẫn có thế hệ các nhà khoa học tên tuổi, đóng góp nhiều cho sự nghiệp đấu tranh giữ nước và xây dựng nước nhà.

Quang cảnh hội nghị.

Lưu ý, vào năm 1975 số lượng tiến sĩ của cả nước mới có hơn 1000 người. Số lượng tiến sĩ hiện nay đã tăng 23 lần, sinh viên và thầy giáo đói sách triền miên.
Tuy nhiên, ông Hãn cũng đề nghị, cần chấm dứt việc hành chính hóa các cơ quan nghiên cứu và giảng dạy đã áp đặt vào đội ngũ trí thức hơn 30 năm qua ở nước ta.
GD – ĐT được Đảng, Nhà nước coi là quốc sách hàng đầu nhưng ai là người cao nhất của Đảng, Nhà nước chịu trách nhiệm trước dân tộc, tương lai của thế hệ trẻ về vấn đề này.

Chương trình là cốt lõi của việc học, sách giáo khoa là tài liệu pháp lý trong dạy và học. Tứ Thư Ngũ Kinh vào nước ra hơn 600 năm. Lúc đó làm gì có thầy, làm gì có trường nhưng khi Nhà nước tổ chức thi cử vẫn có người đỗ đạt cao.

Kể từ năm 1980 đến nay, nước ta chưa hề làm được chương trình sách giáo khoa theo chuẩn quốc tế và phù hợp với Việt Nam. Tiền đầu tư vào công việc này càng ngày càng nhiều song kết quả ngày càng sai, càng hỗn loạn.

Ở góc độ khác, GS. Nguyễn Ngọc Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàm lâm Khoa học Việt Nam khẳng định, thước đo của chất lượng đại học phải được kiểm định ở các cơ quan kiểm định đạt chuẩn quốc tế, tiến tới hệ thống bằng cấp được công nhận tương đương.

Hiện nay, Singapore là một quốc gia có nhiều bước tiến nhảy vọt trong khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, vươn lên từ một nước đang phát triển.

Chúng ta hãy xem cách thức đầu tư của họ và thực thi các định hướng một cách nghiêm ngặt và xuất sắc tới mức nào. Sinh viên được chú trọng đào tạo kỹ năng thực tế theo yêu cầu xã hội và sau khi ra trường họ biết cách khởi nghiệp.

“Không nên tập trung phát triển về số lượng mà phải lấy chất lượng là chính. Việc hàng chục ngàn học viên mỗi năm được “ra lò” với sự đào tạo dễ dãi, tràn lan với “bằng thật và chất lượng giả” rất đáng báo động. Chỉ cần nhìn vào một Viện nghiên cứu, hàng năm “sản xuất” ra hàng loạt tiến sĩ với một số đề tài ngây ngô và quá non nớt thì thử hỏi chất lượng tiến sĩ như thế nào”, ông Minh băn khoăn.

Tiếp thu các ý kiến phát biểu của đại biểu, bà Phạm Thị Trân Châu, Chủ nhiệm HĐTV về Khoa học – Giáo dục và Môi trường cho rằng, những ý kiến này sẽ được tổng hợp gửi Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Bên cạnh đó, chúng ta phải có chế độ, chính sách phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng tài năng để mang lại lợi ích cho xã hội để những Nghị quyết, đề án ở cấp Trung ương, cấp thành phố phải được cấp dưới nghiêm chỉnh chấp hành.

Thay mặt Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực cho biết, việc thực hiện quy chế phản biện về đào tạo sau đại học và bồi dưỡng nhân tài đang được dư luận xã hội quan tâm.

HĐTV Khoa học – Giáo dục và Môi trường đã kịp thời tổ chức hội nghị phản biện là việc làm cần thiết. Qua hội nghị này, những ý kiến của các đại biểu sẽ được Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam tiếp thu và hoàn chỉnh. Với những vấn đề chưa hợp lý, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam sẽ có ý kiến đối với các cơ quan chức năng.

Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực mong rằng, các thành viên HĐTV, các nhà khoa học, các Giáo sư, tiến sĩ sẽ tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm và kinh nghiệm thực tế của mình để đóng góp cho sự nghiệp giáo dục của nước nhà.

Tuệ Phương