Cồng chiêng và lễ hội dân gian Tây Nguyên

Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên trải dài trên 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng.

1. Cách đây ít lâu, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã giao UBND tỉnh Gia Lai chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các cơ quan liên quan tổ chức Festival văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên năm 2018. Thủ tướng yêu cầu UBND tỉnh Gia Lai chủ động sử dụng các nguồn kinh phí xã hội hóa và hỗ trợ một phần từ ngân sách địa phương để thực hiện theo quy định; bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm.

Tính đến thời điểm này, công tác chuẩn bị cho chức Festival văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên năm 2018 đã được lên kế hoạch cụ thể, và nhiều hạng mục công việc đã hoàn thành.

Theo đó, Festival cồng chiêng Tây Nguyên năm nay có chủ đề “Cồng chiêng và lễ hội dân gian Tây Nguyên”, dự kiến sẽ có khoảng 25.000 - 30.000 khách tham quan, cùng hơn 300 khách mời là đại diện các cơ quan, bộ, ngành Trung ương, đại diện UNESCO tại Việt Nam, đại sứ quán, tổng lãnh sự một số nước... Đặc biệt, hơn 1.200 nghệ nhân, diễn viên quần chúng đến từ 5 tỉnh Tây Nguyên sẽ tham gia các hoạt động Festival cồng chiêng Tây Nguyên.

Lễ khai mạc Festival dự kiến diễn ra tại Quảng trường Đại Đoàn Kết, thành phố Pleiku. Các hoạt động tại Festival cồng chiêng Tây Nguyên lần này gồm: Lễ hội đường phố; Ngày văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; phục dựng nghi lễ, lễ hội truyền thống các dân tộc như “Lễ cúng cơn mưa đầu mùa của người Ê Đê”, “Lễ mừng lúa mới”, “Lễ mừng nhà Rông mới”; Trình diễn nghệ thuật chỉnh chiêng; Trình diễn nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian, đan lát, dệt thổ cẩm; Diễn xướng sử thi, hát dân ca; Triển lãm ảnh về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; Hội thảo bảo tồn và phát huy giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.

Đặc biệt, trong thời gian diễn ra Festival cồng chiêng Tây Nguyên, tỉnh Gia Lai cũng kết hợp tổ chức Lễ hội Hoa dã quỳ - Núi lửa Chư Đang Ya từ ngày 10-13/11, với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc. Tại đây, du khách sẽ được hòa mình vào bạt ngàn sắc vàng của loài hoa dã quỳ - biểu tượng sức mạnh trường tồn của các dân tộc Tây Nguyên trải dài miên man trên các triền núi.

Bên cạnh đó, tỉnh Gia Lai cũng tổ chức Lễ khánh thành Quốc môn tại Cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh, huyện Đức Cơ vào ngày 9/11; chương trình Cà phê đường phố từ ngày 8-11/11 diễn ra trên các tuyến phố chính thành phố Pleiku; chương trình ẩm thực Tây Nguyên và ẩm thực 3 miền từ ngày 9-11/11 kết hợp vinh danh, giới thiệu đặc sản địa phương như phở khô, bò một nắng, mật ong rừng, tiêu Chư Sê, gạo Phú Thiện…

Trình diễn cồng chiêng Tây nguyên.

2. Cồng chiêng không chỉ là hoạt động văn hóa, mà còn mang ý nghĩa tâm linh rất lớn đối với đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại vào ngày 15/11/2005. Sau Nhã nhạc cung đình Huế, đây là di sản thứ hai của Việt Nam được nhận danh hiệu.

Theo ông Phan Xuân Vũ- Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai: Để chuẩn bị cho Festival năm nay, ngay từ năm 2017, tỉnh Gia Lai đã chuẩn tiến hành những bước chuẩn bị. “Trong Festival lần này, chúng tôi đặc biệt quan tâm đến lễ hội dân gian, tức là yếu tố cộng đồng và yếu tố dân gian. Chính vì vậy, các hoạt động của Festival hướng tới người dân, hướng tới cộng đồng - những chủ nhân của không gian văn hóa cồng chiêng”- ông Phan Xuân Vũ nói, và cho biết thêm: “Trong năm 2017 và năm 2018, tất cả các huyện thị xã thành phố đều tổ chức lễ hội cồng chiêng. Việc tổ chức lễ hội cồng chiêng ở cấp huyện, cấp xã, tới các thôn làng nhằm chuẩn bị lực lượng để tham gia Festival Văn hóa cồng chiêng 2018”.

Bên cạnh đó, để duy trì, phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Gia Lai đã triển khai đến 100% các trường nội trú trên địa bàn có chương trình giảng dạy và hoạt động ngoại khóa về chỉnh chiêng, đánh cồng chiêng.

Cũng theo ông Vũ, cồng chiêng đúng nghĩa phải được sống trong không gian của nó là ở làng, núi đồi, nhà Rông, nghi lễ tín ngưỡng… Muốn bảo tồn được cồng chiêng phải bảo tồn tất cả giá trị văn hóa lâu đời của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên.

Việc tổ chức Festival cồng chiêng Tây Nguyên cũng là hoạt động thiết thực góp phần quan trọng nhằm bảo tồn, phục hồi giá trị không gian văn hóa cồng chiêng của các dân tộc tỉnh Tây Nguyên. Đây cũng là dịp để quảng bá hình ảnh Gia Lai đến bạn bè trong nước và quốc tế, mở rộng cơ hội đón nhận đầu tư, phát triển; đồng thời góp phần tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc trong tỉnh, khu vực và cả nước giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Đinh Liêng