Không dễ với BOT đường thủy
Là nhu cầu cấp bách của không ít địa phương, tuy nhiên việc cải tạo, nạo vét, xây dựng các tuyến luồng lạch, sông kênh để tạo điều kiện cho phương tiện đường thủy lưu thông qua việc thu phí BOT lại không hề dễ dàng, thậm chí là bất khả thi.
Điển hình là dự án BOT đường thủy đầu tiên nằm trên tuyến sông Sài Gòn đoạn từ Quận 12 (TPHCM) lên khu Bến Súc (Bình Dương) đã vấp phải nhiều rào cản pháp lý cũng như những băn khoăn trong dư luận. Có một thực tế, dù hầu hết các tuyến đường thủy hiện nay đều là sông ngòi tự nhiên sẵn có thì để lưu thông thuận tiện, chính quyền vẫn thường xuyên phải chi các khoản tiền lớn để nạo vét, duy trì hay xây dựng các công trình chống sạt lở ở hai bên bờ.
Như khu vực sông Sài Gòn đoạn qua địa phận Cần Giờ, Nhà Bè cách đây hơn 2 năm, TPHCM đã phải chi khoảng 300 tỷ đồng để nạo vét, duy tu các công trình như phao, tiêu, biển báo, tín hiệu đèn trên sông. Vì vậy, các phương tiện đường thủy muốn sử dụng các tuyến luồng lạch này để di chuyển thuận lợi phải bỏ tiền thông qua các dự án là điều rất bình thường, bởi nguồn ngân sách địa phương không thể nào “gánh” mãi chi phí sửa chữa này được.
Đặc biệt khi mà các phương tiện vận tải đường thủy ngoài việc gia tăng về số lượng thì kích thước, tải trọng cũng gia tăng. Các ghe tàu hàng ngàn tấn di chuyển trên sông đang ngày một phổ biến khiến cho nhu cầu phải cải tạo, nạo vét, duy tu…đường thủy ngày càng tăng theo. Nó không chỉ giúp các phương tiện đường thủy đi lại dễ dàng, không phải dựa vào sự lên xuống của mực nước tự nhiên mà tránh các tai nạn tiềm ẩn khác. Tuy nhiên, khi thực hiện các dự án cải tạo, nâng cấp luồng lạch đường thủy thường nảy sinh nhiều bất cập và khó khăn hơn so với đường bộ. Đặc biệt, nhiều dự án còn liên quan tới các phương tiện đường bộ, đường sắt.
Thực tế, việc cải tạo luồng lạch của các dự án BOT đường thủy thường tồn tại các “nút thắt”, đó là các dự án này lại vướng vào các công trình liên quan tới đường bộ, đường sắt. Điển hình như dự án BOT đường thủy Bình Lợi trên khu vực sông Sài Gòn. Hầu hết số tiền của dự án này được dùng để xây mới cầu đường sắt bắc qua sông Sài Gòn. Trong khi các phương tiện đường thủy không sử dụng cầu đường sắt này thì lại phải đóng tiền thông qua thu phí BOT khiến nhiều người rất băn khoăn. Ngoài ra, một số dự án BOT đường thủy khác đang chuẩn bị hình thành cũng bị vướng với hạng mục cải tạo bờ đê (dành cho phương tiện đường bộ di chuyển) bên cạnh việc cải tạo tuyến luồng lạch. Ngay cả các chủ đầu tư cũng đắn đó, cân nhắc khi đầu tư vào các dự án đường thủy như vậy, dù đó đều là các dự án cấp bách, cần thiết.