Chống dịch tả lợn như chống giặc

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị trực tuyến triển khai các giải pháp cấp bách khống chế bệnh dịch tả lợn châu Phi. Ảnh: VGP.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), từ ngày 1/2 - 3/3/2019, dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại 202 hộ, 64 thôn, 33 xã, 14 huyện của 7 tỉnh, thành phố (Hưng Yên, Thái Bình, Hải Phòng, Thanh Hóa, Hà Nội, Hà Nam và Hải Dương). Tổng số lợn bị mắc bệnh và tiêu hủy là 4.231 con, với tổng trọng lượng tiêu hủy hơn 297 tấn. Nguy cơ bệnh dịch tả lợn châu Phi lây lan nhanh, ở phạm vi rộng và làm ảnh hưởng lớn đến phát triển chăn nuôi, an sinh xã hội và môi trường là rất lớn.

Theo Bộ Nông nghiệp, dịch này có nguy cơ lan truyền nhanh là bởi, bệnh dịch tả lợn châu Phi không lây nhiễm và gây bệnh ở người nên nhiều người chăn nuôi lợn vì lợi ích kinh tế trước mắt và vì giá lợn hơi các tháng cuối năm 2018 cao nên đã không khai báo khi có dịch bệnh. Nhiều người cố tình gọi thương lái để bán, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ lợn chết, lợn bệnh, lợn không rõ nguồn gốc làm cho dịch bệnh lây lan, khó kiểm soát.

Theo nghiên cứu dịch tễ của 68 ổ dịch đã chỉ ra rằng 3 nguyên nhân chính làm bệnh dịch tả lợn châu Phi lây lan, bao gồm: 46% là do phương tiện vận chuyển và do con người không thực hiện vệ sinh, phun thuốc khử trùng tiêu độc; 34% là do sử dụng thức ăn thừa và 19% là do vận chuyển lợn sống và các sản phẩm của lợn giữa các vùng.

Về tồn tại, bất cập trong công tác phòng chống dịch, theo Bộ NN&PTNT, giá hỗ trợ cho hộ chăn nuôi có lợn buộc phải tiêu hủy theo quy định hiện nay là 38.000 đồng/kg lợn hơi, thấp hơn so với giá thị trường; nhiều nơi chỉ hỗ trợ khoảng 27.000 đồng/kg; thời gian hỗ trợ kéo dài nhiều tháng; thủ tục hỗ trợ vướng vì quy định người chăn nuôi phải đăng ký và có xác nhận của chính quyền, nhưng thực tế các nội dung này không khả thi vì hiện cả nước có hàng triệu hộ chăn nuôi lợn đan xen trong các khu dân cư và hầu hết các hộ chăn nuôi không khai báo, đăng ký khi nuôi lợn. Thủ tục hỗ trợ mất nhiều thời gian, người dân bán chạy lợn bệnh, lợn nghi bệnh, không báo cho chính quyền và cơ quan thú y. Nhiều địa phương không bố trí kinh phí trả thù lao hoặc có bố trí nhưng mức trả rất thấp so với chi phí thực tế, dẫn đến tình trạng ngại hoặc không tham gia triển khai các hoạt động phòng, chống, nhất là khi cần phải thực hiện trong thời gian dài.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao đổi với Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng. Ảnh VGP.

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các cấp, các ngành phải cùng sắn tay chống dịch như chống giặc bởi vì đặc điểm nuôi ở Việt Nam rất khác so với các nước. Việt Nam nuôi nhỏ lẻ nhiều, nên khó ngăn chặn nếu không có giải pháp đồng bộ, cá biệt. Phải kịp thời dập dịch bởi dịch bệnh này lây lan nhanh sẽ ảnh hưởng đến đời sống, môi trường an sinh xã hội nếu không có cách làm đúng.

Theo Thủ tướng, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 04/CT-TTg 2019, ngày 20/2 để ngăn dịch và yêu cầu hệ thống chính trị, các cấp ngành, người dân nghiêm túc thực hiện chỉ thị 04 để khống chế dịch có hiệu quả. “Chủ tịch sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, Thủ tướng về kết quả chống dịch tại địa phương mình quản lý”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Với các tỉnh chưa có dịch càng có biện pháp mạnh mẽ hơn, các Bộ, ngành theo chức năng của mình phải “xắn tay áo vào cuộc”, có biện pháp hướng dẫn hành động kịp thời. Chẳng hạn, Bộ Thông tin và Truyền thông phải tuyên truyền đúng cách để nhân dân không quá lo lắng với dịch bệnh, không quay lưng với tiêu thụ lợn. Vì hủy nuôi ảnh hưởng lớn đến một bộ phận nhân dân. Hay Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo không vận chuyển lợn đường dài. Nếu địa phương không thực hiện nghiêm phải có cách kiểm tra xử lý địa phương đó.

Điều mà Thủ tướng trăn trở nhất tại hội nghị này là các bộ ngành chức năng phải rà soát lại và trả lời câu hỏi vì sao dịch bùng phát, có nguy cơ lan rộng dù chúng ta chủ động. Vậy nguyên nhân thực sự ở đâu? Do vận chuyển tiêu thụ hay tiêu hủy? Có hiện tượng dân che dấu dịch không, giải pháp thế nào? Vì sao có hiện tượng thương lái gia tăng vận chuyển lợn từ Bắc vào Nam? Liệu quy định mức hỗ trợ phù hợp chưa, nếu chưa đưa giải pháp thế nào? Thủ tướng đồng ý với giải pháp của ngành nông nghiệp đưa ra đó là, thanh toán người dân 80% với lợn dịch so với giá thị trường.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường phát biểu tại hội nghị. Ảnh: VGP.

Về nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu kinh phí nên giao cho địa phương, cụ thể là Chủ tịch tỉnh toàn quyền quyết định. Phải công khai minh bạch, chống tiêu cực, giám sát thực hiện thế nào đảm bảo chính xác đúng đối tượng, không lãng phí, với nhiệm vụ này, Thủ tướng nhấn mạnh rằng “vai trò giám sát của MTTQ các cấp là rất lớn”.

Một nhiệm vụ quan trọng nữa được người đứng đầu Chính phủ đề cập đến đó là vừa tuyên truyền, không nên hoang mang, nhưng yêu cầu người nuôi cam kết 5 không. “Không giấu dịch; Không mua bán, vận chuyển lợn bệnh, lợn chết; Không giết mổ, tiêu thụ thịt lợn bệnh, lợn chết; Không vứt lợn chết ra môi trường; Không sử dụng thức ăn dư thừa chưa qua xử lý nhiệt”. Thủ tướng cũng đề nghị các cấp, các ngành cùng bàn giải pháp ngay trong hôm nay các địa phương phải có biện pháp chặn cửa vào ra của địa phương để chặn dịch.

Nguyên Khánh