Làm khó cho nước mắm truyền thống

Dư luận cho rằng, việc đưa ra một bộ tiêu chuẩn để áp cho cả hai loại hình là nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp vốn có phương thức sản xuất khác nhau là điều không tưởng và bất khả thi khi triển khai trong thực tiễn.

Một cơ sở chế biến nước mắm Phú Quốc.

Cụ thể, trong Dự thảo TCVN về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm có quy định, doanh nghiệp, hộ cá thể khi sản xuất nước mắm phải thực hiện việc kiểm soát dư lượng các loại thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, tồn dư kháng sinh... để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Vâng, lý do dẫn đến quy định trên quả là rất hay và rất thuyết phục. Song, vấn đề ở chỗ quy định trên chỉ có thể áp dụng được với loại nước mắm công nghiệp được pha chế từ hóa chất, còn nước mắm truyền thống được làm từ nguyên liệu cá tự nhiên thì làm gì có kháng sinh hay thuốc bảo vệ thực vật để mà kiểm soát?

Đó chính là lý do mà hầu hết các doanh nghiệp, hộ cá thể sản xuất nước mắm truyền thống phản ứng dữ dội, đồng thời cùng ký tên kiến nghị cơ quan có thẩm quyền bãi bỏ Dự thảo TCVN về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm. Ngoài việc nước mắm truyền thống không được sản xuất từ nguyên liệu nuôi nhốt, không phải pha chế bằng hóa chất thì không thể có chuyện dư lượng thuốc thú y, tồn dư kháng sinh, còn việc xét nghiệm các chỉ số nói trên cũng là vượt quá khả năng của các doanh nghiệp, hộ cá thể, hay cá nhân sản xuất nước mắm truyền thống.

Nếu quy định kiểm soát dư lượng thuốc thú y, bảo vệ thực vật... là bắt buộc thì chính là thêm một giấy phép con mà mỗi doanh nghiệp, hộ cá thể sản xuất nước mắm truyền thống phải “gõ cửa” cơ quan có thẩm quyền để xin về, ngõ hầu không bị phạt hành chính do vi phạm, không bị cơ quan quản lý nhà nước tịch thu, thậm chí là không thể tiêu thụ vì “không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm”. Như vậy há chẳng phải Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản đang làm khó cho ngành sản xuất nước mắm truyền thống đó sao?

Còn nếu theo giải thích của Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản, bộ TCVN về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm chỉ mang tính tham khảo chứ không bắt buộc thực hiện như các bộ quy chuẩn, thì thực sự là cơ quan này đã làm một việc dư thừa không cần thiết. Một TCVN đầu tư nghiên cứu, soạn thảo công phu rồi không để làm gì thì liệu có cần thiết?

Tạm thời bỏ qua chưa bàn đến thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, chỉ bàn về nội dung Dự thảo TCVN về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm thôi cũng đã thấy không ổn và rất khó khả thi khi triển khai trong thực tế. Theo các chuyên gia về an toàn thực phẩm thì việc “gom” 2 loại hình sản xuất hoàn toàn khác nhau (nước mắm truyền thống sản xuất bằng nguyên liệu tự nhiên và nước mắm công nghiệp pha chế từ hóa chất) để đưa vào chung một bộ TCVN là hoàn toàn bất hợp lý.

Nếu đánh đồng nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp bằng việc quy định kiểm soát các chỉ số... công nghiệp, thì nước mắm truyền thống bao đời nay của các gia đình, địa phương sẽ bị mai một. Các chuyên gia khuyến cáo ngành NNPTNT cần phân định rạch ròi giữa nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp để đưa ra 2 bộ TCVN cho hai ngành sản xuất có đặc thù riêng. Kiến nghị trên là hoàn toàn hợp lý, bởi không thể áp chỉ tiêu công nghiệp cho sản xuất tự nhiên được.

Hay như quy định về hàm lượng histamine, độ tươi của cá khi đưa vào sản xuất... cũng là những quy định cảm tính. Hiện có tới hàng nghìn doanh nghiệp, hộ cá thể sản xuất nước mắm truyền thống ở nhiều địa phương, làm sao để các cơ quan quản lý nhà nước có thể kiểm soát đầu vào một cách thủ công như vậy được? Cứ cho là phân cấp việc quản lý đó cho Sở NNPTNT, thậm chí là tới cấp Phòng NNPTNT địa phương đi nữa, thì cũng cần phải có bao nhiêu cán bộ ăn lương để rồi túc trực tại các doanh nghiệp, hộ cá thể sản xuất nước mắm truyền thống chỉ để xem nguyên liệu đầu vào là cá có còn tươi hay không?

Còn khá nhiều nội dung bất cập tại Dự thảo TCVN về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm do Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản đưa ra, khiến các doanh nghiệp, hộ cá thể sản xuất nước mắm truyền thống tỏ ra khá bức xúc. Song, mới chỉ đơn cử một vài khoản, qua phân tích như trên cũng đã thấy sự bất hợp lý, rất khó triển khai trong thực tế. Cơ quan soạn thảo cần lắng nghe ý kiến của các đối tượng bị điều chỉnh khi tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Lê Anh Đức