Nỗ lực làm sạch sông Tô Lịch

Thả thiết bị làm sạch bằng công nghệ Nhật Bản xuống sông Tô Lịch.

Kỳ vọng công nghệ mới

Theo đó, các hộp thiết bị đặt chìm dưới nước sẽ tạo ra dòng khí nano khuếch tán vào dòng nước, kích thích các vi sinh vật hoạt động, từ đó giải phóng oxy, xử lý bùn thải, tạo nên môi trường trong lành hơn.

Cũng theo TS Tadashi Yamamura, công nghệ Nano - Bioreactor của Nhật Bản phân hủy hoàn toàn lớp bùn ở tầng đáy mà không cần nạo vét cơ học, sẽ xử lý căn cơ và triệt để nguồn gây ô nhiễm tạo ra mùi hôi thối của sông Tô Lịch. Phía Nhật Bản mang thiết bị có tốc độ xử lý siêu nhanh đặt dưới lòng sông Tô Lịch. Với công suất xử lý cực lớn lên tới 1.350.000m3/ngày đêm mà không cần phải sử dụng một mét vuông đất nào để xây dựng nhà máy, toàn bộ nước thải ra sông Tô Lịch sẽ được xử lý trong ngày mà không còn ô nhiễm nữa. Ngoài ra, công nghệ này sử dụng vật liệu thiên nhiên được làm từ đá núi lửa, không tan trong nước và tồn tại mãi ở khu vực xử lý…

Ông Nghiêm Vũ Khải - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam nói, công nghệ Nano-Bioreactor đã được sử dụng thành công tại một hồ ở TP Hải Phòng. Việc áp dụng công nghệ này để thí điểm xử lý một đoạn sông Tô Lịch sẽ mở đầu cho chuỗi hoạt động làm sạch các dòng sông, hồ của thủ đô và có thể lan tỏa ra địa phương khác. Dẫu thế, ông Khải nhấn mạnh, mặc dù đây là một công nghệ hiện đại, nhưng không phải bảo bối giúp môi trường sạch sẽ mãi được. Do vậy, chúng ta phải tiếp cận đến giải pháp tổng thể về xử lý rác thải và nước thải từ nguồn.

Về vấn đề này, nhiều chuyên gia cũng có chung phân tích, việc xử lý nước ở những con sông ô nhiễm nặng như Tô Lịch thường gặp nhiều khó khăn. Có thể dùng phương pháp cơ học hoặc hoá học để loại chất bẩn ra khỏi nước. Điều mà nhiều nhà khoa học vẫn gặp khó khăn từ trước đến nay là vấn đề lắng cặn sau khi xử lý nước. Thông thường khoảng 100 m3 nước thải có khoảng 0,5 m3 cặn. Sản phẩm lắng cặn này có thể là chất trơ hoặc là một lớp bùn đáy với nhiều chất độc hại như: Phốt pho, Nitơ, kim loại nặng... rất khó xử lý, thậm chí gây ô nhiễm ngược lại môi trường. Vì vậy nhiều công trình dự án trước đó vẫn chưa đạt hiệu quả.

Băn khoăn nước xả thải

Theo ước tính của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, mỗi ngày 150.000 m3 nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý xả xuống sông Tô Lịch. Ngoài ra, hạ lưu sông còn phải tiếp nhận nước thải của các cơ sở sản xuất công nghiệp ở Vĩnh Tuy, Mai Động, Văn Điển…

Về dự án này, các chuyên gia bày tỏ tin tưởng vào công nghệ Nano Bioreactor, nhưng đi cùng với nó là việc phải có hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt 2 bên sông Tô Lịch và có nhà máy xử lý. Theo PGS.TS Phạm Hoàng Hải - Viện trưởng Viện Môi trường và Phát triển bền vững, công nghệ mà phía Nhật đem đến có thể thành công trong xử lý được mùi hôi của sông Tô Lịch, nhưng để khẳng định được công nghệ này có thành công hay không sẽ cần nhiều thời gian. Còn PGS.TS Trần Hồng Côn (nguyên giảng viên Khoa Hóa, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên- ĐHQG Hà Nội) nhận định giải pháp này của Nhật có thể mang lại hiệu quả, nhưng sẽ không bền vững và nếu áp dụng thường xuyên sẽ rất tốn kém.

Nhiều băn khoăn từ người dân cũng đang được đặt ra rằng, ý tưởng và phương pháp xử lý là xuất sắc. Tuy vậy, thực hiện ở sông Tô Lịch nơi dòng nước thải bẩn từ đầu nguồn cứ liên tục, không kiểm soát được thì không có ý nghĩa gì. Để giải quyết, phải hoàn thành hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt của người dân cũng như các cơ quan, đơn vị dọc theo sông để xử lý tập trung, thì mới mong sông Tô Lịch sạch được. Vấn đề đặt ra hiện nay là sẽ làm sạch được bao lâu, khi mà các đầu cống nước thải sinh hoạt vẫn đổ trực tiếp ra sông? Có thể đoạn đó sạch nhưng các đoạn khác bẩn lại xâm lấn... Do đó, muốn dòng sông Tô Lịch sạch phải xử lý từ nguồn gốc ô nhiễm khởi đi, từ ý thức của mỗi người không ném rác bừa bãi, rồi đến hệ thống cống rãnh, và cuối cùng mới đến xử lý dòng sông.

Với người Hà Nội, Tô Lịch từng có một quá khứ huy hoàng, là con sông đẹp và thơ mộng bậc nhất chảy giữa kinh thành Thăng Long. Sông Tô Lịch từng là một nhánh nhỏ của sông Hồng, thông thủy với hồ Tây. Năm 1889 người Pháp lấp một phần sông Tô Lịch để quy hoạch lại phố phường. Sông Tô Lịch ngày nay có chiều dài khoảng 14 km, bắt đầu từ phường Nghĩa Đô (Cầu Giấy) chảy về phía nam thành phố và ra sông Nhuệ đoạn xã Hữu Hòa (Thanh Trì). Toàn tuyến sông có hơn 200 cửa xả nước thải.

An Thái