Bổn phận của người Cộng sản: Nói sự thật với quần chúng

Tượng Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ tại Khu Lưu niệm ở Phù Khê, Từ Sơn, Bắc Ninh.

Đồng chí Nguyễn Văn Cừ ra đời trong một gia đình nhà Nho giàu truyền thống khoa bảng trên đất Kinh Bắc, hậu duệ của danh nhân Nguyễn Trãi. Năm 15 tuổi, đồng chí đã thi đỗ sơ học Pháp -Việt tại trường Kiêm bị thị xã Bắc Ninh và được nhận vào học trường Bưởi. Ở thời điểm đó, trường Bưởi là một trong những cơ sở đầu tiên ở Việt Nam của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Vốn được giáo dục chu đáo trong tinh thần yêu nước thương nòi của gia tộc, lại được trưởng thành trong một môi trường học đường như thế, đồng chí đã sớm bước vào con đường đi làm cách mạng vô sản và trở thành đảng viên Cộng sản từ năm 17 tuổi. Lửa thử vàng, gian nan thử sức, trong cuộc đấu tranh một mất một còn chống lại chủ nghĩa thực dân xâm lược, Nguyễn Văn Cừ đã mau chóng trưởng thành về mọi mặt. Tầm tư duy của nhà cách mạng học rộng trong cả trường đời lẫn sách vở và rất bám sát thực tế công nông đã tạo nên uy tín rất cao của Nguyễn Văn Cừ trong hàng ngũ những người Cộng sản Việt Nam lúc đó. Và chính vì thế nên năm 26 tuổi, đồng chí đã được bầu làm Tổng Bí thư Đảng. Trên cương vị này, cho tới lúc phải hy sinh ngày 28-2-1941, đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã có những đóng góp quyết định trong việc vạch ra chiến thuật và chiến lược của Cách mạng Việt Nam trong một giai đoạn “nước sôi lửa bỏng” của lịch sử, đưa phong trào đấu tranh của dân tộc lên một tầm cao mới. Ngắn ngủi nhưng vẻ vang, luôn coi hoạt động cách mạng là để cứu nhân độ thế, cuộc đời của đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã để lại cho chúng ta hôm nay “một tấm gương vĩ đại về đạo đức cách mạng, về lòng tin mãnh liệt ở lý tưởng, lòng yêu thương quý mến giai cấp công nhân và nhân dân lao động, sống trong sạch, chan hòa cùng nhân dân, vì nhân dân” (lời đồng chí nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu trong bài viết nhân kỷ niệm 90 năm ngày sinh của đồng chí Nguyễn Văn Cừ).

Là nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng trong một giai đoạn cực kỳ phức tạp và gian khó, đồng chí Nguyễn Văn Cừ cũng đã sớm hiểu rõ được tầm quan trọng của công tác phê bình và tự phê bình trong xây dựng đội ngũ cách mạng. Với bút danh Trí Cường, năm 1939, đồng chí đã cho ra mắt cuốn “Tự chỉ trích” để làm sáng tỏ hơn những vấn đề cần bàn bạc xung quanh công tác này. Đó là khi các ứng cử viên Cộng sản và Dân chủ thuộc nhóm Dân chúng đã không giành được thắng lợi trong cuộc bầu cử vào Hội đồng Quản hạt ở Nam Kỳ. Trong nội bộ Đảng và cả quần chúng nữa đã nảy sinh những cách đánh giá khác nhau về những nguyên nhân dẫn tới sự kiện không vui này. Chính vì thế nên trong “Tự chỉ trích”, đồng chí đã chủ động đứng ra phân tích rất rành rẽ và đầy sức thuyết phục về những nguyên tắc phê bình và tự phê bình trong Đảng. Đồng chí đã nhấn mạnh rằng: muốn nói gì thì nói, mỗi một đảng viên cần phải đinh ninh nguyên tắc “đối với uy tín của Đảng, thì danh dự cá nhân mình không có nghĩa lý gì, hay nói đúng ra không có nữa, vì một người đảng viên Cộng sản chỉ biết lấy uy tín, lấy danh dự chung của toàn Đảng làm danh dự của mình thôi”. Đồng chí cũng nhấn mạnh, có thể chỉ trích Đảng, “nhưng bao giờ sự chỉ trích cũng là tự chỉ trích bônsơvích, nghĩa là để huấn luyện quần chúng và giúp đảng viên tự huấn luyện, để làm tăng uy tín và ảnh hưởng của Đảng, để cho Đảng được càng thống nhất và củng cố, để đưa phong trào phát triển lên, đưa cách mạng tới thắng lợi; chớ không đặt cá nhân mình lên trên Đảng, đem ý kiến riêng – cho dù đúng - đối chọi với Đảng, vin vào một vài khuyết điểm mà mạt sát Đảng, phá hoại ảnh hưởng của Đảng, gieo mối hoài nghi lộn xộn trong quần chúng, gây mầm bè phái chia rẽ đội ngũ Đảng... Phê bình Đảng là để thống nhất tư tưởng, để rèn luyện mình, để đề cao uy tín và ảnh hưởng của Đảng nhằm làm cho Đảng ngày càng mạnh và cách mạng ngày càng phát triển. Muốn vậy trong phê bình phải nắm vững mục đích xây dựng Đảng, xây dựng đồng chí mình, không được đả kích hoặc cường điệu những sai lầm khuyết điểm của đồng chí mình”.

Đồng chí Nguyễn Văn Cừ đánh giá rất cao thái độ công khai của người Cộng sản chân chính trong mọi hoạt động cách mạng của mình: “Công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những nhầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng, mà là làm cho Đảng được thống nhất, mạnh mẽ. Làm như thế không sợ địch nhân lợi dụng, chửi rủa vu cáo cho Đảng, không sợ “nối giáo cho giặc”. Trái lại, nếu “đóng kín cửa bảo nhau”, giữ cái vỏ thống nhất bề ngoài mà bề trong thì hổ lốn một cục, đầy rẫy bọn hoạt đầu, đó mới chính là để cho quân thù chửi rủa; hơn nữa, đó tỏ ra không phải là một đảng tiền phong cách mạng, mà là... một đảng hoạt đầu cải lương”.

Người Cộng sản chân chính không bao giờ che giấu những “gót chân Asin” của mình với vẻ như là không có chúng. Trái lại, người cộng sản trong mọi giai đoạn phát triển của cách mạng Việt Nam sẵn sàng nhìn thẳng vào sự thật, thấy rõ mọi mặt mạnh yếu để phát huy (những cái mạnh) hay khắc phục (những cái yếu) để đưa phong trào đấu tranh cho một tương lai tốt đẹp hơn của cả dân tộc không ngừng phát triển. Chính thái độ trung thực và anh minh này đã giúp cho những người Cộng sản thu hút được nhân tâm và được quần chúng tín nhiệm với vai trò lãnh đạo “mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam”. Trong “Tự chỉ trích”, đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã nói rất thẳng thắn về sự cần thiết của việc công khai sự thật trong lãnh đạo cách mạng của những người Cộng sản. Trên quan điểm “người Cộng sản là chiến sĩ thực tế chứ không phải bọn chính trị cận thị... Người cộng sản có bổn phận nói sự thật với quần chúng, dẫn đường cho quần chúng chớ không phải theo đuôi họ hay phỉnh họ. Những chủ trương chính trị mà lấy ý kiến của mình làm ý muốn của quần chúng... là rất sai lầm và nguy hiểm; nó làm cho Đảng xa rời quần chúng và có thể dẫn tới những thất bại nặng nề đau đớn... Phải cần làm cho các đảng viên giác ngộ, rõ ràng và đầy đủ trách nhiệm của mình, biết xoay phương hướng trong những hoàn cảnh khó khăn, nghiêm trọng; biết tự chỉ trích đúng và kịp thời những khuyết điểm, sai lầm; đồng thời Đảng phải tìm cách củ soát một cách thiệt sự hơn hành động của mỗi đảng viên... Chúng ta không bao giờ có thể đổ hết những nguyên nhân thất bại cho việc việc quân thù đàn áp... Chúng ta phải biết nhìn nhận những khuyết điểm về chủ quan mà chính ta gây ra, chính ta phải chịu hoàn toàn trách nhiệm”... Đồng chí Nguyễn Văn Cừ cũng nêu lên trách nhiệm của các đảng viên: “Ta còn phải làm nhiều việc nữa, làm việc không ngớt để lan rộng ảnh hưởng Đảng trong những tầng lớp dân chúng rất đông đúc chưa giác ngộ, để lôi kéo những đám quần chúng lớn lao xưa nay vẫn nằm yên hay lãnh đạm, rụt rè tham gia vào sinh hoạt chính trị, để lôi kéo họ ra trường tranh đấu, để cho lực lượng tổ chức của ta theo kịp ảnh hưởng lan rộng ấy, để gây cơ sở vững chãi trong quảng đại quần chúng, làm cho Đảng thành một Đảng chân chính của quần chúng”...

“Lao xao sóng vỗ ngọn tùng, gian nan là nợ anh hùng phải vay” (Đào Tấn) - với tinh thần ấy, đồng chí Nguyễn Văn Cừ nhận định: “Mỗi cuộc thất bại là một dịp cho ta kinh nghiệm, coi những khẩu hiệu ta đề ra có được quảng đại quần chúng hiểu, công nhận và thực hành không. Nói chung, sự tuyên truyền vận động của ta từ trước tới giờ vẫn còn nhiều tính chất trừu tượng, nhiều di tích cô độc”...

Đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã thực sự là một nhà lý luận xuất sắc, nhà chính trị tài năng, nhất mực trung thực của những người Cộng sản Việt Nam. Đồng chí cũng là tấm gương tiêu biểu về tinh thần tự học tập rèn luyện và trưởng thành qua thực tiễn đấu tranh cách mạng. Những bài học vô cùng quý giá về tinh thần cách mạng triệt để, tinh thần tự phê bình và phê bình, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa thực tế phong phú với lý luận khoa học, giữ vững mối quan hệ máu thịt với quần chúng nhân dân mà đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã để lại cho chúng ta tới ngày hôm nay vẫn còn nguyên giá trị lịch sử và thời sự nóng hổi của chúng.

Phạm Huy Dũng