Lào Cai: Nhiều công trình nước sạch nông thôn xuống cấp
Trong những năm qua tỉnh Lào Cai đã đầu tư được nhiều công trình cấp nước sinh hoạt bằng nhiều nguồn vốn giúp cho địa phương phát triển hệ thống công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn. Tuy vậy, rất ít công trình thu được tiền sử dụng nước theo quy định nên không có kinh phí bảo dưỡng thường xuyên, làm cho số lượng công trình bị hư hỏng xuống cấp ngày càng nhiều.
Các xã vùng cao Nậm Chảy của Mường Khương cách trung tâm tỉnh gần trăm cây số trước kia chỉ dùng nước khe, nước sông, hồ tự nhiên. Mùa mưa, nguồn nước bị ô nhiễm nặng, mùa khô người dân phải đi rất xa mới lấy được nước. Hiện nay, ở các cụm, khu dân cư đã có hệ thống cấp nước tự chảy tập trung, được xử lý theo phương pháp lọc ngược. Chị Triệu Lở Mẩy, thôn Nậm Chảy I, xã Nậm Chảy, huyện Mường Khương cho biết, không còn phải lo cái nước nữa, giờ nước về tận nhà, nhiều mà lại rất là trong.
Mục tiêu đến năm 2020, tỉnh Lào Cai phấn đấu đạt tỷ lệ cấp nước sinh hoạt hợp vệ sinh khu vực nông thôn là 95%, trong đó, có 50% được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn 02/2009/BYT của Bộ Y tế. Do đó, trong giai đoạn từ năm 2010-2018 Lào Cai đã đầu tư nâng cấp, sửa chữa, làm mới 453 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn, tổng vốn đầu tư trên 565 tỷ đồng. Tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đến hết năm 2018 đạt 90%, tăng 4,3% so với năm 2015 và tăng 10,9% so với năm 2010.
Tuy nhiên, theo số liệu thống kê đầu tư hàng năm và tổng hợp báo cáo của các huyện, thành phố của Lào Cai, trong số 1.042 công trình cấp nước tự chảy tập trung tại địa phương chỉ có 295 công trình được đánh giá hoạt động bền vững, chiếm tỷ lệ 28,3%, giảm 44 công trình so với năm 2017; 340 công trình được đánh giá hoạt động bình thường, chiếm tỷ lệ 32,6%, giảm 71 công trình; 243 công trình đang hoạt động kém hiệu quả, chiếm tỷ lệ 23,3%, tăng 22 công trình và 164 công trình không hoạt động, chiếm tỷ lệ 15,8%, tăng 95 công trình.
Nguyên nhân của thực trạng này, theo ông Nguyễn Anh Tuấn, giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lào Cai là do mức độ quan tâm của cấp ủy, chính quyền một số địa phương chưa cao, chưa quyết liệt, chưa coi công trình cấp nước là tài sản của địa phương.
Đặc biệt, người dân vẫn có thói quen sử dụng nước không phải trả tiền. Do đó, tổ quản lý công trình không có kinh phí để quản lý, duy tu, bảo dưỡng công trình. Khi công trình có hư hỏng nhỏ đã không có giải pháp xử lý, khắc phục kịp thời, dẫn đến các hư hỏng lớn hơn, lâu dần công trình bị xuống cấp, mất năng lực phục vụ…
Nhằm khắc phục tình trạng trên và gắn trách nhiệm của chính quyền địa phương vào công tác này, đồng thời, từng bước nâng cao ý thức sử dụng nước tiết kiệm của nhân dân, năm 2018, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lào Cai đã tham mưu cho UBND tỉnh Lào Cai giao chỉ tiêu thu tiền nước cho các huyện, thành phố. Đồng thời, lấy đây là một trong những chỉ tiêu xét thi đua của các địa phương. Tổng số công trình giao thu tiền sử dụng nước năm 2018 là 708 công trình.
Hết năm 2018, tỉnh Lào Cai chỉ có 153 trong số 708 công trình thu được tiền nước đạt 21,6% kế hoạch; trong đó, đạt tỷ lệ cao nhất là huyện Văn Bàn đạt 55,4%, huyện thấp nhất là huyện Si Ma Cai đạt 7,8%, với mức thu bình quân là 500 – 1.500 đ/m3. Tổng số tiền thu được là 2,02 tỷ đồng (đạt 20,6% kế hoạch giao năm 2018), còn lại 555 công trình không thu tiền nước (chiếm tỷ lệ 78,4%).
Năm 2019, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo rà soát, đánh giá lại tình trạng hoạt động của các công trình cấp nước trong toàn tỉnh và tham mưu để UBND tỉnh Lào Cai chỉ giao kế hoạch thu đối với các công trình hoạt động bền vững và ổn định.