Thiếu hụt khoảng xanh đô thị
TP Hồ Chí Minh đang nỗ lực trở thành đô thị đầu tàu cả nước về các chỉ tiêu phát triển kinh tế, đa dạng các chương trình chăm lo đời sống tinh thần cho người dân. Tuy nhiên, nhìn lại không gian xanh, thành phố phát hiện ra còn quá nhiều khoảng trống. Công viên, cây xanh của thành phố phát triển một cách tự phát và trở nên lạc hậu quá nhiều so với tốc độ đô thị hóa hiện nay.
Thống kê chỉ rõ, hơn 10 triệu dân TP HCM chỉ sở hữu khoảng 100.000 cây xanh, trong khi các nước khác mảng xanh đô thị rất lớn. Singapore chỉ 5 triệu dân nhưng có đến 2 triệu xây xanh. Lãnh đạo thành phố cho rằng, nhiều năm liền công viên, cây xanh thành phố gia tăng không đáng kể. Theo chỉ tiêu phát triển cây xanh thành phố phải đạt 6 - 7 m2 cây xanh/người. Thế nhưng, đến thời điểm này cây xanh thành phố chỉ đạt 0,5m2 cây xanh/người.
Chia sẻ băn khoăn về mảng xanh để người dân sinh hoạt cộng đồng, vui chơi, thể dục, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân giải thích, nhiều năm qua thành phố không tổ chức giám sát việc thực hiện chỉ tiêu cây xanh dẫn đến tỷ lệ cây xanh thấp. Tại các quận nội thành như quận 1, quận 3, sau 15 năm chỉnh trang tỷ lệ cây xanh giảm đi, đạt bình quân 0,67m2 cây xanh/người. Tất cả các biệt thự sau khi chuyển đổi công năng thành nhà phố cây xanh khuôn viên bị triệt phá hết. Các tòa nhà cao ốc xây mới theo hình thức khoét lõm nhưng rất ít đất dành cho cây xanh. Các công viên lớn trong nội thành bị “xẻ thịt” vào các mục đích khác như: Xây dựng trung tâm thể dục thể thao, hình thành bãi gửi xe, mở quán cà phê…
Thực tế đáng buồn là nhiều công viên đã có đồ án quy hoạch chung nhưng 26 năm sau vẫn chưa thể thành hiện thực, một số dự án công viên được chuyển mục đích sử dụng để xây nhà ở, trường học; một số khác xây trung tâm thương mại. Khi được hỏi về việc thay đổi công năng đất công viên, đa phần quận – huyện viện cớ do nhu cầu về tài chính của chính quyền buộc lòng phải đổi đất quy hoạch công viên lấy tiền. Hoặc thiếu đất xây dựng trường học, nhà tái định cư nên lấy đất công viên bù đắp.
Nội thành chật chội không thể phát triển mảng xanh, ngoại thành cũng chẳng kém gì. Diện tích công viên cây xanh ở các quận – huyện vùng ven còn rất hạn chế. Diện tích công viên khu vực quận mới (6 quận) đạt bình quân 0,71m2/người, khu vực ngoại thành (5 huyện) đạt 0,3m2/người trong khi quỹ đất quy hoạch công viên rất lớn. Điển hình, quận 2, 9, Thủ Đức, Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Nhà Bè,… chưa có một công viên cây xanh.
Điều đáng nói, doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở tại các khu đô thị mới chỉ lo lợi nhuận, không quan tâm và thiếu trách nhiệm phát triển mảng xanh đô thị. Hầu hết các dự án đều tận dụng hết quỹ đất để tối đa hóa các hoạt động thương mại. Mặt khác, trong quá trình thực hiện các dự án phát triển đô thị có hiện tượng nhà đầu tư quy hoạch khu cây xanh vào những nơi dân cư hiện hữu, sau đó không thực hiện xây dựng công viên vì lý do không giải tỏa được. Nhìn chung, nguyên nhân sâu xa của việc không thực hiện các chỉ tiêu quy hoạch cây xanh vì nhận thức về vai trò của cây xanh với đời sống còn thấp.
Một chuyên gia nước ngoài từng nói: “Giá sinh thái là giá rẻ mạt nhất. Chúng ta sẵn sàng bỏ đất công viên để xây nhà ở nhưng không ai dám mua đất ở làm công viên”.
TP HCM có tốc độ đô thị hóa nhanh, bình quân một năm thành phố tăng thêm một triệu dân. Thế nhưng, chỉ tiêu cây xanh của thành phố lại chưa đáp ứng được yêu cầu của người dân, yêu cầu của đô thị hiện đại. Liên quan đến “lá phổi xanh” của thành phố nhiều ý kiến cho rằng, đất nội thành trở thành đất vàng, đất bạc nên khó xây dựng cây xanh, thành phố phải trú trọng bù đắp công viên cây xanh ở các quận – huyện. Chính quyền đừng lơ là hay nhân nhượng với các dự án phát triển đô thị, nhà ở thiếu không gian xanh đi kèm. Tuyệt đối không cắt đất đã quy hoạch công viên xây dựng các công trình khác như trung tâm thương mại, nhà ở. Muốn làm vậy phải nâng cao nhận thức vai trò của cây xanh đối với đời sống người dân. Đồng thời, quyết tâm thực hiện cho ra đời dự án công viên mới. Bởi vì, có nhận thức đúng mới có quyết tâm, quyết tâm rồi chắc chắn huy động được nguồn lực xã hội. Người dân TP HCM đang chờ đợi quyết tâm của lãnh đạo thành phố trong việc xây dựng không gian xanh.
Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân đã nêu rõ quan điểm, mảng xanh thành phố không thể lạc hậu mãi, phải thay đổi. Thành phố sẽ xây dựng kế hoạch phát triển công viên, cây xanh trước mắt và lâu dài. Thành phố đặt mục tiêu, tiếp tục là đầu tàu kinh tế của cả nước, năng suất lao động gấp ba lần cả nước, đóng góp nhiều hơn nữa cho phát triển kinh tế cả nước, trở thành thành phố thông minh, sáng tạo, đặc biệt phải là thành phố xanh.