Hai giải Nobel Văn học được trao cùng lúc

Hai tác giả được trao giải Nobel Văn học 2018 và 2019. (Nguồn: Nobel Prize).

Trở lại sau bê bối

Giải Nobel Văn học 2018 thuộc về tác giả người Ba Lan Olga Tokarczuk và giải Nobel Văn học 2019 thuộc về tác giả người Áo Peter Handke - theo thông báo từ Viện Hàn lâm Thụy Điển hôm 10/10.

Đây là điều chưa từng có trong lịch sử. Năm ngoái, việc công bố giải thưởng Nobel Văn học đã buộc phải hoãn lại do bê bối tình dục chấn động liên quan tới nhiếp ảnh gia Jean-Claude Arnault. Ông này là chồng của nhà thơ Katarina Frostenson, thành viên chủ chốt trong Hội đồng Viện Hàn lâm Thụy Điển.

Jean-Claude Arnault bị 18 phụ nữ tố cáo đã có những hành vi quấy rối, xâm hại tình dục họ từ trong giai đoạn 1996 - 2017. Sự việc bị phanh phui lần đầu tiên trên tờ Dagens Nyheter của Thụy Điển năm 2017. Vài ngày sau, Viện Hàn lâm Thụy Điển tuyên bố cắt đứt mọi quan hệ với nhiếp ảnh gia Arnault.

Bản thân bà Katarina Frostenson cũng bị cáo buộc tham nhũng vì không thông báo cho Viện về sự xung đột lợi ích khi phân bổ tiền tài trợ cho trung tâm của chồng. Khi bê bối xảy ra, Viện Hàn lâm Thụy Điển bị chia rẽ giữa những người ủng hộ và tẩy chay vợ chồng Arnault.

Nhiều thành viên của Viện đã từ chức để bày tỏ rõ sự phẫn nộ và phản đối, khiến cho Viện này không còn đủ 12 thành viên tối thiểu để lựa chọn và công bố người chiến thắng giải Nobel Văn học. Vụ bê bối được xem là gây tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh và uy tín của tổ chức này.

Ngoài rắc rối trên, Viện Hàn lâm Thụy Điển còn đối mặt với nhiều chỉ trích về xung đột lợi ích khi tài trợ cho Diễn đàn Kulturplats, một trung tâm văn hóa tư nhân do vợ chồng Arnault và Frostenson điều hành.

Ủy ban Nobel thừa nhận bê bối đang làm hoen ố danh tiếng của tổ chức. Nobel Văn học là giải thưởng được trao thường niên. Lần gần đây nhất không có giải Nobel Văn học nào được trao là vào năm 1943, thời kỳ đỉnh điểm của chiến tranh thế giới lần thứ hai.

Theo Hãng tin Guardian của Anh, đại diện Hội đồng Viện Hàn lâm tin rằng những người chiến thắng năm nay sẽ giúp giải thưởng này lấy lại uy tín sau vị bê bối hồi năm ngoái.

Trước đó, tờ báo này đưa ra danh sách ứng viên nổi bật năm nay, gồm nhà văn Lyudmila Ulitskaya từ Nga, Maryse Condé đến từ đảo Guadeloupean, Margaret Atwood từ Canada, László Krasznahorkai từ Hungary, Olga Tokarczuk từ Ba Lan, Haruki Murakami từ Nhật Bản và nhà văn Ngũgĩ wa Thiong’o từ Kenya.

Kết quả bất ngờ

Trước khi diễn ra Lễ trao giải Nobel Văn học 2019, trang tổng hợp tỉ lệ cá cược NiceOdds của Anh đã đưa ra tỉ lệ đặt cược cho người chiến thắng giải Nobel Văn học năm nay, tuy nhiên nữ tác giả người Ba Lan Olga Tokarczuk chỉ đứng thứ ba trong danh sách những người có tỉ lệ bình chọn nhiều nhất.

Đứng đầu các ứng viên được dự đoán đoạt giải Nobel Văn học 2019 với tỉ lệ 1/5 là nhà thơ, dịch giả Anne Carson (69 tuổi). Sau bài thơ dài Kinds of water giúp bà nổi tiếng thế giới vào năm 1987, Anne Carson xuất bản khá nhiều, từ thơ đến truyện, truyện thơ, tiểu luận phê bình và tác phẩm dịch. Trong số đó, được chú ý nhất là các tập thơ như Glass, Irony and God, Autobopgraphy of Red (1998) và đặc biệt tác phẩm mới nhất là NOX (2010).

Đứng ở vị trí thứ ba là nữ nhà văn Olga Tokarczuk (57 tuổi), cho ra đời 8 tiểu thuyết và 2 bộ truyện ngắn. Tháng 5/2018, bà đoạt giải Văn học Man Booker quốc tế với cuốn tiểu thuyết Flights. Giải Man Booker quốc tế tôn vinh những tác phẩm văn học hay nhất thế giới (đã được dịch sang tiếng Anh).

Từ năm 1901, giải Nobel Văn học đã được trao 110 lần cho 114 cá nhân. Độ tuổi trung bình của những người đoạt giải là 65, trong đó người lớn tuổi nhất là Doris Lesssing - chủ nhân giải thưởng năm 2007 khi 88 tuổi, còn người ít tuổi nhất là Rudyard Kipling - chủ nhân giải thưởng năm 1907 khi 41 tuổi.

Danh sách ứng viên đề cử cho giải thưởng và ý kiến đánh giá của các thành viên Ủy ban Nobel về Văn học tại Viện Hàn lâm Thụy Điển mỗi năm được giữ bí mật trong 50 năm.

Khánh Duy