Thí điểm không tổ chức HĐND phường ở Hà Nội: Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

ĐBQH Ngô Sách Thực, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại buổi thảo luận. Ảnh: Quang Vinh.

HĐND phường không còn phù hợp

Trình bày tờ trình về dự thảo Nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc quận, thị xã của TP Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê VĩnhTân cho biết: Mô hình tổ chức chính quyền địa phương hiện hành của TP Hà Nội chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, chưa tạo được sự khác biệt giữa khu vực đô thị và nông thôn. Hiện tại, Hà Nội đang phải đối mặt với những thách thức về đô thị hóa, hội nhập quốc tế, sự gia tăng dân số, áp lực về hạ tầng cơ sở, môi trường, an ninh trật tự, đòi hỏi một mô hình quản lý phù hợp với đặc thù đô thị của thủ đô. Mặt khác, các vấn đề quy hoạch phát triển, kết cấu hạ tầng và kinh tế - xã hội cần phải được quyết định ở cấp TP và cấp quận, thị xã; chính quyền phường chỉ thừa hành thực hiện. Đó là lý do HĐND phường không còn phù hợp.

Ông Nguyễn Khắc Định, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho biết Ủy ban này thấy rằng, việc thí điểm không tổ chức HĐND phường là một chủ trương lớn, quan trọng. Vì vậy, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với việc trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc thí điểm không tổ chức HĐND phường tại TP Hà Nội.

Theo ông Định: Thực tiễn quá trình phát triển, đô thị hóa và hội nhập quốc tế của TP Hà Nội đòi hỏi TP phải tiếp tục đổi mới, cải cách tổ chức bộ máy tinh gọn, giảm tầng nấc trung gian, giảm thủ tục hành chính để phục vụ người dân, doanh nghiệp được tốt hơn, hiệu lực, hiệu quả hơn. Nội dung của dự thảo Nghị quyết cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự thảo Nghị quyết với hệ thống pháp luật; tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Bên cạnh đó, theo ông Định cũng có ý kiến cho rằng, vấn đề cốt lõi trong việc đổi mới tổ chức chính quyền địa phương là việc sắp xếp lại để tăng quy mô các đơn vị hành chính; phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; đổi mới cơ cấu tổ chức bên trong, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức và đổi mới phương thức hoạt động của HĐND, UBND ở từng loại đơn vị hành chính cho phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt, chứ không chỉ là việc không tổ chức HĐND ở phường hay ở bất kỳ một đơn vị hành chính nào.

ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) nhắc lại, ở các đô thị lớn HĐND các phường, quận là không cần thiết. TP Hồ Chí Minh đã thí điểm và kết quả tốt. “Cái gì hình thức không cần thiết tốn kém thì bỏ, nhưng quyền của người dân, cử tri thì phải đảm bảo”-ông Nghĩa nói về tán thành bỏ HĐND cấp phường, nhưng đề nghị phải thiết kế xem lại chức năng HĐND quận, trong đó có cơ chế bầu cử đại diện cho tất cả các phường. Do đó cần tăng số lượng đại biểu HĐND cấp quận đồng thời, thiết lập thêm các đường dây nóng để người dân phường có điều kiện tiếp cận, phản ánh.

“Bỏ cấp phường, nhưng người dân còn 3 cấp đại biểu là cấp quận, TP, và Quốc hội. Vấn đề là thiết kế để người dân tiếp cận dễ dàng, giải quyết đơn từ khiếu nại, nhanh chóng và phản ứng bức xúc của cử tri kịp thời” – ông Nghĩa nhấn mạnh.

Tán thành với chủ trương bỏ HĐND phường, song để thực hiện hiệu quả, ĐB Ngô Sách Thực, Phó Chủ tịch UBTƯMTTQ Việt Nam đề nghị, phải sửa đổi Luật Thủ đô, trong đó có việc phân cấp, phân quyền, tài chính cho Thủ đô. “Không còn HĐND cấp phường thì hệ thống chính trị ở phường sẽ như thế nào? Do đó cần làm rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND được làm những gì? Và quan trọng cần phát huy vai trò giám sát của HĐND quận, làm sao giải quyết nhanh chóng và kịp thời những vấn đề liên quan đến đời sống người dân”-Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực nêu rõ.

Giữ nguyên tên gọi UBND

Trong quá trình thực hiện thí điểm, UBND phường là cơ quan hành chính trực thuộc UBND quận, thị xã đặt tại địa bàn phường. Nhiệm vụ chính của UBND phường là thực hiện một số công việc cụ thể của quản lý hành chính nhà nước và cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp, ủy quyền của UBND quận, thị xã; hướng dẫn tổ dân phố thực hiện các nhiệm vụ có tính chất tự quản của cộng đồng dân cư trên địa bàn phường. Chính vì thế khi chức năng của UBND đã thay đổi, có ý kiến cho rằng nên đổi tên cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ mới. Tuy nhiên đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, tuy UBND phường nơi thực hiện thí điểm có sự khác biệt cơ bản về địa vị pháp lý, tính chất và cơ cấu tổ chức, nhưng nhất trí vẫn giữ tên gọi là UBND với những lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Theo ĐB Đào Tú Hoa (Hà Nội), việc đổi tên gọi của UBND phường sẽ gây lãng phí, tốn kém lớn. Ngoài ra, việc này cũng sẽ gây khó khăn cho người dân và cơ quan quản lý nhà nước. “Tuy nhiên, khó khăn sẽ chủ yếu dồn lên người dân nên mong Quốc hội cân nhắc kỹ”- bà Hoa nêu ý kiến.

Cùng chung quan điểm, ĐB Bùi Huyền Mai (Hà Nội) cũng nhấn mạnh không nên thay đổi tên gọi của UBND phường. Ngoài ra, việc thực hiện thí điểm, Quốc hội mới thống nhất tiến hành trong một khoảng thời gian xác định. Trên cương vị là Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP Hà Nội, bà Mai nhìn nhận, việc để nguyên tên gọi là thuận lợi và không làm ảnh hưởng tới các hoạt động hàng ngày khác của người dân và cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, hoạt động thí điểm được tiến hành với 177 phường, thị xã của TP Hà Nội nên không cần phải phân biệt giữa phường này với phường khác. Điều này khiến việc đổi tên trở nên càng không cần thiết.

Cho ý kiến về dự thảo Luật Tổ chức Quốc hội, ĐB Trần Văn Lâm (Bắc Giang) đã đề nghị nâng cấp Ban Dân nguyện và Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội lên trực thuộc Quốc hội. Theo ông Lâm, Ban Dân nguyện có chức năng tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân gửi đến Quốc hội, và chuyển đơn thư đến cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền giải quyết và theo dõi, đôn đốc việc giải quyết, trả lời công dân nên việc đưa Ban Dân nguyện lên trực thuộc Quốc hội để nâng cao thêm sức mạnh cho Quốc hội trong theo dõi đôn đốc các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri. Trong khi đó, ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP Hồ Chí Minh) thì đề nghị, cần tính toán để nâng tỷ lệ đại biểu chuyên trách cho hợp lý.

H.Vũ