Cây chanh leo
Chanh leo là loại cây lạ từ hoa cho đến trái, có hương vị rất đặc biệt. Chanh leo là loại quả có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ du nhập vào Việt Nam chưa lâu, nó là dạng cây thân leo phát triển khá mạnh và không mất quá nhiều công chăm sóc, trong khi lại có giá trị kinh tế cao.
Quả chanh leo có hình cầu dài, khi non màu xanh nhưng khi chín sẽ chuyển sang màu tím sẫm và hơi nhăn. Chanh leo là loại quả giàu dinh dưỡng bởi hàm lượng các loại Vitamin như A, C cùng với hàng loạt khoáng chất khác có lợi cho cơ thể. Hàm lượng chất xơ trong chanh khá cao cùng với chất chống oxy hóa khiến chanh leo trở thành nhóm thực phẩm tốt cho con người, nhất là trẻ em và người lớn tuổi.
Là loài cây nhiệt đới, chanh leo cần nhiều ánh sáng. Nơi trồng cần nên khuất gió và có nhiệt độ khoảng từ 16-30 độ. Người ta có thể trồng chanh leo ở mọi địa hình và loại đất khác nhau nhưng thích hợp nhất là loại đất thoáng và xốp như đất feralit, đất đỏ bazan. Có thể trồng chanh leo bằng hạt hoặc dâm cành, tuy nhiên trồng bằng phương pháp dâm cành sẽ cho cây nhanh thu hoạch quả hơn là gieo hạt.
Nếu trồng từ hạt thì cần ngâm hạt giống vào nước ấm trong khoảng thời gian 1 ngày để hạt nở trương dễ nảy mầm hơn. Gieo hạt từng chậu một và ủ đất mỏng lên trên rồi tưới nước giữ ẩm, đặt nó thể ở nơi có ánh sáng để kích thích hạt nảy mầm. Từ khi gieo hạt đến khi nảy mầm mất khoảng 1 tuần. Sau 4 tuần cây con có thể đạt chiều cao 15cm, thì đem trồng.
Còn nếu trồng từ cây giống, nên chọn những cây cao khỏe có chiều cao từ 15 cm trở lên. Do là loại cây thân leo nên khi cây đạt chiều cao từ 60 cm bắt buộc phải làm giá đỡ cho cây bám và sinh trưởng. Chanh leo cũng thể bám vào bờ tường để phát triển.
Chanh leo là loại cây ưa nước nên 2 ngày phải tưới một lần, vào buổi sáng hoặc chiều tối. Từ khi trồng cho đến khoảng 4 tháng cây sẽ trổ những bông hoa đầu tiên. Sau đó khoảng 1 tuần sẽ héo và bắt đầu chuyển dần sang quá trình tạo quả.
Do giá trị kinh tế cao và dễ trồng, nên nhiều nơi đã phát triển giống cây này.
Tại huyện Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), từ năm 2017, người dân xóm Lũng Cưởm (xã Lưu Ngọc) đã bắt đầu trồng chanh leo. Kết quả của mô hình cho thấy, cây chanh leo phát triển tốt, sản phẩm có chất lượng, đem lại giá trị kinh tế cao hơn so với một số loại cây trồng khác, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Từ hiệu quả mô hình trồng thử nghiệm, đến nay cây chanh leo đã được mở rộng diện tích tại một số huyện trong tỉnh. Năm 2018, huyện Trà Lĩnh mở rộng diện tích trồng cây chanh leo ra các xã Quang Vinh, Cao Chương, Quang Hán, Quốc Toản với diện tích 28,8 ha. Đây thực sự là cuộc chuyển đổi cây trồng nhiều ý nghĩa, nhất là đối với nông dân miền núi cao.
Tiếp đó, trong tỉnh Cao Bằng, các huyện Phục Hòa, Quảng Uyên, Thông Nông, Thạch An… cũng phát triển cây chanh leo. Tại huyện Quảng Uyên người dân 3 xã Cai Bộ, Ngọc Động, Hạnh Phúc trồng 38,7 ha, năng suất năm đầu đạt 10 tấn/ha.
Tới nay, cây chanh leo phát triển khá tốt ở Cao Bằng. Ngày 2/3/2019, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức hội nghị bàn về hợp tác phát triển trồng, bao tiêu sản phẩm chanh leo. Qua đó thống nhất một số nội dung về kế hoạch phát triển diện tích chanh leo. Năm 2019, toàn tỉnh có 184,87 ha cây chanh leo, tăng 141,9 ha so với năm 2018. Trong đó, huyện Trà Lĩnh có 97,8 ha, Phục Hòa 17,7 ha, Quảng Uyên 38,79 ha, Thông Nông 11,98 ha, Thạch An 15,6 ha, Hà Quảng 2,7 ha.
Tuy còn gặp một số khó khăn nhưng nhìn chung cây chanh leo có nhiều hứa hẹn, giúp nhiều hộ nông dân ở Cao Bằng có thu nhập khá.