TP Hồ Chí Minh: Bài học minh bạch sau các vụ án liên quan đến 'đất vàng'

Nguyên Chủ tịch UBND TP HCM Lê Hoàng Quân và nhiều cựu lãnh đạo, cán bộ sở, ngành cũng đang bị Cơ quan CSĐT - Bộ Công an đề nghị xử lý do liên quan đến vụ án “đất vàng” trung tâm số 8-12 Lê Duẩn (Q.1).

Buổi gặp mặt các cơ quan báo chí của Sở TNMT TP HCM chiều 3/1/2020.

“Xẻ thịt đất vàng” trung tâm thành phố

Trong kết luận điều tra mới nhất vừa được Cơ quan CSĐT - Bộ Công an chuyển VKS đề nghị truy tố, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP HCM Nguyễn Thành Tài liên quan đến cả hai dự án “đất vàng” tại các địa chỉ 8-12 Lê Duẩn (Q.1) và bị cơ quan công an mở rộng điều tra để thu thập hồ sơ, tài liệu, xác minh tại Dự án Nông trường Dừa (ở phường Phước Long, Q.9) bị “hô biến” hơn 156 ha đất công vào tay tư nhân.

Ông Tài và các cá nhân liên quan bị đề nghị truy tố về tội danh “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” theo khoản 3, Điều 219 BLHS 2015. Riêng tại dự án 8-12 Lê Duẩn (Q.1), vốn là đất công sản thuộc sở hữu nhà nước ở TP HCM, liên quan trực tiếp đến nguyên Phó Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Tài và nguyên lãnh đạo các Sở TNMT TP, lãnh đạo Quận ủy Q.2 cùng nhiều thuộc cấp khác. Quyết định khởi tố vụ án hình sự vào tháng 12/2018 của vụ án cũng dẫn đến việc Cơ quan CSĐT - Bộ Công an tiếp tục khởi tố bị can và bắt giam đối với các nữ GĐ Nguyễn Thị Thu Thủy và Lê Thị Thanh Thúy, là các nguyên GĐ Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TP và Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm kiêm đại diện Công ty CP Đầu tư Lavenue. Các cấp phó lãnh đạo chính quyền TP HCM tại các thời điểm trên bị khởi tố bị can và bắt giam ngay khi cơ quan CSĐT - Bộ Công an xác định được các sai phạm liên quan đến quá trình giao đất số 8-12 Lê Duẩn (Q.1) không thông qua đấu giá, sai quy định pháp luật. Theo luật định, UBND TP HCM phải tiến hành tổ chức thẩm định, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có năng lực thực hiện dự án nếu muốn khai thác khu “đất vàng” 8-12 Lê Duẩn. Tuy nhiên, các khâu bắt buộc trên để triển khai dự án đã không được thực hiện. Thay vào đó, UBND TP HCM đã giao chỉ định các cổ đông nhà nước được quyền thực hiện dự án khách sạn và trung tâm thương mại cao cấp trên khu đất này.

Trong đó, Công ty Quản lý kinh doanh nhà TP giữ tỷ lệ vốn góp 50% (tương ứng khoảng 1.300 tỷ đồng); 4 đơn vị được thuê đất trước đó, Công ty CP hóa chất vật liệu điện TP, Công ty CP kim khí TP, Công ty CP thiết bị phụ tùng Sài Gòn và Công ty CP vận tải xăng dầu Vitaco (4 công ty đều thuộc Bộ Công thương) góp 50% vốn còn lại. Quá trình sau đó, cơ quan điều tra xác định vốn điều lệ của Công ty Quản lý kinh doanh nhà TP HCM khi tham gia vào dự án này chỉ vỏn vẹn có khoảng 635 tỷ đồng, không đủ điều kiện tham gia đầu tư dự án. Đối với 4 công ty còn lại cũng được xác định không đủ năng lực tài chính. Do đó, Thanh tra Chính phủ vào thời điểm đó đã xác định việc không triển khai tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư uy tín và có năng lực tài chính, mà tiến hành giao chỉ định nhà đầu tư là “vi phạm quy định pháp luật”.

Trong số này, Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm dù mới chỉ đăng ký thành lập vào ngày 6/4/2010 thì đến ngày 6/8/2010 đã lập tức có đề nghị hợp tác đầu tư thực hiện dự án trên. Cùng thời điểm này, Công ty Quản lý kinh doanh Nhà TP HCM có văn bản xin UBND TP chấp thuận cho Công ty Hoa Tháng Năm được góp vốn 30% trong tổng 50% vốn góp mà công ty Quản lý kinh doanh Nhà TP được phép sở hữu, cũng là những điều bất thường, dẫn đến việc Bộ Công an tiến hành khởi tố các bị can và tiến hành lệnh bắt giam đối với họ.

Mới đây nhất, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP HCM còn bị điều tra liên quan đến sai phạm tại 156 ha đất công sản thuộc dự án Dự án Nông trường Dừa ở phường Phước Long, quận 9. Dù rằng, cho đến nay UBND TP HCM đã ra các quyết định hành chính có liên quan đến việc thu hồi đất của dự án này, bao gồm Quyết định số 2541/QĐ-UBND ngày 23/5/2014 thu hồi 156 ha đất giao cho UBND quận 9 quản lý; hủy bỏ văn bản chấp thuận việc thoái vốn và báo cáo TTCP về các biện pháp khắc phục, xử lý sai phạm tại dự án. Tuy nhiên, Cơ quan CSĐT - Bộ Công an vẫn đề nghị UBND TP HCM tiếp tục rà soát thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật liên quan đến các thủ tục pháp lý của Dự án Nông trường Dừa tại Q.9, trong đó đề nghị cả việc xem xét, xử lý kỷ luật hành chính nghiêm khắc các cá nhân sai phạm và thông báo kết quả giải quyết cho Cơ quan CSĐT - Bộ Công an.

Theo Kết luận điều tra được công bố, sai phạm của ông Nguyễn Thành Tài tại Khu đất công sản thuộc Nông trường Dừa rộng hơn 156ha, ban đầu được UBND TP giao cho một công ty nhà nước quản lý sử dụng. Tuy nhiên, sau thời gian hợp tác, góp vốn, thoái vốn giữa các công ty liên quan trong giai đoạn ông Tài là Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP HCM, hiện đã do một công ty tư nhân nắm giữ. Phải đến lúc này, UBND TP HCM mới vội vàng cho thu hồi lại toàn bộ 156 ha đất của dự án như kết luận điều tra đã nêu.

Nguyên lãnh đạo UBND TP HCM liên quan cả hai dự án “đất vàng”

Đáng chú ý, tại dự án 8-12 Lê Duẩn (Q.1) liên quan trực tiếp đến nguyên Chủ tịch UBND TP HCM Lê Hoàng Quân, đã bị Cơ quan CSĐT - Bộ Công an kiến nghị cấp thẩm quyền xử lý hành chính. Trước đó, ông Quân cũng bị đề nghị xử lý hành chính trong vụ “đất vàng” 15 Thi Sách, Q.1 (trong khi ông Nguyễn Hữu Tín, Phó Chủ tịch UBND TP HCM vừa bị tuyên án 7 năm tù tại dự án này). Kết luận của Cơ quan CSĐT - Bộ Công an xác định, nguyên Chủ tịch UBND TP HCM Lê Hoàng Quân vào giai đoạn này đang là Trưởng ban Ban chỉ đạo 09 TP HCM, vốn có chức năng rà soát các mặt bằng đủ điều kiện xây dựng khách sạn cao cấp. Dù vào năm 2007, chính Ban này có báo cáo đề xuất UBND TP HCM giao Cty quản lý kinh doanh nhà TP thanh lý hợp đồng, di dời các đơn vị đang thuê, lập thủ tục bán đấu giá nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại địa chỉ “đất vàng” số 8 - 12 Lê Duẩn (Q.1), thế nhưng sau đó lại không thực hiện trách nhiệm rà soát theo chức năng, dẫn đến các sai phạm. Trong đó, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Tài là người chỉ đạo và ký nhiều văn bản, quyết định chấp thuận cho thành lập pháp nhân mới thuê đất giao đất tại 8-12 Lê Duẩn, Q.1. Còn Ban chỉ đạo 09 TP HCM tiếp tục không thực hiện việc tham mưu, đề xuất với UBND TP theo chức năng của mình.

Tại dự án “đất vàng” 15 Thi Sách, Q.1, nguyên Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân cũng bị đề nghị xử phạt hành chính với trách nhiệm tương tự. Ông Lê Hoàng Quân có nhận được các công văn do ông Nguyễn Hữu Tín ký, nội dung các công văn này là chấp thuận cho Cty CPXD Bắc Nam 79 của Vũ “nhôm” làm chủ tịch HĐQT.

Theo Cơ quan CSĐT - Bộ Công an, sở dĩ ông Quân chưa bị xử lý tới mức hình sự là do bản thân ông Quân cũng không được cấp phó của mình là ông Nguyễn Thành Tài báo cáo trực tiếp các vấn đề tại dự án 8-12 Lê Duẩn, Q.1. Từ đó, Cơ quan CSĐT - Bộ Công an nhận thấy chưa đủ căn cứ để xem xét trách nhiệm hình sự.

Ngoài nguyên Phó Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Tài, có 4 bị can khác đã bị truy tố trước đó, gồm ông Đào Anh Kiệt (nguyên Giám đốc Sở TNMT TP), Nguyễn Hoài Nam (nguyên Bí thư Quận ủy Q.2), Trương Văn Út (nguyên Phó Trưởng phòng Quản lý đất, Sở TNMT TP) và bà Lê Thị Thanh Thúy (Chủ tịch HĐQT Cty TNHH MTV Hoa Tháng Năm và Cty CP Đầu tư Lavenue).

Chiều 3/1, Sở TNMT TP HCM đã tổ chức buổi gặp mặt báo chí cuối năm, trong đó giải trình một số các vấn đề liên quan đến nhiều bất cập trong công tác quản lý TNMT, nhất là tình trạng ô nhiễm không khí diễn biến ngày càng phức tạp. Giám đốc Sở TNMT TP HCM Nguyễn Toàn Thắng cũng nhấn mạnh, trong năm 2020 Sở này sẽ đẩy mạnh việc nghiên cứu các đề án dựa trên cơ sở các quy định pháp luật để thực hiện việc minh bạch trong toàn bộ quy trình tổ chức thực hiện các dự án đấu giá, quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng, từ đó khắc phục các khó khăn, bất cập và phức tạp như một số năm trước đây.

Lê Anh