3 kịch bản kinh tế năm 2020

Hàng hóa thiết yếu phục vụ người dân trong thời gian giãn cách xã hội.

Theo nhà kinh tế trưởng VEPR PGS.TS Phạm Thế Anh, kết quả khảo sát của Tổng cục Thống kê về xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp (DN) ngành công nghiệp chế biến, chế tạo cho thấy, chỉ có 38,8% số DN đánh giá tình hình sản xuất sẽ tốt lên trong quý II/2020; 25,9% số DN dự báo khó khăn hơn. Đây là mức độ lạc quan trong kinh doanh thấp nhất kể từ tháng 4/2012 đến nay.

Bên cạnh đó, cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 2,8 tỷ USD, trong đó khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 4,4 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 7,2 tỷ USD. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) chiếm 68,4% tổng kim ngạch xuất khẩu, đạt 40,43 tỷ USD (giảm 2,9%). Khu vực đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn là khu vực chủ lực trong xuất khẩu và Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 15,5 tỷ USD (tăng 16,2%) so với cùng kỳ năm trước.

Theo giả định dịch Covid-19 không bùng phát mạnh ở Việt Nam, để Chính phủ và các ngành chức năng có các giải pháp cho nền kinh tế đối phó với đại dịch Covid-19, VEPR đã đưa ra 3 kịch bản kinh tế.

Kịch bản 1 (lạc quan): Bệnh dịch trong nước được khống chế hoàn toàn vào giữa tháng 5 và hoạt động kinh tế dần trở lại bình thường. Trong khi đó, thế giới cũng bắt đầu nới dần các biện pháp phong tỏa. Tuy nhiên các hoạt động kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ, vẫn còn dè dặt và chỉ dần hồi phục bắt đầu vào cuối quý II/2020; Kịch bản 2 (trung tính): Bệnh dịch trong nước kéo dài và chỉ được khống chế hoàn toàn vào nửa sau quý III/2020. Trong thời gian này, thế giới tiếp tục các biện pháp giãn cách xã hội do sự tái phát của bệnh dịch ở nhiều trung tâm kinh tế tài chính quan trọng. Các hoạt động kinh tế trên thế giới chỉ dần trở lại bình thường bắt đầu vào cuối quý III/2020; Kịch bản 3 (bi quan): Bệnh dịch trong nước kéo dài và chỉ được khống chế toàn toàn vào nửa sau quý IV/2020. Trong thời gian này, thế giới tiếp tục các biện pháp giãn cách xã hội do sự tái phát của bệnh dịch ở nhiều trung tâm kinh tế tài chính quan trọng. Các hoạt động kinh tế trên thế giới chỉ dần trở lại bình thường bắt đầu vào cuối quý IV/2020.

Vẫn theo PGS.TS Phạm Thế Anh, ở bất kỳ kịch bản nào, trong thời kỳ hậu Covid-19 ở Việt Nam, sự phục hồi hoàn toàn của nhiều ngành như hàng không, du lịch hay thời trang xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn và kéo dài cho tới khi thế giới hoàn toàn kiểm soát được bệnh dịch. Trong ngắn hạn, chi tiêu của khu vực công có thể bù đắp được những khó khăn trên nhưng trong dài hạn khó khăn. Do vậy, triển vọng kinh tế Việt Nam những năm sau phụ thuộc nhiều vào việc phát triển thành công vaccine hoặc thuốc đặc trị trên thế giới.

Khuyến nghị về những chính sách trong thời gian tới, VEPR cho rằng, Việt Nam cần xây dựng các kịch bản ứng phó chính sách khác nhau đối với các cấp độ về bệnh dịch, chia thành các cấp độ chính sách “hỗ trợ” và “cứu trợ”. Trong mọi hoàn cảnh, phải tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp còn có khả năng hoạt động và có phương án thích ứng vừa sản xuất vừa phòng chống dịch bệnh. Thêm vào đó, cần ưu tiên thực hiện các chính sách an sinh xã hội, chi trả bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ người bị tạm thời ngưng việc, trợ cấp cho người nghèo, cá nhân và hộ kinh doanh bị mất kế sinh nhai bởi dịch Covid-19…Ngoài ra, cũng cần đẩy nhanh thực hiện các dự án hạ tầng đã được phê duyệt, cắt giảm hoặc tiết kiệm chi thường xuyên tối thiểu 10%.

“Trong dài hạn, cần có những chính sách dài hơi hơn như giữ nền tảng vĩ mô ổn định để chuẩn bị cho sự phục hồi sau dịch bệnh. Từng bước xây dựng đệm tài khóa để phòng chống những cú sốc kinh tế giống như đại dịch Covid-19, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật hay Trung Quốc”- theo PGS.TS Phạm Thế Anh.

Vân Hằng